Jrg. 13, editie 665

26 SEPTEMBER 1928 Economisch-Statistische Berichten ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER 13E Jaargang WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1928 No. 665 STOOMVAARTMAATSCHAPPIJ —NEDERLANDfl – Amsterdam ROTTERDAMSCHE LLOYD Rotterdam MAIL-, PASSAGIERS- EN VRACHTBOOTENDIENST HOLLANDŠJAVA vice versa via SUEZ KANAAL JAVA ŠNEW YORK LIJN Geregelde vrachtbootendienst tus- schen Nederlandsch-Indië en de Oostkust van Noord-Amerika in samenwerking met andere Maat¬ schappijen. J AVA ŠBENGALEN LIJN Geregelde dienst tusschen Neder- landsch-Indië, Rangoon en Calcutta. JAVAŠP A C I F I C L IJ N Geregelde vrachtbootendienst tus¬ schen Nederlandsch-Indië, Singa¬ pore en de Westkust van Noord- Amerika. HENGELO Het Handelsblad 1 O O JAAR het familieblad der beschaafde kringen. Elke adverteerder weet wat dat zeggen will Algemeen Handelsblad Afd. Advertentiën – Amsterdam – Afdeeling’ Machines STOOM¬ MACHINES in alle uitvoeringen en afmetingen COMPRES SOREN en VACUUM* POMPEN Poorters 30 ct.per half ons. Nederlandsche Hypotheekbank opgericht te Veendam in ,89°- Directie: Mr. M. J. BOS Mr. J. WILKENS. Kapitaal . f 4.000.000,Š Reserves . ruim f 2.200.000,Š Hypotheken.plm. f 54.000.000,Š Pandbrieven.plm. f 51.000.000,Š 4′ /2°/o Pandbrieven a 997,% Bij omwisseling tegen uitgelote pandbrieven is de koers 1/20/0 lager. ROTTERDAMSCHE BANKVEREEN1G1NG POT TERDAM AMSTERDAM DEN HAAG KAPITAAL / 50.000.000 RESERVE / 2Q OOO. OOO DEPOSITO’S CnEOIE REKENINGEN MET RENTEVERGOEDING ALLE BANKZAKEN 0 w, [gR 13 MAAR EEN KAREL I R.MEES«Z00NEN Ao J720 Bankiers en Assurantie-Makelaars ROTTERDAM Safe-Deposit Bezorging van alle Verzekeringen Nederlandsch Indische Handelsbank AMSTERDAM ™S-GRAVENHAGE ROTTERDAM BATAVIA AMOY,AMPENAN, BANDOENG,BOMBAY,CALCUTTA, CHERIBON, GORONTALO, HONGKONG, KOBE, MAKASSAR, MEDAN, MENADO, PALEMBANG, PASSOE- ROEAN, PEKALONGAN, PROBOLINGGO, SEMARANG, SHANGHAI, SINGA¬ PORE, SOERABAYA, TEGAL, TJILATJAP, TOKIO, WELTEVREDEN, YOKOHAMA Verschenen: Florilegio de Prosistas Espaüoles de los periodos romantico, realista, actual, con notas biograficas y con una breve historia de la literatura espafiola, compilado y ampliamente anotado POR J. B. KERPESTEIN Profesor de la escuela superior de altos estudios comer- ciales, de la escuela superior técnica y de la escuela de comercio püblica. T O M O I y II Prijs per deel f 3.25 NIJGH & VAN DITMAR™S UITG.-MIJ ŠROTTERDAM VERSCHENEN: Lessen over den Handel door J. GROOTEN Prijs f8.Š Geb. f8.90 Alom verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij Nijgh & van Ditmar™s Uïtg.-Mij Rotterdam REPUBLIEK BOLIVIA. UITGIFTE van $ 1.250.000.- 7 pCt. Buitenlandsche Verzekerde Sinking Fund Obligatiën Leening van 1928, (EXTERNAL SECURED SINKING FUND BONDS OF 1928) deel uitmakende van eene leening groot $ 23.000.000.Š. Van bovengenoemde $ 23.000.000.Š zijn te New York op 20 September 1928 $ 19.750.000.Š door een syndicaat onder leiding van de Heeren Dillon, Read & Co. geëmitteerd en $ 2.000.000.Š elders ondershands geplaatst. Ondergeteekenden berichten, dat zij op VRIJDAG 28 SEPTEMBER 1928 van 9 uur 9s voormiddags tot 4 uur ™s namiddags de inschrijving openstellen op bovengenoemde uitgifte in stukken van $ 1000.- en f 500.-Š, tot den koers van 9772 pCt. Amsterdamsche usance, plus opgeloopen rente van 1 * September 1928 tot den dag van betaling: te AMSTERDAM: te hunne kantoren; te ROTTERDAM: bij de NEDERLANDSCHE HANDEL-MAATSCHAPPIJ; te ™S-GRAVENHAGE: bij de NEDERLANDSCHE HANDEL-MAATSCHAPPIJ, — de Heeren DE BAS & Co. Prospectussen en Inschrijvingsbiljetten zijn bij de kantoren van inschrijving verkrijgbaar. NEDERLANDSCHE HANDEL-MAATSCHAPPIJ. MENDELSSOHN & Co. AMSTERDAM. PIERSON & Co. AMSTERDAM, 24 September 1928. 26 SEPTEMBER 1928 AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN Economisch-Statistische Berichten ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN 13E Jaargang WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1928 No 665 INHOUD. Blz. Het vraagstuk der Havenschappen door G. Vermey 832 De belastingdruk in Nederlandsch-Indië II (Slot) door H. J. van Brink . 834 De Ontwikkeling der Gemeenteschulden door M. Joëls Jr. met Naschrift door Mr. Dr. A. van Doorninck. 836 De Indische middelen over Juni 1928 . 838 De statistiek der ondernemingen (rectificatie) . 840 BUITENLANDSOHE MEDEWERKING: Het Derde Deel van het Rapport der Balfour-Com- miBsie door F. W. Forge. 840 A ANTEEKENINGEN: De Economische toestand in Groot-Brittannië in 1928 841 De Amerikaansche geldmarkt in het najaar van 1928 842 Indexcijfers van groot- en kleinhandelsprijzen in Nederl.-Indië . 844 Maandcijfers: Giro-omzet bij De Nederlandsche Bank. 845 Productie der Steenkolen-, Bruinkolen-en Zoutmijnen 845 Overzicht van de Indische middelen. 845 Statistisch Overzicht van den economischen toestand van Nederlandsch-Indië. 846 Statistieken en Overzichten. 847Š854 Geldkoersen. I Bankstaten. I Goederenhandel. Wisselkoersen. | Effectenbeurzen. | Verkeerswezen. INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN. Algemeen Secretaris: Mr. Q. J. 7™erpstra. ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN. COMMISSIE VAN ADVIES: Prof. Mr. D. van Blom; J. van Hasselt; Jhr. Mr. L. H. van hennep; Mr. K. P. van der Mandele; Prof. Dr. E. Moresco; Prof. Dr. N. J. Polak; Mr. Dr. L.’ F. II. Regout; Dr. E. van Welderen Baron Rengers; Prof. Mr. H. R. Ribbius; Jan Schilthuis; Mr. Q. J. Terpstra; Prof. Mr. F. de Vries. Gedelegeerd lid: Prof. Mr. Dr. G. M. Verrijn Stuart. Redacteur-Secretaris: S. Posthuma. Secretariaat: Pieter de Hoochweg 122, Rotterdam. Telefoon Nr. 3000. Postrekening 8408. Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p. in Nederland f20,Š. Buitenland en Koloniën f23,Š per jaar. Losse nummers 50 cents. Leden en donateurs van het Instituut ontvangen het weekblad gratis. Advertenties f 0,50 per regel. Plaatsing bij abonnement volgens tarief. Administratie van abonnementen en adver¬ tenties: Nijgh & van Ditmar™s Uitgevers-Maatschappij, Rot¬ terdam, Amsterdam, ™s-Gravenhage.. Postcheque- en giro¬ rekening No. 6729. 25 SEPTEMBER 1928. De geldmarkt werd deze week belangrijk vaster. Het aanbod van geld voor particulier disconto was zeer gering en werd in den loop der week nog regelmatig kleiner. In het begin der week was prima papier nog wel voor 45/ks pOt. onder te brengen, maar later moest meestal 47/i6 pCt. worden toegestaan en gisteren kon men ten slotte niet onder 4K pCt. slagen. Ook geld voor prolongatie was weinig aangeboden; herhaalde¬ lijk werd 4% pCt. genoteerd. Oallgeld onveranderd. * * * Bij de inschrijving op schatkistpapier werd in totaal ingeschreven voor … 63.810.000. Toegewezen werden … 24.600.000 driemaands promessen voor … 988,38 of circa 47/ie pOt. en … 20.200.000 zesmaands promessen voor … 979,18 of circa 4% pOt. * * * Op den weekstaat van De Nederlandsche Bank geeft de post binnenlandsche wissels een vermindering van … 2/2 millioen te zien. Het bedrag der rechtstreeks bij de Bank geplaatste schatkistpromessen liep van … 7 millioen tot … 4 millioen terug. De beleeningen daal¬ den met … 7,1 millioen. Het renteloos voorschot aan het Kijk bedraagt … 4,7 millioen meer dan verleden week. De goudvoorraad der Bank bleef weder op dezelfde hoogte. Het zilver steeg met … 100.000. De post papier op het buitenland en de diverse rekeningen op de actiefzijde der balans klommen respectievelijk met … 100.000 en … 3,3 millioen. De biljettencirculatie daalde met … 6,1 millioen. De rekening-courant-saldi blijken met …4,6 millioen te zijn toegenomen. Het beschikbaar metaalsaldo vertoont een stijging van …400.000. Het dekkingspercentage bedraagt ruim 54. * * * De wisselkoersen waren deze week weder bijzonder stabiel. In de meeste koersen kwam nauwelijks eenige verandering. Londen was iets terugloopend, het ver¬ schil tusschen hoogsten en laagsten koers bedroeg ech¬ ter slechts % cent. Daarentegen waren Marken wat vaster; ook hier was het verschil slechts gering. De meeste belangstelling was nog voor Spanje. De rijzing aan het einde der vorige week tot 41,30 ging in enkele dagen weder geheel verloren, maar een nieuwe kracht¬ inspanning van het steuncomité bracht daarna den koers weder in enkele uren op 41,20, welke koers ook gisteren ongeveer gehandhaafd kon worden. LONDEN, 24 SEPTEMBER 1928. Nadat geld verleden week in de eerste dagen tame¬ lijk gezocht was, brachten de laatste dagen grooter aan¬ bod dan vraag, zoodat op Vrijdag en Zaterdag —over¬ nightfl saldi tegen vrij lage koersen geplaatst werden. Disconto was onder zeer speciale invloeden zwakker gestemd en noteerde aan het eind der week 43/ie. De 3-maands wissels, die dezer dagen gecreëerd worden, vervallen in de laatste week van December, een ver¬ valdag, die ieder jaar grooten aftrek vindt bij de groote bankinstellingen. Het is dan ook uit die overweging, dat de schatkist¬ promessen Vrijdag 1.1. tegen 4*/ib werden toegewezen, een vol achtste percent onder de noteering voor bank- accepten en dat niettegenstaande het feit, dat zeer belangrijke posten goud werden gekocht door Duitsch- land, welk land uit hoofde van zijn onlangs en nog bij voortduring hier geplaatste kleine en grootere lee- ningen en geenszins voortvloeiend uit den werkelijken stand van de handelsbalans, een grooten invloed uit¬ oefent en waarschijnlijk voor eenigen tijd zal blijven uitoefenen op de Londensche goudmarkt. De City twijfelt er dan ook niet aan, dat Vrijdag a.s. de schatkistpromessen belangrijk hooger zullen wor¬ den toegewezen dan verleden week. 832 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 HET VRAAGSTUK DER HAVEN¬ SCHAPPEN. In verband met de meerdere belangstelling, die den laatsten tijd mede in verband met de geprojec¬ teerde uitbreiding der Rotterdamsche gemeentegren¬ zen voor het vraagstuk der havenschappen bestaat, lijkt het nuttig nog eens het volle licht te doen val¬ len op één der aspecten van het probleem, waaraan de voorstanders wellicht .wat heel gemakkelijk voor¬ bijgaan en dat o.i. nochtans voor de beantwoording der vraag vóór of tegen. van groote, zoo niet van de allergrootste beteekenis is. Wij denken aan het kos- tenvraagstuk, van zoo uitnemend belang voor de ont¬ wikkeling van het havenbedrijf en waardoor de om¬ vang en beteekenis daarvan goeddeels worden be¬ paald. In hun zeer lezenswaardige brochure —Het vraagstuk der Havenschappenfl stellen de schrijvers, de heeren Van Lier en Lichtenauer, dat het zeer de vraag is of de duurte in Engelsche havens moet worden toegeschreven aan haar autonomen bestuurs¬ vorm. Ten slotte, aldus de schrijvers, kan een haven¬ onder elk bestuur oneconomisch worden beheerd; voorts mag niet worden vergeten, dat de Engelsche. havenbesturen bijv. te Londen zijn ingesteld, toen de particuliere ondernemers in hun taak Š ten deele buiten hun schuld Š geheel tekort waren geschoten. Zij vonden dus veel kostbare werkzaamheden te ver¬ richten. De haven van Rotterdam en haar toegangs¬ weg zijn daarentegen technisch in uitstekenden toe¬ stand en zullen dus zeker geen extra-onkosten mede¬ brengen, die het budget van een havenschap zouden bezwaren. Ook overigens Š aldus de schrijvers Š gaan vergelijkingen tusschen de —duurtefl van ver¬ schillende havens en van dezelfde havens in verschil¬ lende tijdperken slecht op. Volkomen gelijkheid van alle factoren Š essentieele en bijkomstige Š is im¬ mers nooit aanwezig. Verwezen wordt dan naar Liver¬ pool, waar de inrichting der havens een geheel andere is dan te Rotterdam. Door de veel grootere behoefte aan kaderuimte is de exploitatie noodzakelijk kost¬ baarder, waartoe trouwens ook nog andere omstan¬ digheden als het aanzienlijk getijverschil bijdragen. Wij mogen er allereerst op wijzen, dat de autonome bestuursvorm krachtens de in 1908 door het Engelsch Parlement goedgekeurde —Port of London Act 1908fl in dat jaar te Londen werd ingevoerd, nadat eén eerste wetsontwerp van soortgelijke strekking in 1903 door het Parlement was verworpen. Het is volkomen juist, dat de weinig gezonde financieele toestand, waarin de verschillende London Dock Companies aan het eind der negentiende eeuw verkeerden even¬ als de noodzakelijkheid om moderniseering en uit¬ breiding der bestaande havenwerken tot stand te brengen de onmiddellijke aanleiding tot deze wijzi¬ ging van bestuurs-régime vormden. Even juist