Eurocommissaris Frans Timmermans wil Europese regels toetsen op effectiviteit. Hoera! Nederlandse accountants pleiten voor een drastische versimpeling van regels in de zorg. Bravo! Het is weer ontregeltijd. De periodieke poging om de bijl te zetten in wat ooit door ex-kamerlid Frans De Nerée tot Babberich ‘zelfrijzend bakmeel’ werd genoemd, is even lovenswaardig als kansarm.
Lovenswaardig omdat een teveel aan regels verstikkend werkt en uitstraalt dat de overheid zijn burgers niet vertrouwt. Kansarm omdat er al veel pogingen gedaan zijn zonder al teveel succes. Ik geef u mijn top vijf redenen waarom het zo moeilijk is.
1 De politieke beloning
Kamerleden worden niet beloond voor het afschaffen van regels, noch door de politiek zelf, noch door de media noch door de kiezer. We hebben ook geen traditie van het systematisch evalueren van beleid, zodat zelfs goedwillende politici in het duister tasten over de effectiviteit van regels.
2 De ambtelijke psyche
Verplaatst u zich eens in de ambtenaren van de Europese Commissie die tien jaar hebben onderhandeld voor er eindelijk een richtlijn werd ingevoerd. Dezelfde ambtenaren moeten die richtlijn nu afschaffen. Onderschat de creativiteit van de ambtenaren niet dit zelfdestructieproces te vertragen.
3 De risicomijdende samenleving
Ik schreef een paar weken geleden al over de moeite die we als samenleving hebben te accepteren dat er wel eens dingen mis kunnen gaan als we burgers de ruimte geven naar eigen inzicht te handelen. Het afschaffen van regels houdt automatisch in dat we fouten leren accepteren als een ‘fact of life’.
4 De eigen schuld
Veel regels zijn niet ingevoerd door overambitieuze politici of regelverslaafde ambtenaren, maar onder druk van lobby’s van bedrijven of brancheverenigingen zelf. Bovendien ontstaat (bijvoorbeeld in de zorg) de meeste regeldruk door regels die de branche of instellingen zelf opleggen, niet de toezichthouders of de overheid. Ontregelen begint met het kopen van een grote spiegel.
5 De schizofrene burger
Dezelfde burger die vandaag klaagt over regeldruk roept morgen om meer toezicht en stemt overmorgen op een partij die meer regels invoert. De burgers mogen de spiegel van hierboven wel even lenen, of beter nog laten ze er zelf eentje kopen, kunnen ze vast wennen aan wat zelfredzaamheid.
Het ontregelen lukt niet met alleen vrome intentieverklaringen van politici of een zoveelste gratuit appel van regelklagers. Een algehele ommezwaai is nodig in de attitude in de samenleving op het gebied van regels, de rol van de overheid, zelfredzaamheid van burgers en waardering van risico. Maar willen we dat wel echt? Natuurlijk! We willen alles veranderen als het maar bij het oude blijft.
column fd 1-6
Auteur
Categorieën