is het, dat gedurende de eerste jaren na de totstandko¬ ming van het autonoom bestuur zeer aanzienlijke be¬ dragen, nl. tot een totaal van ongeveer £ 12 millioen, aan haven uitbrei ding en verbetering werden ten koste gelegd. Men dient er zich echter rekenschap van te geven, dat dit alles na een verloop van twin¬ tig jaren zoo in letterlijken als in figuurlijken zin tot het verleden behoort en het is, zooals wij straks met cijfers zullen aantoonen, stellig onjuist te trachten de bestaande ontevredenheid over veel te hooge tarieven goed te praten door een beroep op de moeilijkheden, waarvoor zich de P.L.A. twintig jaren geleden ge¬ plaatst zag! De baanbrekers voor de havenschaps-idee stellen voorts Š al wederom volkomen terecht Š dat het moeilijk is een juiste vergelijking te maken tusschen ongelijksoortige vormen van haven-exploitatie. Het beeld, dat bijvoorbeeld Londen en Liverpool als havens met autonomen bestuursvorm toonen is geheel verschillend van dat der Rotterdamsche haven, die immers, vóór alles transito-haven zijnde, geheel andere eischen ten aanzien van outillage stelt dan de beide eerstgenoemde havens. Liet door de pleitbezor¬ gers gebezigde argument is echter een tweesnijdend zwaard. Immers zou men, indien al onomstootelijk vaststond, dat de autonome bestuursvorm inderdaad het non plus ultra op het gebied der havenexploitatie ware, zich nochtans zorgvuldig moeten afvragen of ook aan een haven als Rotterdam, die voor haar wel¬ vaart van zoo geheel andere factoren afhankelijk is dan de meergenoemde Engelsche havens, eenzelfde recept als aan de Engelsche patiënten voorgeschre¬ ven de genezing aller kwalen zou brengen. Rotterdam Š transitohaven! Dit moet steeds het uitgangspunt zijn van alle beschouwingen, waaraan de gedachte eener verbetering in bestaande bestuurs¬ vormen ten grondslag ligt. Natuurlijk is het stukgoe- derenverkeer in abstracten zin zoo mogelijk van nog grooter beteekenis als welvaartsbron voor breede krin¬ gen en schakeeringen van werkgevers en werknemers in het havenbedrijf, maar toch. … de basis van Rot¬ terdams havenbedrijf is en blijft het massaal ver¬ voer. Voor alles moet Rotterdam, wil het zich in den harden strijd om de suprematie niet door zijn oude rivalen Hamburg en Antwerpen laten overvleugelen, dan ook zorgen dat aan de primaire eischen, welke de trampreeder als vervoerder der massale lading aan een haven stelt, t.w. —despatchfl en —economyfl, worden voldaan. Slaagt het hierin niet, dan zal het verkeer geleidelijk andere wegen zoeken, die minder kostbaar zijn. Hoe staat het nu met de kosten, die op de behan¬ deling van bulklading te Rotterdam en te Londen en Liverpool drukken? Wij mogen volstaan met het citeeren van enkele aan de practijk ontleende voor¬ beelden : a. Een schip van 4751 bruto reg. tons lost een lading van 7548 tons graan Š waarvan 1400 tons ge¬ zakte lading Š te Rotterdam. De totaal verschuldigde kosten bedragen … 6.605,Š, de losduur is 4 a 5 dagen. Hetzelfde schip betaalde, een dergelijke lading te Londen lossende, …11.400,-Š, losduur zeven dagen! b. Een schip van 4751 bruto reg. tons lost een lading van 7277 tons Australische tarwe in zakken te Rotterdam. De totale kosten inch het snijden der zakken bedragen … 8.013,Š. Te Liverpool kostte de behandeling eener dergelijke lading …11.345,Š! Los¬ tijd te Rotterdam vier dagen, te Liverpool acht! Is het wonder, dat een bekend reeder dezer dagen in Lloyd™s List verklaarde: —There is no doubt that it pays owners to go to a Continental port, not only for reasons of despatch, but also because of cheap¬ ness.fl Deze uitlating werd gedaan in een artikel, waarin een beschouwing werd gewijd aan de usance, die den laatsten tijd —burgerrechtfl heeft verkregen, nl. om bij bevrachtingen van de La Plata-rivier 6 d. reductie te bedingen voor lossing te Antwerpen/ Hamburg en een tweede sixpence voor lossing te Ant¬ werpen of Rotterdam. Ongeacht de 1/- per ton lagere vracht stelt de reeder dus en zulks terecht: —It pays owners to go to a Continental port!fl Deze casus-positie nu dient men te bezien in het licht der navolgende uitlating van de schrijvers der brochure: —De conclusie destijds door wijlen Ir. De Roode getrokken, nl. bij exploitatie door het haven¬ schap zullen de havenwerken rendabel moeten zijn uitsluitend uit directe baten en dit zal groote moei¬ lijkheden opleveren, behoeft uit de door ons ontwik¬ kelde beschouwingen in het geheel niet voort te vloeien. Deze kunnen er slechts toe leiden om aan te dringen op de stichting van havenschappen als een rationeelen en economischen bestuursvorm, superieur aan den bestaande, waardoor eenheid zal worden ge bracht, waar versplintering bestaat, welke efficiency zal brengen in het bestuur over het economisch ge¬ heel, dat de havenstreek vormt. Dat de algemeene on¬ kosten van het havenbedrijf daardoor zullen dalen, het valt te verwachten.fl En verder op bldz. 58 der brochure: —Stijgen de ontvangsten van het haven- 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 833 scliap, wat zal het Bestuur dan met dit geld doen? In het hier weergegeven stelsel kan men in de .eerste plaats de bijdragen van het Rijk en de gemeenten verlagen. Anders zal liet havenbestuur het geld uit den aard der zaak besteden voor een betere exploita¬ tie, dus: verlaging van tarieven, verbetering of uit¬ breiding van de havenwerken.fl Hoe het hiermede in de practijk gesteld is in die havens, die de zegeningen van een autonoom bestuur deelachtig zijn, moge blijken uit onderstaande toe¬ lichting van het Engelsche scheepvaartblad ,, F air¬ playfl op de jaarcijfers der Port of London Authority voor het op 31 Maart jl. beëindigde boekjaar: —While shipowners and traders are complaining of the diffi¬ culty if not impossibility of living, the Port of Lon¬ don Authority which exists on the dues and charges levied on them, waxes fat; and kicks, to the extent, anyhow, that in the twelve months ending 31st March last it had —surplus revenuefl of £ 1.347.548 against £ 1.403.613 in 1926/™27 and £ 1.308.236 in 1925/™26, that interest on investments amounted to £ 97.401 against £ 93.482, income from properties purchased for dock extension to £ 24.325 against £ 29.260, in¬ come tax recovered etc. to £ 175.614 against £ 84.378 and sale of dredging plant to £ 39.296 against nil and that after adding £ 674.636 from last year, there was a comfortable total of £ 2.358.822 left. The in¬ terest on port stock absorbed £ 1.267.174 against £ 1.233.141, stock redemption funds £ 131.395 against £ 158.947, redemption funds etc. £ 70.323 against £ 60.780 and transferred to insurance fund £ 287.509 against nil, leaving a balance of £ 591.399, which is carried forward. It will thus be seen that but for the transfer to the insurance fund, the balance carried forward would have been £ 878.908 and the point naturally arises whether the Authority is justified in accumulating these overflowing reserves and whether instead of doing so it ought not to reduce rates in favour of owners and traders and employ the balances in meeting deficiencies.fl De Port of London (Consolidation) Act 1920 be¬ perkte het reservefonds tot maximum £ 1 millioen en dit maximum werd gedurende het boekjaar, dat op 31 Maart 1922 eindigde, bereikt. Zij, die verwachtten, dat de hierdoor ter beschikking komende winst door liet Bestuur zou worden aangewend om tot tarief- verlaging te geraken, kwamen echter bedrogen uit. De P.L.A. ging namelijk onmiddellijk over tot de vorming eener nieuwe reserve, t.w. een assurantie- reservefonds. Op 31 Maart 1923 bedroeg het saldo na toevoeging van £ 100.000 aan de assurantie-reserve en na aftrek van alle onkosten niet minder dan £ 1.573.251. Een jaar later was dit saldo weliswaar verminderd tot £ 315.818, maar deze schijnbare ver¬ mindering wordt zeer af doen de verklaard door de toevoeging van £ 1 millioen aan de algemeene reserve voor onderhoud en hernieuwing van gebouwen en in¬ richtingen! Wederom een jaar later was het saldo van £ 315.818 tot £ 523.868 gestegen, per ulto. Maart 1926 bedroeg het £ 517.340, twaalf maanden geleden £ 647.636, terwijl het dit jaar na dotatie van £ 287.509 aan de assurantie-reserve £ 591.399 bedroeg. Het is dan ook alleszins verklaarbaar, dat de redactie van —Fairplayfl de volgende verzuchting slaakt: —Dit mag alles uitstekend financieel beleid zijn en niemand denkt er dan ook aan naar het bestuur, welks inte¬ griteit en energie in de uitvoering van zijn taak boven allen lof verheven zijn, met steenen te werpen, maar het is met dat al toch wel heel pijnlijk, dat zulk een zeer aanzienlijk bedrag van de gebruikers der haveninrichting geheven wordt boven hetgeen noodig is voor de uitoefening van het bedrijf, speciaal indien men let op de positie van hen, die de huidige tarieven moeten betalen en die geenerlei stem in het kapit¬ tel hebben.fl De totale reserves der P.L.A. bedragen thans niet minder dan £ 5.871.482. Het Bestuur heeft in totaal £ 33.960.224 aan —port stockfl (v.j. £ 31.590.458) uit¬ gegeven, tijdelijk opgenomen, gelden paraisseeren met £ 262.000 (v.j. £ 1.048.000), crediteuren en creditsaldi met £837.384 tegen £ 1.074.705 en diverse reserves en saldo op nieuwe rekening met £ 5.871.482 tegen £ 5.399.638. Daartegenover paraisseeren —capita! expenditurefl met £ 37.783.564 en debiteuren en be¬ leggingen met £ 3.449.836 tegen £ 3.896.567. —Fair¬ playfl schrijft naar aanleiding van deze cijfers: —As I have already said, in effect, if the. Port of London Authority were simply a financial institution on which others might model themselves, it would well merit the encomium passed upon it by the Times, which solemnly and trustfully assures us that —the finances of the port are thus in the very sound condition that would be expected to characterise this great undertakingfl but who puts them on that emi¬ nence? The dues payers. Who benefits? No one, for the P.L.A. is not a trading concern and there are no partners or shareholders among whom an excess of revenue over expenditure is distributable. If it could be shown that the £ 1 million maximum reserve limit is inadequate, criticism to that extent at least would be silenced, but no such plea has ever been put for¬ ward so far as I am aware and therefore one must conclude that the policy adopted by the Authority is inspired not by any pressing or problematical need but rather by that hoarding frenzy of which so many show, themselves possessed when they are afforded a chance of gratifying it. The duty of the P.L.A. can be summed up in half-a-dozen words Š the highest service at the lowest rates. The first it gives in the fullest measure, but unfortunately the gratitude in this respect to which it is entitled and which it receives is dimmed almost to obscurity by the fact that the dues payer is automatically milked, whether the —lacteal delightfl extracted from him is wanted cr not and that in consequence not only is trade ad¬ versely affected, but that reserves are being piled up in such fashion out of —surplusesfl that presently the P.L.A. will be running the risk of finding itself in the ludicrous position of being able to pay for all capital expenditure out of them.fl Wij mogen met dit citaat volstaan. —Stijgen de ontvangsten van het havenschap, het Bestuur zal het geld, uit den aard der zaak besteden voor een betere exploitatie, dus: verlaging van tarieven! Dit is de theorie; hierboven ziet men de practijk. De autonome bestuursvorm heeft te Londen zeer zeker bereikt, dat de outillage der haven bevrediging schenkt, hij heeft echter niet kunnen vermijden, dat de haven terecht de reputatie geniet van zeer duur te zijn en ondanks herhaald protest van de zijde der belanghebbenden en ongeacht het feit, dat de exploitatie-rekening jaar¬ lijks aanzienlijke overschotten laat, blijven de tarieven gehandhaafd op een peil, dat schadelijk is voor han¬ del, industrie en scheepvaart. Een haven Š aldus de schrijvers der brochure ŠŁ kan onder elk Bestuur oneconomisch beheerd wor¬ den. Hiermede zou dan de weinig bevredigende toe¬ stand in het Londensch havenschap verklaard moeten worden en de pleitbezorgers voor de havenschap-ge- dachte zullen waarschijnlijk stellen: bij ons zou het beter gaan! Het is mogelijk, maar mag men experi- menteeren met een zoo vitaal belang als de welvaart der Rotterdamsche haven? De Engelsche havens met autonomen bestuursvorm zijn zonder uitzondering duur en de oorzaak schuilt voor een groot deel bij het door de besturen gevolgde beleid. Zijn er al verbeteringen denkbaar in de te Rotter¬ dam van overheidswege gevolgde haven-bestuurspoli- tiek, zij die dagelijks midden in de practijk van het haven- en scheepvaartbedrijf zitten en maar al te vaak de nadeelen der veelgeroemde autonome havens aan den lijve ondervinden, zij vinden den Rotterdamschen bestuursvorm, die beter dan de Engelsche voldoet aan den eisch —highest service at lowest ratesfl nog niet’ zóó slecht dat coute que coüte de weg moet worden 834 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 ingeslagen, die Londen na twintigjarige toepassing van het autonoom beginsel heeft gemaakt tot een goed geoutilleerde, maar dure haven, waar de klachten over veel te hooge en voor handel en scheepvaart funeste tarieven legio zijn. Een zoodanige reputatie ware voor de Rotterdam- sche haven, die staat en valt met den steun van haar achterland, niet minder dan funest! A posse ad esse. Van de mogelijkheid tot de wer¬ kelijkheid! Deze leuze zij het richtsnoer bij de beoor- deeling van het havenschapsprobleem! C. V. DE BELASTINGDRUK IN NEDERLANDSCH INDIË. II (Slot). In het vorig artikel is uiteengezet de wijze waarop de belastingbijdragen en de sterkte van de bevolking voor de jaren 1913, 1920 en 1924 zijn becijferd. Om de wijzigingen in die jaren in den belastingdruk te leeren kennen kan uiteraard met een en ander niet volstaan worden, doch behoort mede in aanmerking te worden genomen de in de in beschouwing genomen jaren uiteenloopende koopkracht van het geld m.a.w. de indexcijfers voor genoemde jaren, ten einde op die wijze de reëele belastingbijdragen te leeren kennen. Voor de Inlandsche bevolking zijn tot grondslag geno¬ men de algemeene indexcijfers van kleinhandelsprijzen van verbruiksartikelen van in- en uitheemschen oor¬ sprong, welke voor de jaren 1913, 1920 en 1924 hebben bedragen 100, 244 en 170, terwijl voor de niet-Inland- sche bevolking als zoodanig zijn genomen de indexcij¬ fers van alle groothandelsprijzen, welke voor die jaren waren 100, 279 en 173 1). Deze getallen zijn vervolgens voor 1920 en 1924 vermenigvuldigd met het quotiënt van de getallen aanwijzende de sterkte der onderschei¬ den bevolkingsgroepen in genoemde twee jaren en 1913. Aldus zijn voor de jaren 1920 en 1924 berekend de coëfficiënten 278,87 en 199,26 voor de Inlandsche be¬ volking en de coëfficiënten 334,12 en 230,75 voor de niet-Inlandsche bevolking. Voor de geheele bevolking bedroegen die coëfficiënten 304,47 en 216,32. Deze coëfficiënten toepassende op de in het overzicht in het vorig artikel voorkomende nominale belastingbedra¬ gen, erlangt men de volgende reëele bedragen in dui¬ zenden van guldens (zie Overzicht A). 1) Zie de tabellen V (bladz. 62/63) en X. (bladz. 100/101) van No. 46 der Mededeelingen van het Centraal Kantoor voor de Statistiek te Weltevreden (Prijzen, indexcijfers en wisselkoersen op Java 1913Š1926), Batavia 1927. Overzicht A. Gouvernementsonderdanen Inlanders Niet-Inlanders 1913 1920 1924 1913 1920 1924 1913 1920 1924 Directe belastingen. Indirecte belastingen …. 54,309 44,087 38,965 29,268 80,313 48,210 35,618 21,502 16,096 14,463 30,342 24,857 : 18,691 22,585 22,869 14,805 49,971 23,353 Belastingen . Monopolies. 98,396 31,348 68,233 16,537 128,523 24,023 57,120 18,584 30,559 8,626 55,199 1 4,729 41,276 12,764 37,674 7,911 73,324 9,294 Totaal. 129,744 84,770 152,546 75,704 39,185 69,928 54,040 45,585 82,618 Onderstaand overzicht vermeldt de percentages uit¬ gedrukt in de totaal bijdrage van 1913, terwijl in het overzicht de cursief gedrukte percentages de verhou- ding weergeven tusschen de bijdragen voor elk onder- . deel der totaal bijdrage uitgedrukt in de overeenkom¬ stige bijdrage voor 1913. Overzicht B. Gouvernementsonderdanen Inlanders Niet-Inlanders 1913 1920 1924 1913 1920 1924 1913 1920 1924 Directe belastingen. Indirecte belastingen …. 41,86 100,Š 33,98 100,Š 30,03 71,75 22,56 66,09 61,90 147,88 37,16 109,35 47,05 100,Š 28,40 100,Š 21,26 1(5,19 19,11 67,26 40,08 85,19 32,83 115,60 34,59 ! ïoo,Š 41,79 100,Š 42,31 122,35 27,40 65,55 92,47 267,36 43,21 103,1,0 Belastingen . Monopolies. 75,84 100,Š 24,16 100,Š 52,59 69,35 12.75 52.75 99,06 130,52 18,52 76,63 75,45 100,Š 24,55 100,Š 40.37 53,50 11,39 1(6,1(2 ‚ 72,91 96,61( 19.46 79,26 76,38 100,Š 23,62 100,Š 69,71 91,27 14,64 61,98 135,68 177,61, 17,20 72,82 Totaal. 100,Š 65,34 117,58 j 100,Š 51,76 92,37 100,Š 84,35 152.88 De verhouding van elk der bijdragen tot de totaal bijdrage van ieder der in beschouwing genomen jaren, zoomede de percentsgewijze verhouding tuBschen de directe en indirecte belastingen (door gecursiveerde getallen aangegeven) blijkt uit Overzicht C. Gouvernementsonderdanen Inlanders Niet-Inlanders 1913 1920 1924 1913 1920 1924 1913 1920 1924 Directe belastingen. Indirecte belastingen …. 41,86 55,19 33,98 U,8l 45,96 57,11 34,53 1(2,89 52,65 62,1,9 31,60 37,51 47,05 62,36 28,40 37,61( 41,08 52,67 36,91 1,7,33 43,39 51(,97 35,55 1(5,03 34,59 1,5,28 41,79 51,,72 50,17 60,70 32,48 39,30 60,48 68,15 28,27 31,85 Belastingen . Monopolies. 75,84 24,16 80,49 19,51 84,25 15,75 75,45 24,55 77,99 22,01 78,94 21,06 76,38 23,62 82,65 17,35 88,75 ” 11,25 ‘ Totaal. 100, 100,Š 100,Š 100_ 100,Š 100, _ 100,Š 100,Š 100,Š Uit het overzicht B blijkt, dat de reëele opbrengst der belastingen en monopolies in 1920 slechts 65,34 pOt. bedroeg van die in 1913. Deze inzinking was ‘bijna geheel het gevolg van den achteruitgang der bij¬ drage van de Inlandsche bevolking, welke in eerstge¬ noemd jaar nog geen 52 pCt. uitmaakte van die van 1913 tegen 84,35 pCt. der niet-Inlandsche bevolking. In 1924 was de teruggang van 1920 weder geheel in¬ gehaald. Dank zij eene verzwaring van druk met rond 80 pCt, overtrof de totale reëele Landsbijdrage in eerstgenoemd jaar die van 1913 met rond 17 XA’ pCt. Dit resultaat was voornamelijk te danken aan de snelle staging der reëele bijdrage van de niet-Inlandsche be¬ volking, welke in 1920 rond 53 pCt. meer bedroeg dan 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 835 in 1913, dank zij eene toeneming van hare Landsbij- drage met ruim 81 pöt. De reëele Landsbijdrage der Inlandsehe bevolking had in 1924, niettegenstaande ook hare bijdrage sedert 1920 met rond 81 pOt. was gestegen, hog steeds niet het peil van 1913 bereikt, bleef daarbij1 zelfs nog ruim 7 Ki pöt. ten achter. Uit de gecursiveerde cijfers van het overzicht B blijkt het volgende: Directe Belastingen. De reëele opbrengst hiervan daalde voor de geheele bevolking in de periode 1913 /1920 tot rond 72 pöt. van de opbrengst in 1913 om vervolgens weer te stijgen en in 1924 een percentage van bijna 148 aan te wijzen. Tot deze verdubbeling ‘heb¬ ben beide bevolkingsgroepen bijgedragen. Voor de In- landsche bevolking steeg de reëele opbrengst dezer be¬ lastingen van 45 pOt. tot welk peil ze in 1920 was gedaald, tot 85 pOt. in 1924, terwijl voor de niet-In- landsche bevolking die percentages waren ruim 122 en ruim 267. Had dethalve de druk dezer belastingen voor de Inlanders in 1924 nog steeds niet het peil van 1913 bereikt, voor de niet-Inlanders was hij met- ruim 1 % verzwaard. Indirecte belastingen. Ook de reëele opbrengst dezer belastinggroep vertoonde in 1920 een inzinking tot on¬ geveer % van het peil van 1913, om vervolgens weer te herstellen en in 1924 een percentage van ruim 109 aan te wijzen. In de inzinking van 1920 deelen ‘beide bevolkingsgroepen ongeveer in gelijke mate (Inlanders ruim 67 pöt., niet-Inlanders bijna 66 pöt,), terwijl in het herstel van 1924 de Inlandsehe bevolkingsgroep een grooter aandeel had (bijna 116 pöt.) dan de niet- Inlandsche groep (bijna 104 pCt.). Belastingen. Directe en indirecte belastingen teza¬ men genomen vertonnen Ł in 1920 een teruggang van bijna 31 pöt. met die van 1913. Deze inzinking was in 1924 veranderd in een vooruitgang boven 1913 van gelijken omvang. Voor de Inlandsehe bevolking was de teruggang in 1920 46 Ki pöt., welke teruggang in 1924 op ongeveer 3 pöt. na weder geheel was ingehaald. De belasting van de niet-Inlanders was in 1920 nog geen 9 pöt. ten achter bij die van 1913 en bedroeg in 1924 rond 78 pöt, meer dan in 1913. Volgens de gecursi¬ veerde cijfers van het overzicht C was de verhouding tusschen directe en indirecte belastingen 55 : 45 in 1913; 57 : 43 in 1920 en 62K : 37K in”l924. Voor de Inlanders was die verhouding onderscheidenlijk 62 : 38; 53 : 47 en 55 : 45 terwijl zij voor de niet-In- landers was 45 :55; 61 : 39 en 68 : 32. Uit deze percentages ‘blijkt dat de belastingen in Indië zich in de goede richting ontwikkelen d.w.z. voor de Inlandsehe bevolking hoofdzakelijk indirecte belasting en voor de niet-Inlanders voornamelijk di¬ recte heffing. Monopolies. Overzicht B laat zien, dat de reëele op¬ brengst dezer inkomstenbron in 1924 nog steeds niejj; het peil van 1913 heeft bereikt. In 1920 bedroeg de opbrengst rond 53 pöt, en in 1924 rond 77 pöt. van die in 1913. Ook hier bleek de inzinking in 1920’ voor de Inlanders het grootst ml. tot ruim 46 pöt, tegen 62 pOt. voor de niet-Inlanders. In 1924 was de op¬ brengst voor de eerstgenoemden gestegen tot 79 pöt. én voor de niet-Inlanders tot bijna 73 pöt. van het peil van 1913. Het overzicht O stelt de verandering in het licht in de quota van de onderscheiden bestanddeelen der to¬ tale Landsbijdrage in de jaren 1913, 1920 en 1924. Tegenover een gestadige stijging van de bijdrage der belastingen staat een afneming van die der mono¬ polies. De slotsom, waartoe de hanteering van het geprodu¬ ceerde cijfermateriaal voert, bevestigt het reedis lang erkende feit, dat de Landsbijdrage in 1920 beneden het peil van 1913 was gebleven en dat dank zij de aan¬ zienlijke belastingverzwaring na 1920 die bijdrage in 1924 weer op peil was gebracht. Dit op peil bren¬ gen geschiedde echter, in tegenstelling met de gang¬ bare opvatting, uitsluitend ten koste van de niet-In- landsche bevolking en geenszins van de Inlandsehe bevolking. Tot evenbedoelde opvatting moge het feit hebben bijgedragen, dat de belastingverzwaring na 1920 heeft plaats gevonden tijdens een algemeen© econo¬ mische inzinking, waardoor de schijn werd gewekt, dat de Inlandsehe bevolking onevenredig zwaar belast werd, dit alles doet niet te kort aan het feit, dat de reëele belastingdruk der Inlanders in 1924 nog steeds beneden die van 1913 was gebleven. En na de afschaf¬ fing in 1927 van het hoofdgeld, waardoor de druk der directe belastingen voor de Inlandsehe bevolking met ongeveer 20 pOt. werd verminderd, is het belasting- peil dezer ‘bevolkingsgroep nog verder gedaald.-Ware die afschaffing vóór 1920 geschied -dan zou het be- lastingpeil der Inlandsehe bevolking in 1920 en 1924 ongeveer 46 KI pöt. en 82 K pöt, hébben bedragen van dat van 1913 tegen Onderscheidenlijk 84% pöt, en 153 pöt. voor de niet-Inlandsche bevolking. Daar hier sprake is van den, relatieven druk der Landsbelastingen, uitgaande van dien van het jaar 1913, kan uit de geproduceerde cijfers geen conclusie worden getrokken omtrent den werkelijken belasting¬ druk. Mocht die druk op de Inlandsehe bevolking in 1913 te zwaar zijn geweest Š hetgeen op goede gron¬ den betwijfeld wordt Š dan zal de sedert daarin in¬ getreden verlichting voldoende zijn geweest om zon¬ der stoornis den toegenomen’druk van de locale heffin¬ gen voor die bevolkingsgroep op te vangen. Al is van de niet-Inlandsche bevolking de reëele belastingdruk niet- bekend, noopt toch de zeer aanzienlijke verzwaring van dien druk na 1920 op zich zelve tot groot© om¬ zichtigheid in het hanteeren van het belastingapparaat jegens haar. Het i-s dan ook de vraag of de vo-or 1928 en ook weder voor 1929 Š zij; het noodgedwongen Š uitgestelde verdere verlaging van de tijdelijke opcen¬ ten op de inkomsten- en vennootschapsbelastingen niet betreurd moet worden. Ten slotte moge hier nog de opmerking gemaakt worden, dat het voor. Nederlandisch-Indië aanbeveling zou verdienen om in navolging van Britsch-Indië tel¬ ken. jare in het begrootingsoverzicht het gemiddeld be¬ lastingbedrag aan te geven per hoofd van de bevolking (zoowel van, de Inlandsehe als van de niet-Inlandsche bevolking). Mits die bedragen worden berekend vol¬ gens weloverwogen vaststaande beginselen, zou stellig zeer belangrijk vergelijkingsmateriaal worden verkre¬ gen. Weliswaar zullen die regelen steeds tot op zekere hoogte willekeurig zijn, zooals trouwens uit ons eerste artikel is kunnen blijken, doch de uitkomsten van de berekeningen zouden in staat- stellen een dieperen blik Gouvernementsonder danen Inlanders Niet-Inlanders 1913 1920 1924 1913 1920 1924 1913 1920 1924 Directe belastingen. Indirecte belastingen …. f 1,55 — L25 f LH — 3,02 — 0,83 — 2,23 f 2,29 — If,25 — 1,37 — 2,50 f 1,04 — 0,63 f 0,47 — 1,15 — 0,42 — 1,03 f 0,88 — 1,51 — 0,73 — 1,23 f 21,40 — 25,85 f 26,18 — 73,01, — 16,95 — 47,28 f 57,20 — 98,96 — 26,73 — 46,25 Belastingen . Monopolies. f 2,80 — 0,89 f 1.94 — 5,25 — 0,47 — 1,26 f 3,66 — 6,75 — 0,68 — 1,23 f 1,67 — 0,54 f 0,89 — 2,18 — 0,25 — 0,61 f 1,61 — 2,7J, — 0,43 — 0,73 f 47,25 — 14,61 f 43,13 — 120,32 — 9,05 — 25,26 f 83,93 — 145,21 — 10.64 — 18,41 Totaal. f 3,69 f 2,41 — 6,51 f 4,34 — 7,98 f 2,21 f 1,14 — 2,79 f 2,04 f 61,86 f 52,18 ,, 11^5,58 f 94,57 — 163,62 836 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 te slaan in de (relatieve) toe- of afneming van den belastingdruk in onderscheiden jaren. Voor de in beschouwing genomen jaren blijkt het bedrag der Landsbijdrage per hoofd der bevolking uit onderstaand overzicht, waarin de cursief gedrukte cij¬ fers nominale, de overige reëele bedragen voorstellen. H. J. van Brink. DE ONTWIKKELING DER GEMEENTESCHULDEN. Het artikel over de ontwikkeling der gemeente- scliulden van Mr. Dr. A. v. Doorninck in de Econo- misch-Statistische Berichten van 29 Augustus 11., zal ongetwijfeld de aandacht van degenen, die zich op ge¬ meentelijk financieel gebied bewegen, hebben getrok¬ ken. Niet het minst om de autoriteit, die dit artikel schreef. Immers, telkens wanneer de thesaurier-gene- raal blijk geeft van zijn belangstelling in de gemeen- tefinanciën Š in dit verband moge worden gewezen op de nota van Mr. v. Doorninck als lid van de staats¬ commissie i.z. de financieele verhouding van het Kijk tot de Gemeenten Š wordt de gestie van de gemeente¬ besturen scherp onder de loupe genomen. De vraag rijst daarbij, of de grenzen van het gezichtsveld, dat bij een beschouwing door de loupe wordt overzien, niet al te eng getrokken zijn en dientengevolge de geleverde critiek subjectief dreigt te worden. Behoe¬ ven de gegevens van het Centraal Bureau voor de Sta¬ tistiek, die ontegenzeggelijk een sterk stijgende lijn in de gemeenteschulden vertoonen, inderdaad te lei¬ den tot een beroep op Gedeputeerde Staten, hetwelk blijkbaar een verscherpt toezicht op de gemeentebestu¬ ren ten doel moet hebben? Alsof, Gedeputeerde Staten niet waakzaam genoeg zijn! Het fixeeren van eenige getallen en percentages en daaruit conclusies trek¬ ken, kan en mag niet geschieden, alvorens de ver¬ houdingen, die achter deze gegevens verborgen lig¬ gen, bekend zijn. Indien daarbij onrechtmatigheden op financieel gebied aan den dag treden Š en de bewijs¬ voering zal daarvan in het algemeen nog geleverd moeten worden Š eerst dan kan een oordeel worden gevormd over de gestie der gemeentebesturen. Voor¬ alsnog lijkt de Hollandsche soliditeit ook daar aan¬ wezig te zijn, een vergelijking althans tusschen de wijze van financiering van de Nederlandsche Gemeen¬ ten en die van de buitenlandsche valt zeker niet in het nadeel van de eersten uit. De geachte schrijver vestigt de aandacht op het on¬ derscheid tusschen de wijze, waarop het Rijk en die, waarop de Gemeenten worden gefinancierd. En wel met een typische nuanceering. Terwijl de Staat slechts leent voor werken, waarvan het rendement aanwijs¬ baar is verzekerd, welk stelsel nog als een teruggang wordt beschouwd in vergelijking met de positie voor 1907, toen alles ten laste van den gewonen dienst werd gebracht, treden volgens Mr. v. Doorninck, bij de ge¬ meenten de algemeen economische factoren met uit¬ zondering Š en dan volgt nog het woord —wellichtfl Š- van de bedrijven op den achtergrond. Indien met deze karakteristiek wordt bedoeld, dat de belangen van de Nederlandsche ingezetenen, voor zoover deze door de gemeentebesturen worden behartigd Š en dat worden ze voor het overgroote deel Š—beter worden verzorgd dan door het Rijk, dan zal dit geen tegenspraak ont¬ moeten. Inderdaad, indien de gemeentebesturen zich evenals het Rijk door alle mogelijke en onmogelijke objecties hadden onthouden van te voorzien in de noo- den en behoeften der burgerij, die zij veel beter ken¬ nen dan de Regeering, omdat er een veel inniger con¬ tact bestaat, dan zouden de gemeentelijke schulden veel lager zijn. Of daardoor de economische toestanden en het welvaartspeil der bevolking zouden bevorderd zijn, is aan ernstigen twijfel onderhevig! Indien de gemeenten bijv. de snelle ontwikkeling van het ver¬ keer hadden genegeerd, zooals het Rijk dit heeft ge¬ daan, waardoor de groote achterstand in het Neder- landsche wegennet is ontstaan en die, indien de we¬ genbelasting niet was ingevoerd, misschien niet eens krachtdadig zou zijn aangepakt, dan zou men in de groote steden een verkeers-chaos aantreffen, die de eco¬ nomische ontwikkeling van de burgerij ernstig zou hebben geschaad. Welke bedragen Amsterdam en Rot¬ terdam voor verkeersverruiming en -verbetering heb¬ ben uitgegeven is mij niet bekend, het bedrag voor dit doel beloopt voor ™s-Gravenhage voor de na-oorlogs- jaren circa 20 millioen gulden. Natuurlijk gefinan¬ cierd uit leeningsgeld voor een doeleinde met geen aanwijsbaar rendement, maar als onmisbare bestuurs¬ maatregel in het belang der burgerij, die een derge¬ lijke gestie weet te waardeeren ondanks —de financieel- economische zonde van betaald uit geleend geldfl. Het zuiver financieel probleem, of de betaling uit den gewonen of den kapitaaldienst behoort te geschie¬ den, is reeds in 1920 door de Vereeniging voor de Staathuishoudkunde en de Statistiek aan de orde ge¬ steld. Mr. P. Droogleever Fortuyn, een der prae-advi- seurs, merkte bij het debat op, dat de stelling, dat de gemeente alleen mag leenen voor uitgaven van pro- ductieven aard gemakkelijk applaus vindt, maar wat verstaat men onder productieve en improductieve uit¬ gaven. Er zijn immers zooveel sociale maatregelen, welke zonder geld op te brengen, van het grootste be¬ lang zijn, hetwelk deze spreker met voorbeelden illus¬ treerde. De heer Wibaut, de andere prae-adviséur, merkte terecht op, dat men het maatschappelijk leven niet kan terugzetten. Inderdaad, indien men de meer uitgebreide bemoeiingsfeer van de gemeenten be¬ schouwt, die, al moge er ook schaduwzijden aan verbonden zijn, ontegenzeggelijk veel grootere licht- vlakten vertoont, daarbij den achterstand betrekt, in de oor logs- en eerste na-oorlogs jaren op veler¬ lei gebied ontstaan, die moest worden ingehaald en ten slotte niet veronachtzaamt de steeds voortgaande concentratie der bevolking in de grootere steden, dan behoeft het geen verwondering te wekken, dat de schulden in de laatste 10 jaren in veel grootere mate dan voorheen zijn vermeerderd. Het is evenwel aan gerechten twijfel onderhevig, of dit proces in die mate zal worden voortgezet. Interessant zal het antwoord zijn op de vraag, in welke mate de belastingen zouden zijn verhoogd, indien de uit leeningsgeld betaalde im¬ productieve werken, die in de laatste jaren moesten worden uitgevoerd, uit gewoon zouden zijn betaald. Er zijn intusschen in de latere jaren momenten in de financieele politiek der gemeenten, die niet onver¬ meld mogen blijven. Terwijl in de vorige eeuw en zelfs nog geruimen tijd in het begin van deze eeuw, leenin- gen op zeer langen looptijd werden gesloten, wordt thans in het algemeen voor niet langer dan 40 jaren geleend. De objecten, uit deze leeningen betaald, heb¬ ben gemeenlijk een veel langeren levensduur. De re- sidu-waarde na aflossing der leening beteekent door en voor de gemeente gevormd kapitaal. Zulks in tegen¬ stelling tot de door het Rijk gevoerde politiek, waar¬ door Š gelijk Mr. v. Doorninck opmerkt Š het Rijk jaarlijks op zijn schuldvrij vermogen niet onbelangrijk inteert, terwijl de gewone staatsdienst moet worden sluitend gemaakt door de … 40 a … 50 millioen succes¬ siebelasting, die een zuivere kapitaalheffing is. Ter¬ wijl het Rijk dus kapitaalvernietiging pleegt, vormen de gemeenten kapitaal door snelle wijze van aflossing. De afschrijvingspercentages der productieve bedrijven zijn zelfs zeer hoog, hetgeen vaak in de pers en bij tijden bij monde van raadsleden tot uitdrukking komt. Elk gemeentebestuur, dat zich bewust is, dat er een scheiding is tusschen hetgeen uit gewoon en buiten¬ gewoon mag worden gefinancierd Š en dat zijn de gemeentebesturen in het algemeen wel degelijk Š zal naar elk deugdelijk middel grijpen ten einde den schul¬ denlast der gemeente niet hooger op te voeren dan strikt noodzakelijk is. Het wenschelijke legt het daar¬ om dikwijls tegen het economisch mogelijke af en dien¬ tengevolge worden verschillende desiderata niet ver¬ wezenlijkt. Elke gulden uit gewone middelen verkre¬ gen kan immers slechts éénmaal voor de gewone uitga¬ ven worden besteed. Dat er verschil in opvatting bij 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 837 de gemeentebesturen bestaat, spreekt wel van zelf, en moge uit eenige voorbeelden blijken. ™s-Gravenhage beeft, in tegenstelling tot sommige andere gemeenten, zijn crisis-tekorten uit de oorlogs- en de eerste na- oorlogsjaren met uitzondering van 1 millioen, waar¬ voor is geleend en intusschen weer geheel afgelost, uit gewoon betaald, o.a. door sterke verhooging van liet verhoudingscijfer der gemeentelijke in¬ komstenbelasting in de jaren 1920 tot 1922, sommige andere gemeenten hebben voor deze tekorten leeningen gesloten. ™s-Gravenhage betaalt per jaar … 200.000 voor asphalteeringswerken uit gewoon, Amsterdam leent voor dat doel 1 millioen per jaar. Daarentegen lost Amsterdam, hetgeen wel uitermate solide beheer betee- kent, de leeningen gesloten voor het grondbezit jaar¬ lijks uit gewoon af, ™s-Gravenhage leent telken jare voor het grondbedrijf datgene wat van de leeningen, gesloten voor dit doel, moet worden afgelost, maar reserveert /£ pOt. + de van deze reserve gekweekte rente jaarlijks van den canon van de uitgegeven terreinen, zoodat na afloop van den 75 jarigen erf- paehtstermijn door deze reserve het kapitaal is ge¬ creëerd, dat gelijk is aan de leeningschuld van de cor- respondeerende uitgegeven terreinen. ™s-Gravenhage tracht zoo veel als de begrooting toestaat den school- bouw uit gewoon te betalen, en heeft in de jaren 1921 tot 1926 van de ruim … 9 millioen, die voor dit doel ten¬ gevolge van de wijziging der Lager-Onderwijswet be- noodigd waren, … 5 millioen uit gewoon verstrekt, in de jaren 1927 en 1928, toen de begrooting zulks niet toeliet slechts … 200.000, terwijl voor 1929 … 500.000 is uitgetrokken. Een dergelijke financiering is wel lijnrecht tegen de gedachten van de heeren v. Gijn en Wibaut, mogelijk bien etonnés de se trouver ensemble, die van oordeel zijn, dat voor schoolbouw dient te worden geleend. Beteekenen deze verschillen, dat het eene gemeen¬ tebestuur beter beheert dan het andere? M.i. inder¬ daad niet, het stelsel is gewoonlijk afhankelijk van conjunctuur, van mogelijkheid, van datgene, wat de gewone middelen toelaten en in niet geringe mate opportunistisch, waarbij de, door Mr. v. Doorninck geschetste —grootefl, invloed van den gemeenteraad op den dagelijkschen gang van zaken, betrekkelijk weinig beteekenis heeft. De afdeeling Financiën met haar wethouder en hoofdambtenaren beheerschen in het al¬ gemeen den gang van zaken. Heeft men op die plaat¬ sen bekwame, bestuurskrachtige figuren, dan behoeft er geen vrees te bestaan voor vertroebeling en door- eenmenging van gewoon en buitengewoon, van wat de particulier noemt van inkomen en kapitaal. Is het dus allereerst een kwestie van mogelijkheid, in welke mate de uitgaven eener gemeente uit gewoon kunnen worden bestreden, deze mogelijkheid houdt ten nauwste verband met de verplichtingen, die de ge¬ meenten jegens haar ingezetenen Š dikwijls zoo ver¬ schillend in hun samenstellingen -Š hebben uit te voe¬ ren en die, het zij hier onmiddellijk aan toegevoegd, voor een groot deel feitelijk rijkszorg zijn, omdat deze behartiging van belangen meer van nationalen dan van localen aard is. De lasten, die door het Rijk in de latere jaren op de schouders der gemeenten zijn ge¬ legd, zijn immers steeds zwaarder geworden. De wij¬ ziging van de Lager-Onderwijswet met als gevolg de bouw van vele scholen, die nog steeds geen einde neemt, is voor vele gemeenten een zware aderlating der schatkist, zoo deze voor sommige gemeenten niet bijna ruïneus is. De krankzinnigenzorg kost tegenwoor¬ dig schatten, in het bijzonder aan de groote gemeen¬ ten, het werkloosheidvraagstuk, de steun aan maat¬ schappelijk zwakken, de uitbreiding van de hygiëni¬ sche diensten e.t.q. leggen voor een groot deel beslag op de gewone middelen. Men dient te beschikken over de gegevens.betreffen¬ de de ontwikkeling der schulden van de grootere ge¬ meenten Š waarvan de stijging immers het grootst is Š die van de leeningsbedragen, aangegaan voor productieve en improductievé doeleinden, en die van het zuivere inkomen der ingezetenen en tevens de bij¬ zonderheden van het gevoerde financieel beleid van bedoelde gemeenten te kennen om een juist aperpu van den toestand in het algemeen te geven. Bij ge¬ breke daaraan moet dezerzijds worden volstaan met het verstrekken van de gegevens van ™s-Gravenhage. Mogelijk, dat zij, die zich voor dit onderwerp interes- seeren, de cijfers van andere gemeenten zullen geven. Dit kan niet anders dan tot een beter inzicht in deze belangrijke materie leiden. Ondanks de bijzondere, evengenoemde maatregelen op financieel gebied, die ™s-Gravenhage heeft kunnen nemen, daarbij geholpen door zijn in tegenstelling tot sommige andere gemeenten gunstige positie, is de lee- ningsschuld in niet onbelangrijke mate vermeerderd. Voor een juiste beoordeeling lijkt een grooter tijdvak, dan Mr. v. Doorninck heeft gebruikt, noodig. Het tijd¬ vak 1915Š1929 is m.i. deugdelijker. De totale gemeenteschuld bedroeg op 1 Januari 1915 … 62.485.000, voor productieve doeleinden was … 29.894.000 of 47,8 pCt., voor improductieve doelein¬ den … 32.590.000 gelijk aan 52,2 pOt. van de totale schuld geleend. De improductieve schuld bedroeg op dat tijdstip … 104 per inwoner. Op 1 Januari 1929 zullen deze cijfers de volgende zijn: …220.573.000 to¬ tale schuld, … 154.356.000 voor productieve doeleinden, 70 pOt. van de totale schuld, … 66.216.000 voor im¬ productieve doeleinden gelijk aan 30 pOt. van de totale schuld. De improductieve schuld zal op 1 Januari a.s. … 156 per inwoner’bedragen. In 1914 bedroeg het zuiver inkomen per inwoner … 488,40, in 1926 het laatste jaar der bekende gege¬ vens, … 862,49. Voor de laatste jaren zullen in dit cijfer geen groote veranderingen te verwachten zijn. Uit deze cijfers blijkt, dat terwijl het verhoudingscij- ver van de improductieve schuld per inwoner van 1915 tot 1929 150 bedraagt, dat van het zuiver inko¬ men per inwoner 177 is. De gemeenteschuld voor im¬ productieve uitgaven, de chimère van de wakers voor de algemeene economische factoren is dus relatief minder gestegen dan de gemiddelde draagkracht der burgerij, die zich afspiegelt in het zuiver inkomen per inwoner. Dit is inderdaad een geruststelling voor een gemeentebestuur, alle critiek ten spijt. En terecht. De grenzen, tot welke een gemeentebestuur mag gaan bij het voteeren van schulden voor improductieve doel¬ einden, worden voor een niet onbelangrijk deel ge¬ trokken door de financieele draagkracht van de bur¬ gerij. Indien de positie is als die te ™s-Gravenhage, behoeft deze vooralsnog niet verontrustend te worden genoemd, alhoewel op dit gebied de voortdurende aandacht van het gemeentebestuur dient gevestigd te blijven. Dat de voor productieve doeleinden gesloten lee¬ ningen van 1 Januari 1915 tot 1 Januari 1929 van … 29.894.000 tot … 154.356.000 stijgen, behoeft geen verwondering te wekken. In dit tijdperk valt een groote uitbreiding der gemeente te constateeren, de enorme ontwikkeling van Electrisch Bedrijf, Tele¬ foondienst en het Grondbedrijf en de voorziening in den woningnood stelden groote geldelijke eischen aan den gemeentelijken kapitaaldienst. De wijze, waarop deze schulden zijn verdeeld, moge blijken uit den navolgenden staat. Alhoewel in deze bedrijven en diensten aanmerke¬ lijke bedragen zijn gestoken, behoeft dit, behoudens abnormale oorzaken, zooals oorlog of aardbeving, geen zorg te baren. Deze bedrijven en diensten worden com¬ mercieel beheerd, door bekwame administrateurs, die tot de eersten in Nederland behoorden, welke begre¬ pen, dat een eerste vereischte voor een soliden basis voor de gemeentelijke diensten en bedrijven de kost¬ prijsberekening is. De afschrijvingen bij de bedrijven zijn beduidend meer dan deze behoeven te zijn, er is dan ook een zeer groote stille reserve in de huidige boekwaarde. Het gemeentelijk grondbezit blijkt hoe langer hoe meer van groote waarde voor de gemeente te zijn. Tegen de ongeveer 6 millioen gestoken in den 838 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 Aangegaan voor : Schuld op 1 Januari 19211 Gasbedrijf. … 10.918.334,Š G.E.B. — 17.666.343,Š Duinwaterleiding. — 7.191.708,ŠŠ Telephoon dienst. — 8.490.549,Š Openbaar Slachthuis. — 1.782.004,Š Gem. Hypotheekbank. — 4.499.741,Š Noordhypothekenfonds. — 2.254.428,Š Rijkshypothekenfonds.. 11.939.000,Š Grondbedrijf. ,, 34.968.434,Š Aankoop —Meer Boschfl en —Ockenburghfl. — 1.892.059,Š Koninkl. Schouwburg. — 74.688,Š Aanleg tramwegnet. — 5.843.316,Š Woningbouw (uitgezonderd die met Rijksvoorschotten). — 4.555.640,Š Rijksvoorschotten woningbouw (vereenigingsbouw). — 17.474.976,Š Idem (gemeentebouw). — 21.912.466,Š Andere productieve doeleinden (deelneming in kapitalen en verstrekte voorschotten). — 2.892.627,Š Totaal. … 154.356.313,Š productief aanleg van het tramwegnet staat een bezit van onge¬ veer 11 millioen 414: pCt. obligaties Gemengd Tram¬ bedrijf H.T.M. De zwakke plaats in dezen staat, het kapitaal gestoken in den woningbouw, is niet veront¬ rustend, omdat te ™s-Gravenhage geen excessen op dit gebied zijn voorgekomen. Tot slot nog een enkel gegeven over de toeneming der Haagsche gemeenteschuld in de laatste jaren. Deze bedroeg: op 1 Januari 1927 …212.434.000; op 1 Januari 1928 … 222.692.000 en zal met inbegrip van een nog te sluiten leening op 1 Januari 1929 …224.948.000 bedragen. De sterke stijging, die zich blijkens de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek in de jaren 1924, 1925 en 1926 vertoonde, hetgeen te ™s-Graven- hage inderdaad ook het geval was, heeft zich blijkbaar daar in de laatste jaren niet voortgezet. Aan de lezers van deze beschouwingen zij het over¬ gelaten, indien mogelijk, een conclusie te trekken. Gewaakt dient echter te worden, dat een onjuiste in¬ druk van de financieele positie der gemeenten en de gestie der gemeentebesturen wordt gewekt. Dit zou het vertrouwen, dat de gemeenten van het beleggend publiek behoeven, onnoodig kunnen schokken. 10 September 1928. M. Joëls Jr. * * * Naschrift. Gaarne maak ik gebruik van de mij geboden gelegenheid om aan het artikel van den Heer M. Joëls Jr. een korte aanteekening mijnerzijds toe te voegen. Het open oog, dat de geachte inzender blijkens den aanvang van zijn artikel bezit voor het gevaar dat de grenzen van iemands gezichtsveld te eng kun¬ nen worden getrokken, zal hem ongetwijfeld met mij doen inzien, dat zijn mededeelingen omtrent den financieelen toestand der gemeente ™sGravenhage, hoe belangwekkend overigens ook, niet van groote be- teekenis zijn als weerlegging van mijn, aan de totaal¬ cijfers voor het geheele land ontleende betoog. Er zijn stellig nog Gemeenten in ons land, waar door uiteenloopende oorzaken, en ondanks of ten gevolge van het gevoerde beleid, de draagkracht der bevol¬ king sterker stijgt dan de druk van den schuldenlast. Maar deze weinige gelukkigen maken voor de over- groote meerderheid de uit de statistiek blijkende ver¬ houdingen niet beter! Voorts ga ik des schrijvers beschouwingen omtrent de bedrijven met stilzwijgen voorbij, omdat ik in mijn betoog heb aangenomen Š wat geenszins een axioma is Š dat alle kapitaal in de gemeentebedrijven pro¬ ductief is belegd; voor zoover mogelijk heb ik de bedrijfsschulden van de totalen afgetrokken. Overigens zou ik niet gaarne alle stellingen van den geachten inzender onderschrijven; met name schijnt mij zijn uitspraak, dat de gemeenten, door in het alge¬ meen voor 40 jaren te leenen, bezig zijn kapitaal te vormen, wel zeer in strijd met de feiten; de beschik¬ bare plaatsruimte belet mij intusschen daarop thans dieper in te gaan. Eén opmerking zou ik echter nog willen ontleenen aan de conclusie van den heer Joëls, —dat het aller¬ eerst een kwestie van mogelijkheid zou zijn, in welke —mate de uitgaven eener gemeente uit —gewoonfl —kunnen worden bestredenfl. Als dit juist is zou zijn critiek op mijn beschouwingen er toe leiden, dat ik naast de drie stelsels van leeningspolitiek, die naar ik meende in praktijk worden gebracht, nog een vierde had moeten noemen, nl. het leenen voor die uitgaven, welke op een gegeven moment niet meer ten laste van den gewonen dienst gebracht kunnen worden. Dit stelsel zou, volgens den heer Joëls nog wel in de allereerste plaats toepassing vinden. De geachte inzender zal wel willen gelooven, dat deze mededeeling van deskundige zijde weinig geschikt is om mijn bezorgdheid over de onevenredige stijging der gemeenteschulden te verminderen, en aangezien toch kennelijk zijn geheele artikel daartoe bestemd is, wil ik hopen, dat ik op dit punt zijn bedoeling verkeerd heb begrepen. A. van Doorninok. DE INDISCHE MIDDELEN OVER HET EERSTE HALFJAAR 1928. Zoowel over de maand Juni als over het eerste half¬ jaar 1928 vertoont de opbrengst der Landsmiddelen een gunstiger beeld dan over de overeenkomstige tijd¬ vakken van 1927. Beloopen de Juni-ontvangsten dit jaar een bedrag van … 2.406.000 meer, voor de beide halfjaarlijksche periodes valt de vergelijking, Š on¬ gerekend de nagekomen ontvangst van … 20.289.000, aandeel uit de Nederlandsche Oorlogswinstbelasting Š met een bedrag van … 14.952.000 in het voordeel van 1928 uit. De steun aan deze meerdere opbrengst over het 1ste halfjaar bedraagt voor de groep belastingen … 14.524.000, voor de monopolies … 1.783.000, voor de . bedrijven … 5.844.000 en voor allerlei middelen … 1.051.000. De producten brachten daarentegen door de lagere tin- en steenkolenontvangsten … 8.249.000 minder op. Onder de belasting groep komen de volgende gun¬ stige en ongunstige verschillen met het eerste half¬ jaar van 1927 voor: Gunstig: Invoerrecht. … 6.544 m.m. Accijnzen . — 2.988 — Statistiekrecht . — 0.218 — Personeele belasting. — 0.204 — Zegelrecht . — 0.454 — Slachtbelastingen . — 0.500 — Landelijke inkomsten. — 1.686 — Belasting op loterijen .. — 0.203 — Ongunstig: Uitvoerrecht . — 0.475 — Inkomstenbelasting . — 0.029 — Vennootschapsbelasting . — 0.459 — Verponding . — 1.077 — De’ meerdere ontvangst aan invoerrecht over de maand Juni, vergeleken met dezelfde maand van het vorige jaar, bedroeg … 976.000, terwijl de gemiddelde maandraming met … 1.347.000 werd overtroffen. De ontvangsten over het 1ste halfjaar overtroffen de raming met ruim … 7.1 m.m. De opbrengst over het 1ste halfjaar 1928 bedroeg;’ vergeleken met hetzelfde tijdvak van het vorige jaar: Voor Java en Madoera: 1928 1927 Januari . … 4.923.283 … 4.237.270 Februari . — 4.808.719 — 3.702.975 Maart . — 5.188.483 — 4.684.553 April . — 4.998.425 — 4.019.503 Mei . — 5.682.006 — 4.371.179 Juni.. . — 5.297.587 — 4.524.995 Totaal. …30.898.503 …25.540.475 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 839 Voor de Buitengewesten: 1928 1927 Januari . … 2.376.780 … 2.204.099 Februari . ,, 2.396.154 — 2.062.372 Maart. — 2.375.541 — 2.363.648 April . — 2.149.433 — 1.981.234 Mei . — 2.568.397 — 2.271.473 Juni. — 2.382.659 — 2.179.497 Totaal. …14.248.964 … 13.062.323 Hieruit valt dus een stijging te constateeren van pl.m. 21 pCt. voor Java en Madoera en pl.m. 9 pCt. voor de Buitengewesten. Waarom de stijging voor de Buitengewesten zooveel lager is dan die voor Java en Madoera behoeft wel geen verklaring. De uitvoerrechten gaven, vergeleken met de halve jaarraming voor 1928 een mindere opbrengst van 6/4 ton te zien. Over de maand Juni 1928 bleef de opbrengst van deze heffing … 140.000 beneden de ge¬ middelde maandraming en … 16.000 beneden de ont¬ vangsten van Juni 1927. Voor Java en Madoera bedroegen de ontvangsten gedurende het 1ste semester 1928 …1.227.000; voor 1927 … 1.026.000, of … 202.000 meer. Voor de Buiten¬ gewesten bedroegen zij resp. … 5.192.000 en … 5.870.000 dus … 678.000 minder. De opbrengst der accijnzen over het 1ste halfjaar 1928 overtrof de raming met … 2.505.000 en de op¬ brengst over hetzelfde tijdvak van 1927 met … 2.989.000, gespecificeerd als volgt over de verschil¬ lende onderdeelen: op gedistilleerd. … 125.263 meer — petroleum . — 2.441.392 — — lucifers . — 421.448 — — tabak . — 565 — totaal . … 2.988.668 meer Door de stijging van den invoer is ook de opbrengst van het Statistiekrecht over het 1ste halfjaar … 218.000 hooger dan over hetzelfde tijdvak van het vorige jaar en … 87.000 boven de raming. De maandopbrengst kwam …74.000 boven die van het vorige jaar. Aan inkomstenbelasting kwam gedurende de eerste zes maanden ongeveer evenveel binnen als gedurende hetzelfde tijdvak van het vorige jaar, doch over de maand Juni bedroegen de ontvangsten ruim 2 ton meer dan over Juni 1927. De goede maanden voor den fiscus liggen, wat deze bron betreft, niet in dit jaar- gedeelte. Dit is evenmin het geval met de vennoot¬ schapsbelasting, welke, vergeleken met het 1ste half¬ jaar 1927, een mindere ontvangst te zien gaf van …459.000, doch gedurende de maand Juni ruim 1 mil- lioen meer opbracht dan in dezelfde maand van 1927. De verponding leverde in de maand Juni … 758.000 minder op dan in dezelfde maand van het vorige jaar, terwijl de ontvangsten sedert het begin van het jaar ruim 1 millioen beneden die over hetzelfde tijdvak van het vorige jaar bleven. De nieuwe ordonnantie voor deze heffing is eerst onlangs in den Volksraad behandeld en zal binnenkort in de Javasche Courant worden afgekondigd. Zij werkt terug tot 1 Januari 1928. De aanslagen zijn voor het grootste deel gereed, zoodat verwacht mag worden, dat de achterstand wel spoedig zal zijn ingeloopen. De ontvangsten op dit middel in 1928 (totaal … 2.991.000) betreffen dus den aanslag in het op 31 December 1927 afgesloten tijd¬ vak; echter is op den aanslag 1928/1932 thans reeds … 284.000 vooruitbetaald. De stijging in de opbrengst van het zegelrecht heeft zich ook in deze maand voortgezet, waardoor de ont¬ vangsten over het 1ste halfjaar rond … 454.000 hooger kwamen dan over hetzelfde tijdvak van het vorige jaar. Vergeleken met de raming was de opbrengst … 584.000 meer. De maandontvangst bedroeg pl.m. … 175.000 meer dan het vorige jaar, terwijl ze … 347.000 boven de gemiddelde maandraming kwam. Voor de monopolies, producten en bedrijven zijn de navolgende verschillen met de maand Juni en het eerste semester van het vorige jaar van belang. Monopolies Over Juni 1928 Over le halfj. 1928 Opium … … 0.260 m.m. meer … 2.015 m.m. meer Zout. — 0.034 — — — 0.106 — — Pandhuizen — 0.274 — minder — 0.338 — minder De opiumopbrengst overtrof in de maand Juni de raming met een bedrag van … 469.000. De half jaarlijksche raming werd overtroffen met … 2.277.000. Dezelfde oorzaken, die de stijging sinds het begin van het jaar motiveerden, gelden ook thans nog. Door de opbrengst in de maand Juni van dit jaar, welke … 84.600 meer bedroeg dan de maandraming, is de opbrengst van het zout over het eerste halfjaar … 19.000 meer geworden dan de evenredige raming, ofschoon bij de raming nog niet volledig rekening is gehouden met de reductie, welke krachtens de betrek¬ kelijke regeling in Staatsblad 1925 No. 688 aan de provincie West-Java op den prijs van geleverd zout wordt gegeven. De ontvangsten van den pandhuisdienst overtrof¬ fen in de maand Juni de raming met een bedrag van … 122.000 en kwamen met een bedrag van … 431.000 boven de half jaarlijksche raming. De invloed van de verlaging van het tarief, hoewel reeds merkbaar in vergelijking met de opbrengst in 1927, komt derhalve in de vergelijking met de raming nog niet tot uiting. Producten Over Juni 1928 Over le half j. 1928 Caoutchouc … 0.386 m.m. minder … 0.165 m.m. meer Boschwezen Š — Š — 0.154 — — Tin . — 0.054 — — — 0.477 — minder Steenkolen — 0.383 — — — 0.048 — ,, De opbrengst van ™s Lands caoutchoucbedrijf be¬ droeg in de maand Juni rond … 622.000, of … 225.700 minder dan de gemiddelde maandraming. In verge¬ lijking met de maand Juni 1927 is de opbrengst pl.m. … 387.000 minder, terwijl over het eerste halfjaar de ontvangsten … 165.000 beneden die over hetzelfde tijd¬ vak van het vorige jaar bleven. Bij de halve jaar- raming bleven ze … 972.000 ten achter. Tin bracht in Juni 1928 3 ton meer op dan de ge¬ middelde maandraming en kwam in het le halfjaar 1.4 millioen boven de helft der totaal raming. De ont¬ vangsten bleven in het afgeloopen halfjaar … 8.477.000 beneden die, welke op ultimo Juni van het vorige jaar konden worden geboekt. Steenkolen geven, vergeleken met de maand Juni 1927, een lagere ontvangst te zien van … 383.000 en bleven met … 103.000 beneden het geraamd maandge- middelde. De ontvangsten in de eerste helft van 1927 waren … 48.000 gunstiger dan die in de juist verstre¬ ken overeenkomstige periode van 1928. Gedurende het eerste semester 1928 bleven de ont¬ vangsten … 2.980.000 beneden de halve jaarraming. Bedrijven Over Juni 1928 Over le halfj. 1928. Havenwezen . … 0.235 m/m meer … 2.084 m/m meer Baggerdienst — 0.055 — meer — 0.386 — meer P.T.T. — 0.186 — meer — 1.017 — meer 5.5 . — 0.403 — meer — 2.365 — meer W. en E.— 0.003 — meer — 0.113 — meer De ontvangsten der havens bleven in de maand Juni … 78.000 beneden de gemiddelde maandraming, doch overtroffen die over dezelfde maand van het vorige jaar met … 235.000. Gedurende het eerste halfjaar werd … 2.080.000 meer ontvangen dan gedurende het overeenkomstige tijdvak van het vorige jaar. In tegenstelling met de ontvangsten over de maand geven die over het eerste halfjaar een surplus boven de raming te zien van ruim 6 ton. Hiervan komt … 446.000 voor rekening van het goederengeld, dat bij een halve jaarraming van … 1.123.000 opbracht resp. in het eerste kwartaal … 786.000 en in het 2de … 783.000. ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 840 Exclusief deze ontvangst aan goederengeld hebben de haveninkomsten over het 1ste halfjaar …,5.254.000 bedragen en overtreffen dus die over dezelfde periode van 1927 nog met ruim 5 ton. De opbrengst van den P. T. en T.-dienst overtrof in de maand Juni van dit jaar die over dezelfde maand van 1927 met rond … 186.000 en de gemiddelde maandraming met een bedrag van ruim … 68.000. De ontvangsten in het halfjaar waren eveneens gun¬ stiger dan die van het eerste semester van het vorige jaar, waar zij ruim 1 millioen boven kwamen, terwijl de raming met 2 ton is overtroffen. Van evenbedoeld accres van ruim … 1 millioen komt voor rekening van den brieven- en pakketpost … 460.000; van de tele¬ grafie … 304.000, van de telefonie … 268.000, waar¬ tegenover echter de andere ontvangsten eenig decres vertoonen. Overeenkomstig de in het vorige verslag uitgespro¬ ken verwachting zijn de ontvangsten der Staatsspoor- en tramwegen over de maand Juni belangrijk boven het maandgemiddelde gekomen, nl. 1.7 millioen. De geheele ontvangst is tot op heden 2.36 millioen boven die van hetzelfde tijdperk van 1927. Voor de verschil¬ lende onderdeelen bedroeg deze vermeerdering voor S.S. op Java en Hotelbedrijf … 2.078.000, voor S.S.S. … 45.000, voor Z.S.S. … 256.000, voor Atjehtram … 100.000, voor de Celebeslijn … 500, waartegenover door de automobieldiensten … 120.000 minder werd ontvangen. DE STATISTIEK DER ONDERNEMINGEN. Rectificatie: In het artikel van Ir. B. Bölger over —De statistiek der Ondernemingenfl, verschenen in het nummer van de vorige week, is een kleine fout geslopen. In het statistisch overzicht betreffende het gemiddelde dagloon per type arbeider onderaan blz. 811 staat als hoofd: Max. in 1921, 1922 of 1923. Dit moet zijn: Max. 1920, 1921 en 1922. BUITENLANDSCHE MEDEWERKING. HET DERDE DEEL VAN HET RAPPORT DER BALFOUR-COMMISSIE. De Heer F. W. Forge te Londen schrijft ons: Met het oog op de reeds getroffen bijzondere maat¬ regelen, om de —zwarefl industrieën van een gedeelte harer transportkosten te ontlasten en de groote waarschijnlijkheid, dat het programma van de Con¬ servatieve Partij bij de a.s. algemeene verkiezing een voorbereidenden deugdelijken maatregel ter bescher¬ ming van ijzer en staal zal bevatten, verdient het rapport van de Balfour-Commissie bijzondere be¬ langstelling. Een verzoek tot het heffen van een in¬ voerrecht op gietijzer, gesmeed ijzer, zware staal- producten, draad en draadfabrikaten, werd onder de —Safeguarding Actsfl in 1925 ingediend. Dit verzoek werd evenwel afgewezen, daar de invoering hiervan in strijd zou zijn met de bij de verkiezing gedane beloften. Bij het beschouwen van den tegenwoordigen stand der industrie is het van belang zich zulks te herinneren. De belangrijkste uiterlijke factoren, die deze in¬ dustrie beïnvloeden, zijn de toeneming van de pro¬ ductie voor de binnenlandsche markt in een aantal landen, die vóór den oorlog van Groot-Brittannië kochten en de reorganisatie van de industrie op het vasteland van Europa na den oorlog. Zooals bij zoo menige andere industrie werkte de eerste factor reeds vóór 1914, doch werd daarna door de specialisatie van deze industrie op het vervaardigen van oorlogs- benoodigdheden nog aanzienlijk bespoedigd. Op deze wijze werden in Indië, China en Japan, Australië, Zuid-Afrika en Argentinië betrekkelijk nieuwe in¬ dustrieën opgericht. Al had geen dezer landen behalve Indië een binnenlandsche markt van voldoenden om¬ vang of voldoende voorraden kolen en ijzer, om zich tot een groote macht te ontwikkelen, niettemin waren de gevolgen van deze vermeerderde productie, die juist op de markt kwam, toen de wereldvraag naar ijzer en staal gering was, aanzienlijk. Speciaal de Indische industrie is in staat geweest zich van een gedeelte van het Engelsche afzetgebied in het verre Oosten te verzekeren. Bovendien heeft zich zoowel in Spanje als in Italië een binnenlandsche industrie ontwikkeld, speciaal in laatstgenoemd land. Terwijl gebrek aan goede kolen Italië waarschijnlijk zal verhinderen, exporteur te worden, is toch de vraag naar bepaalde soorten Engelsch ijzer sterk gedaald. De veranderingen, door den oorlog in de West- Europeesche industrie door overdracht van gebied en de daarop gevolgde inflatie teweeggebracht, hebben een veel grooteren invloed op de Engelsche industrie uitgeoefend dan eenige andere factor. De verande¬ ringen zelf maken het moeilijk, om, zoowel de juiste oorzaak van de gebeurtenissen in het verleden als de verwachting voor de toekomst te bepalen. De in¬ dustrie in West-Duitschland, België en Noord-Oost- Frankrijk is sinds den oorlog grootendeels geheel gemoderniseerd, daar de verwoesting in de laatste twee gebieden volledigen opbouw op den meest mo¬ dernen grondslag mogelijk maakte. Gelijktijdige in¬ flatie in deze landen droeg er in zekere mate toe bij, dat de fabrikanten een grooter aandeel in den wereld- exporthandel kregen. Of deze factor nog steeds een belangrijke rol speelt, is echter niet bekend. De jongste statistieken dezer landen kunnen met die van 1913 en voorafgaande jaren eigenlijk niet ver¬ geleken worden, tengevolge van de overdracht van gebieden en inlijving van Luxemburg bij de Belgische tolunie in plaats van bij de Duitsche, terwijl de toe¬ stand door de herstelbetalingen en het ruwstaalkartel, waarbij de voornaamste producenten op het vasteland aangesloten zijn, nog gecompliceerder is geworden. In Engeland, dat reeds vóór den oorlog zoowel bij de techniek van Europa als Amerika ten achter bleef, zijn weinig oude fabrieken vernield, terwijl het geld er evenmin in waarde gedaald is, waardoor het af¬ betalen van oude schulden en het verkrijgen van nieuw kapitaal voor den bouw van nieuwe fabrieken vergemakkelijkt pleegt te worden. Gedurende den oorlog werden nieuwe groote fabrieken opgericht, die voor het meerendeel zeer economisch werkten, doch de ondervinding heeft geleerd, dat zij niet steeds voor na-oorlogsch gebruik geschikt waren, noch op de juiste geographische plaats lagen, om aan de tegenwoordige omstandigheden te kunnen worden aangepast. Bovendien waren zij bijna uitsluitend in¬ gericht voor het maken van staal en walswerken, waardoor het evenwicht tusschen de capaciteit van cokesovens en hoogovens tamelijk ernstig werd ver¬ stoord, zoodat, indien de hoogovens op volle capaciteit zouden werken, voor de andere industrieën en den uitvoer weinig of geen cokes zou overblijven. De vraag omtrent het zuiver evenwicht tusschen hoog¬ ovens en staalfabrieken, is niet zoo gemakkelijk te beantwoorden, doch het is een feit, dat, terwijl dit evenwicht voor het land als geheel bewaard bleef, er in sommige districten een ernstige afwijking be¬ staat. De rationalisatie der fabrieken is toegenomen, doch niet zoo algemeen als werd gewenscht. Er zijn nog steeds een zeer groot aantal hoogovens, die èn klein èn verouderd zijn. In 1925 was de gemiddelde , productie per hoogoven slechts 41.354 ton per jaar tegen 138.000 ton in de Ver. Staten en 96.000 ton in Duitschland. De nieuwe hoogovens zijn het grootst, hebben het meeste werk en liggen min of meer ge¬ concentreerd in Züid-Wales, aan de West- en Noord¬ oostkusten van Engeland en in Lincolnshire. De gemiddelde productie der hoogovens in het eerste district bedraagt ruim 97.500 ton, terwijl deze pro¬ ductie voor het Clydedistrict slechts 20.557 ton per jaar bedraagt. Het aantal hoogovens voor het maken van staal met een capaciteit van meer dan 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 841 50 ton steeg tusschen 1913 en 1925 van 152 tot 349, terwijl het aantal met een lagere capaciteit dan 50 ton van 394 tot 283 daalde. Over het algemeen kan men zeggen, dat Engeland ten opzichte van hoog- oventechniek, brandstofbesparing en eenige aan¬ verwante vraagstukken bij Europa en Amerika ten achter blijft, doch wat het maken van staal betreft, vrijwel op gelijke hoogte met die landen staat. Over het algemeen zijn de eenheden in de geheele industrie hier te lande kleiner dan bij onze voor¬ naamste concurrenten, doch het is een strijdvraag, of Engeland zal trachten in massa-productie met hen te concurreeren of zich meer zal toeleggen op de fabricatie van bepaalde producten. De moeilijkheid van reorganisatie na den oorlog werd vergroot door de hooge kosten van kapitaal- installaties, reeds ter hand genomen op een tijdstip, toen èn prijzen èn rentevoet zeer hoog waren. Hierbij komt nog, dat de dividend-politiek der maatschap¬ pijen dikwijls veel vrijgeviger was dan bij een be¬ hoorlijke overweging van de eischen door veroudering gesteld het geval zou zijn geweest, terwijl in som¬ mige gevallen de opslokking van alle mogelijke ondernemingen zonder onderscheid aansprakelijk was voor rampspoedige verliezen, toen eindelijk de ineen¬ storting kwam. Zelfs nu zijn er nog een aantal maatschappijen, die nog steeds een reorganisatie van haar kapitaal moeten ondergaan, alvorens het mogelijk zal zijn om zelfs het voor een gedeeltelijke moderniseering van de fabrieken benoodigde kapitaal te verkrijgen. Het is niet mogelijk in een artikel van deze lengte zelfs maar de resultaten van deze veranderingen op te sommen; eenige aanwijzingen kunnen echter wor¬ den gegeven. Tusschen 1913 en 1927 steeg de wereld¬ productie van gietijzer van een kleine 78 millioen ton tot nagenoeg 8414 millioen ton. Practisch is de ge¬ heele vermeerdering toe te schrijven aan de ver- grooting van de Amerikaansche productie, immers de productie van Engeland daalde met bijna 3 millioen ton terwijl die van het continent met ruim 2 mil¬ lioen ton. steeg. Wat staal betreft, bedraagt het aandeel van Engeland in de totale productiestijging van 24 millioen ton nog geen 114 millioen, ter¬ wijl de productie van het vasteland van Europa met ca. 714 millioen ton steeg. Tusschen 1913 en 1925 daalde het percentage van den Engelschen uitvoer van alle soorten staalproducten, per gewicht berekend, van 45.4 pCt. van de productie (vermeerderd met den invoer voor eigen verbruik) tot slechts 40 pCt. Gedurende dezelfde periode nam de invoer van ruw- ijzer en grauw gietijzer met ca. 125 pOt. toe, terwijl de uitvoer tot minder dan de helft daalde, en de invoer van Thomas ruwijzer verdrievoudigde. De netto uit¬ voer van BessemerVuwijzer bleef onveranderd, terwijl die van ijzeralliages bijna verdubbelde. De hoeveelheid ruwijzer en grauw gietijzer is in werkelijkheid natuur¬ lijk verreweg de belangrijkste van deze posten, doch er bestaat geen methode voor de bepaling van de betrekkelijke voordeelen van de vermeerdering der verschillende uitvoersoorten ten opzichte van de industrie als een geheel. Voorts steeg de invoer van halffabrikaten van alle soorten staal in 1925 tot 50 pCt. boven het gemiddelde cijfer van de vier jaren 1910Š™13 en in dezelfde perioden nam de invoer van balken en andere bouwmaterialen eenigzins toe, terwijl de uitvoer tot de helft daalde. Aan den anderen kant blijft de invoer van verzinkte platen en blik onbeteekenend, terwijl de uitvoer van de eersten op dezelfde hoogte bleef en die van de laatste toenam. In sommige gevallen is het duidelijk, dat de achter¬ uitgang van den handel toegeschreven moet worden hetzij aan een daling van den omvang der vraag naar bepaalde producten Š een toeneming van het we- reldverbruik van ijzer en staalproducten is niet te verwachten Š of aan de vestiging van industrieën in nieuwe streken. Over het algemeen is het echter nog te vroeg om te zeggen, hoede concurreerende positie van ons land feitelijk is. Voorzooverhet de groote industri- eele maatschappijen op aandeelen betreft, hebben vele haar financiëelen toestand weder op een gezonde basis gebracht, terwijl verschillende andere hiermede nog bezig zijn. Eerst wanneer zulks geschied is en de niet meer in bedrijf zijnde fabrieken geheel zijn afge- schreven, zal men over de mogelijkheid van een grootere rationalisatie van de binnenlandsche industrie kunnen spreken. Eerst dan zal het werkelijk mogelijk zijn een balans van den toestand op te maken. Het is te hopen, dat, wat voor stappen de Regeering ook moge nemen om de industrie te steunen, deze in ruil hiervoor, ten minste zooveel mogelijk, eene organisatie op modernen grondslag zal waarborgen. AANTEEKENINGEN. De Economische Toestand in Groot-Brittannië in 1928. Het jongste maandbericht van de Midland Bank Ltd. bevat een overzichtelijk artikel over dit onder¬ werp, waaraan het volgende ontleend is. Over het algemeen is de economische toestand dit jaar, in vergelijking met 1927, achteruitgegaan. Hier¬ op wijzen zoowel het indexcijfer der productie van de London and Cambridge Economie Service als de werk¬ loosheidcijfers. Einde Juli bedroeg het aantal werk- loozen 250.000 meer dan een jaar te voren. Tot deze vermeerdering droegen de kolenmijnen 67.000, de katoen-, linnen- en wolindustrie 60.000 en het bouw¬ bedrijf 29.000 bij. Vooral in de basisindustrieën is de toestand op het oogenblik buitengewoon slecht. In de kolenindustrie, die het meest onder de depressie te lijden heeft, is de productie sedert het vorige jaar aanzienlijk gedaald. Het probleem van de permanente werkloosheid heeft op het oogenblik de aandacht van een kleine staats¬ commissie, the Industrial Transference Board, die een voorstel gedaan heeft tot verbetering der emigra- tiefaciliteiten en, als een gedeeltelijke oplossing, tot verplaatsing van arbeiders uit de depressiegebieden naar streken, waar behoefte is aan arbeidskrachten. De export van kolen bedraagt voor de eerste zeven maanden van 1928 28% millioen ton tegenover 30% millioen ton in dezelfde periode van het vorige jaar, terwijl de gemiddelde prijs per ton bijna 3 shilling gedaald is. De cijfers uit de ijzer- en staalproductie wijzen in dezelfde richting. De toestand in de machine-industrie was echter zeer bevredigend, wat hoofdzakelijk toe te schrijven is aan een grootere buitenlandsche vraag. De katoenindustrie heeft eveneens met moeilijk¬ heden te kampen, die niet alleen een algemeen karak¬ ter dragen, maar ook van specialen aard zijn. Deze industrie werkt beneden capaciteit, doch zij heeft voorstellen tot loonsverlaging en tot in onderling overleg vastgestelde kortere werktijden verworpen. De plannen tot verbetering van den toestand gaan thans in de richting van fusie en gemeenschappelijke orga¬ nisatie van den verkoop. Een merkwaardig contrast met de basisindustrieën vormen de nieuwe industrieën, die zich de laatste jaren in toenemende mate ontwikkelen. Van belang voor de opleving der oude industrieën is de bij de indiening der begrooting aangekondigde belasting¬ verlaging *), die volgend jaar October in werking zal treden, terwijl er sprake van is, dat een gedeelte van het plan reeds vroeger tot uitvoer gebracht zal worden. Wat de tariefpolitiek betreft zijn onder de tegen¬ woordige regeering geen protectionistische maatrege¬ len te verwachten. Het voorstel om een onderzoek in te stellen naar de wenschelijkheid tot het heffen van een invoerrecht op ijzer en staal, is onlangs met be¬ slistheid afgewezen. 1) /ie E.-S. B. van 2 Mei jl.: —De Engelsehe Begrootingfl door F. W. Forge. 842 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 Statistische cijfers van de productie, den buitenlandschen handel en de werkloosheid. Index cijfer Ijzererts Scheeps- Uitvoer . , , van de Kolen- Hnnvnvpns Staal bouw. Netto van Aantal ver- fifioo’ pr°dUCtie2) Pr°dUCtie in werking Productie ^nnagem invoeren Brioche boezen 1927 000 tons 000 tons £ millioenen Januari . Š 21,900 435 152 731 Š 103.7 55.4 1,451,103 Februari . Š 21,400 571 ‘öö 827 Š 83.1 52.9 1,315,444 Maart. Š 23,900 672 178 949 Š 102.7 62.1 1,187,782 lste Kwartaal .. 99.7 67,2ÖÖ 1,678 2,507 580 289.5 170.4 April . Š 20,500 680 189 850 _ 88.8 52.6 1,133,090 Mei. Š 22,100 720 184 885 Š 84.0 63.3 1,058,791 Juni . __ 20,100 651 176 747 _ 88.7 56.0 1,069,386 2de Kwartaal . . 95.7 62,700 2,051 2,482 437 26171 I7L9 Juli. Š 20,200 646 174 687 _ 83.7 56.1 1,113,963 Augustus . Š 20,500 596 165 643 Š 81.3 59.4 1,129,953 September. Š 21,’400 592 160 777 Š 93.4 60.6 1,126,267 3de Kwartaal . . 94.5 62,100 1,834 2,107 370 25874 17671 October . Š 21,000 596 162 699 _ 95.6 61.2 1,156,273 November . Š 21,500 576 155 699 _ 96.8 70.6 1,209,686 December . Š 21,100 559 149 605 Š 95.1 58.8 1,194,305 4de Kwartaal .. ‘95.1 637600 1,731 2,003 377 287.6 Ï9Ö76 1928 Januari. _ 21,800 561 148 626 Š 90.1 59.7 1,260,503 Februari. Š %€21,000 551 148 764 Š 87.2 57.2 1,227,504 Maart. _ 22,500 593 150 793 Š 99.2 65.0 1,127,622 lste kwartaal . . 93.4 657300 1,705 2,183 342 276.5 181.9 April . _ 18,500 563 149 644 Š 85.8 55.3 1,127,748 Mei. _ 20,100 592 148 753 Š 87.6 58.6 1,168,009 Juni . _ 19,300 564 141 709 _ 87.9 59.5 1,273,360 2de Kwartaal .. 91.8 57,900 1,719 2,106 279 261.3 17374 Juli. Š 18,500 538 131 667 _ 87.0 60.9 1,377,031 J) London and Cambridge Economie Service. 2) Geraamd uit de wekelijksche opgave van het Ministerie van Mijnen. Ook voor den landbouw, die eveneens reeds vele jaren onder een depressie lijdt, zal bet nieuwe belas¬ tingstelsel van voordeel zijn. Onlangs werd een wet aangenomen tot het verstrekken van credieten, zoowel met een korten als met een langen looptijd, aan de landbouwers. De credieten op langen termijn zullen verleend worden door een nieuwe, door den Staat ge¬ steunde instelling, de Agricultural Credit Corpora¬ tion, die samenwerkt met de handelsbanken. Men erkent intusschen, dat dit hulpmiddel niet afdoende zal zijn, omdat het kwaad niet bij den wortel wordt aangetast. De spoorwegen lijden, zooals vanzelf spreekt, door de depressie in de —zwarefl industrieën. Ten gevolge van de afneming van liet vervoer dezer industrieën zijn de inkomsten aanzienlijk gedaald. Eenige verbetering in den toestand is te verwachten in verband met de onlangs verkregen toestemming om eveneens het weg¬ transport te mogen uitoefenen, waardoor de spoorwe¬ gen beter de concurrentie van de particuliere autobus¬ sen het hoofd kunnen bieden. Eveneens zal de aange¬ nomen verlaging van loonen, salarissen en tantièmes aanzienlijke besparingen geven. In tegenstelling met den binnenlandschen toestand, geeft de buitenlandsche handel reden tot groote tevre¬ denheid. Vergeleken met de eerste zeven maanden van 1927 is de invoer gedaald, terwijl de uitvoer aan¬ zienlijk is toegenomen, waardoor het passiefsaldo der handelsbalans met ongeveer £ 27,5 millioen is vermin¬ derd. Dit resultaat is hoofdzakelijk toe te schrijven aan den vermeerderden uitvoer van eindproducten. De financieele positie is uitermate sterk. De emis- siemarkt kenmerkte zich aan het begin van dit jaar door een buitengewone bedrijvigheid. Het grootste deel der emissies diende voor het binnenland, voorna¬ melijk voor de financiering van de samensmelting en herkapitalisatie van bestaande ondernemingen. Onderstaande tabel geeft naast de Londensche en provinciale bankclearings, een overzicht van de voor binnenlandsche en overzeesche doeleinden uitgegeven fondsen. De goudvoorraad van de Bank of England steeg tot £ 176 millioen, ten gevolge van den invoer uit de Vereenigde Staten, Zuid-Afrika en Rusland, dat zijn 1927 Januari .. Februari .. Maart …. April. Mei . Juni. Juli . Augustus .. September.. October…. November. . December . . 1928 Januari .. Februari .. Maart …. April. Mei . Juni. Juli . Bank Clearings Londen Provincie £ millioenen 3.680.5 145.9 3.166.3 134.1 3.583.3 153.2 3.440.6 132.2 3.751.2 145.3 3.318.4 131.6 3.410.7 146.3 3.245.2 139.3 3.193.9 133.3 3.686.9 156.3 3.482.6 148.7 3.590.8 143.7 3.933.7 152.1 3.413.2 142.5 3.745.5 153.6 3.677.5 136.9 3.914.4 145.0 3.703.8 131.8 3.715.3 143.1 Nieuwe kapitaals- uitgiften voor Binnenl. Overzeesche doeleinden doeleinden £ duizenden 10.317 16.015 15.430 6.469 27.738 6.976 13.123 9.145 23.914 10.602 12.373 7.592 16.336 18.558 2.091 139 3.182 1.858 14.755 22.970 23.169 25.600 13.615 12.747 14.178 19.616 22.627 5.245 18.652 23.043 10.628 7.978 25.752 13.523 25.404 15.968 24.115 17.705 betalingen voor graan en andere doeleinden met goud vereffende. Opmerkelijk is echter, dat deze vermeer¬ derde goudvoorraad niet tot een vergrooting der credietbasis geleid heeft door de politiek van de Bank of England, die tegelijk met den goudinvoer als credietnemer op de geldmarkt optrad. Volgens de statistieken overschreed de verkoop van regeerings- obligaties zelfs het bedrag van het binnengestroom¬ de goud, zoodat de banken hun credietverleening moesten inkrimpen. Het recordbedrag aan goud versterkt evenwel de positie van de centrale bank, die aan eventueele goudonttrekkingen kan voldoen zonder het disconto te verhoogen. Het bovenstaande statis¬ tisch overzicht geeft nog enkele gedetailleerde cijfers, betrekking hebbende op de productie en den handel. De Amerikaansche geldmarkt in het najaar van 1928. Aan een lezing, die de heer Benjamin M. Anderson, economist van de Chase National Bank te New York, op 13 September jl. voor de Northern Anthracite 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 843 Bankers Association gehouden heeft, is het volgende ontleend: Het is een welbekend feit, dat in het najaar steeds een toenemende vraag naar geld en crediet ontstaat, ten gevolge van den verkoop van den oogst, de ople¬ ving van den handel, vooral met Kerstmis en de extra salarisuitkeeringen aan het eind van het jaar. Deze vraag doet de geldtarieven van het begin van den herfst tot het eind van het jaar voortdurend stij¬ gen. Het is daarom van belang na te gaan, welke eischen dit najaar aan de Amerikaansche geldmarkt gesteld zullen worden. In de eerste plaats neemt de hoeveelheid ehartaal geld toe. De totale hoeveelheid geld in circulatie in de Vereenigde Staten, met uitzondering van de be¬ dragen, die in de schatkist en bij de Federal Reserve Banks liggen, wordt maandelijks door deze banken gepubliceerd. De volgende tabel geeft het gemiddelde dagelijksch bedrag van de geldcirculatie voor elke maand van de vijf laatste jaren en van het loopende jaar tot en met Juli (in millioenen dollars): 1923 1924 1925 1926 1927 1928 Dagelijksch gemiddelde Januari. 4,679 4,847 4,863 4,891 4,903 4,785 Februari. 4,672 4,832 4,807 4,854 4,843 4,709 Maart. 4,713 4,870 4,821 4,864 4,856 4,710 April. 4,731 4,886 4,809 4,882 4,880 4,730 Mei . … 4,764 4,866 4,797 4,871 4,860 4,722 Juni. 4,779 4,830 4,794 4,881 4,831 4,736 Juli. 4,812 4,810 4.798 4,916 4,851 4,746 Augustus. .. 4.833 4,800 4.819 4,912 4,849 …. September. 4,901 4,853 4,908 4,969 4,917 …. October. 4,941 4,891 4,945 5,001 4,934 …. November. 4.953 4,970 4,960 5,008 4,936 …. December. 5,071 5,088 5,119 5,128 5,048 …. Stijging: Juli-December. 259 278 321 . 212 197 Hieruit blijkt, dat de vermeerdering der geldcir¬ culatie in het najaar gedurende de laatste vijf jaren gemiddeld ongeveer 250 millioen dollar bedragen heeft. Deze cijfers zijn echter maandgemiddelden, zoo- dat de uiterste afwijkingen veel grooter zijn. Vooral omstreeks Kerstmis neemt de geldcirculatie aanzien¬ lijk toe en bedraagt dan meer dan het Decemberge- middelde. De groote beteekenis van deze cijfers blijkt niet zoozeer uit een vergelijking met het totale bedrag der uitstaande deposito™s van de handelsbanken, maar veel meer uit een vergelijking met de reserves van de bij het Federal Reserve systeem aangesloten banken. Iedere vermeerdering van de werkelijke circulatie, met uitzondering van die van de schatkist en van de Federal Reserve Banks moet practisch verkregen worden door een beroep op deze reserves, die bij de Federal Reserve Banks op deposito staan. Deze reser¬ ves bedroegen op 5 September jl. 2.273.000.000 dollar. De normale vraag in het najaar naar een vermeerder¬ de geldcirculatie moet dus 10 pCt. van de reserves van de —Member Banksfl overtreffen. Eveneens blijkt uit bovenstaand overzicht, dat de vraag naar ruilmiddelen in de verschillende jaren aanzienlijk wisselt. De herfst van het vorige jaar toon¬ de geen groote opleving, terwijl er aan den anderen kant in 1025 hooge eischen aan de geldmarkt gesteld werden. Een andere factor, die de vraag naar geld be- heerscht, zijn de bankcredieten voor handelsdoelein¬ den. Slechts voor ongeveer 650 van de grootste ban¬ ken, die wekelijksche opgaven aan de Federal Reserve Banks verstrekken, kan het bedrag dezer credieten bepaald worden. Hoewel het aantal zeer gering is, be¬ schikken deze banken ongeveer over 47 pCt. van alle leeningen en investeeringen der handelsbanken. De volgende cijfers toonen de stijging van het laagste punt in den zomer tot het hoogste punt in het najaar van de gedurende de laatste zes jaren door deze ban¬ ken verstrekte leeningen (in millioenen dollars): 1922 1923 1924 Maximum: 20 Dec…7,280 17 Oct…8,038 12 Nov…8,241 Minimum: 5 Juli.. 7,002 25 Juli.. 7,743 2 Juli.. 7,821 Stijging: 278 295 420 Procentueele stijgiDg: 3,97 3,8 5,37 1925 1926 1927 Maximum: 14 Oef…8,488 17 Nov…8,822 12 Oct…8,841 Minimum: 29 Juli..8.013 21 Juli..8,379 27 JuliŁ-8,559 Stijging: 475 443 282 Procentueele stijging: 5,93 5,29 3,3 . Zooals vanzelf spreek, hebben de bovenstaande »cijfers alleen een symptomatische waarde. De stij¬ ging van de leeningen van alle banken in de Ver¬ eenigde Staten gedurende den herfst is waarschijnlijk meer dan tweemaal zoo groot als deze cijfers aanwij¬ zen. De toeneming van deze leeningen heeft echter niet zoo™n groote beteekenis als de stijging van de geldcirculatie, die tot een evenredige vergrooting der bankreserves moet leiden, terwijl de leeningen voor een groot deel een stijging van de bankdeposito™s met zich mede brengen, daar de leener in de groote meer¬ derheid der gevallen genoegen neemt met het trekken van een chèque. In dit geval wordt de reserveposi- tie alleen beïnvloed voor zoover de stijging der depo¬ sito™s een toeneming der reserves vereischt. Zelfs in¬ dien de noodzakelijke vergrooting der reserves uit dien hoofde precies te berekenen was, dan zouden wij deze stijging nog niet kunnen voegen bij den druk, die op de reserves gelegd wordt door de onttrekking van ge¬ reed geld, aangezien een deel der leeningen bestemd is voor de omzetting in kasgeld en dit dus tot op zekere hoogte tot een dubbeltelling zou leiden. Ten slotte zijn er nog enkele factoren, die in den herfst de vraag naar geld doen toenemen. Voordat het bedrijfsleven zich tot de banken wendt, zal het waar¬ schijnlijk nog gebruik maken van haar liquide activa. De ondernemingen, die hun geldbehoeften moeten uit¬ breiden, kunnen staatsobligaties of andere effecten verkoopen, hun call-leeningen opzeggen of hun —time depositsfl (deposito™s met een opzegtermijn van een maand of langer) veranderen in dadelijk opvraagbare deposito™s. Tiet gevolg van elk dezer transacties is een vermeerderde vraag op de geldmarkt. De eerste trans¬ actie heeft de tendens de geldmiddelen, die voor an¬ dere doeleinden beschikbaar waren, te verminderen, de tweede transactie onttrekt geld aan de effecten¬ beurs, terwijl de verandering van —time depositsfl in dadelijk opvraagbare deposito™s direct aanleiding geeft tot de stijging der reserves, daar voor —time depositsfl slechts een reserve van 3 pCt. en voor dadelijk opzeg¬ bare deposito™s een veel hooger percentage vereischt is. De bovenstaande uiteenzetting leert duidelijk, dat in normale omstandigheden de behoefte aan reserves van de bij het Federal Reserve systeem aangesloten banken in het najaar met meer dan $ 250.000.000 stijgt. Een van de bronnen, waaruit deze reserves aange¬ vuld kunnen worden, is de goudtoevoer uit het bui¬ tenland. Deze mogelijkheid is niet zeer waarschijnlijk, daar Europa niet geneigd zal zijn tot het zenden van goud en aan den anderen kant Canada een bepaalde hoeveelheid zal opnemen. Een voorspelling is daarom zeer moeilijk. Een aanvulling van de hoeveelheid circulatiemid- delen zal daarom ongetwijfeld van de Federal Reserve Banks moeten uitgaan, die een druk op de reserves kunnen opheffen door een credietexpansie. Een ver¬ meerdering van de hoeveelheid credietmiddelen zal echter niet zoo gemakkelijk gaan als in de vorige jaren. Het totaalbedrag van de door de Federal Re¬ serve Banks verleende credieten bedroeg op 5 Sep¬ tember jl. 1.474 millioen dollar tegen 1.147 millioen dollar op 7 September 1927. De —member banksfl kun¬ nen meer crediet verkrijgen door middel van herdis- conteering, maar het totaalbedrag der herdisconto™s bedroeg op 5 September jl. reeds 1.080 millioen dollar tegen 449 millioen dollar op 7 September van het vorige jaar, en zij doen op het oogenblik moeite dit bedrag te verminderen. Aan den anderen kant is het duidelijk, dat een uitbreiding der credietverleening den banken meer gelegenheid geeft tot herdiscontee- ring over te gaan. Een andere belangrijke factor voor de ontspanning 844 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 van de geldmarkt is, dat de Federal Reserve Banks gewoonlijk in het najaar een grooter bedrag aan accep¬ ten in de open markt koopen, zooals uit de volgende cijfers blijkt: Stijging van het bedrag der door de Federal Reserve Banks op de open markt gekochte wissels (in millioenen dollars). 6 AugustusŠ31 December 1924 . 365 5 AugustusŠ31 December 1925 . 162 4 AugustusŠ31 December 1926 . 152 3 AugustusŠ28 December 1927 . 208 Bij de beschouwing van deze cijfers is het van be¬ lang zich te herinneren, dat in de jaren 1924 en 1927 de Federal Reserve Banks een gemakkelijke geldpoli¬ tiek volgden, zoodat de cijfers voor 1925 en 1926 een normaler toestand weergeven. Op grond van deze cijfers kan dan ook worden aangenomen, dat de Federal Reserve Banks de reserves van de bij hen aangesloten banken door middel van den aankoop van effecten in de open markt zullen aanvullen met 152 tot 162 millioen dollar. Bovendien kunnen de Federal Reserve Banks de geldmarkt van middelen voorzien door den aankoop van staatsobligaties, doch de beschikbare cijfers too- nen geen seizoenstendens in dit opzicht, en een voor¬ spelling op dit punt zou een kennis van de politiek van deze banken inhouden. Over het algemeen rechtvaardigen de cijfers niet de conclusie, dat de geldmarkt voor het eind van het jaar zal ontspannen. Indexcijfers van groot- en kleinhandelsprijzen in Nederlandsch-Indië. De maandstatistiek 1928 No. 6 van het Centraal Kantoor voor de Statistiek te Weltevreden bevat o.m. het volgende: Invoer. De serie van de invoerartikelen omvat 72 arti¬ kelen, welke in vijf groepen zijn verdeeld. Het algemeene niveau dezer goederen onderging in het eerste halfjaar van 1928 slechts onbelangrijke wijzigingen. Nadat in de eerste zes maanden van 1927 het indexcijfer nagenoeg constant op 161 was blijven staan, trad in Juli een daling in, die zich geleidelijk voortzette, mede onder invloed van de lagere petroleumprijzen. In December stond het indexcijfer op 156, ruim 4 pCt. beneden den aanvang van het jaar. Thans blijft het gemiddelde niveau op 155. De grootste van de 5 groepen, de textiele goederen, geeft in het algemeen eveneens weinig schommelingen te zien. Opmerkelijk is echter wel het verloop van één dezer arti¬ kelen, nl. dat van gebleekte shirtings te Batavia in de laat¬ ste maanden. Van September 1927 tot en met Februari 1928 heeft het indexcijfer van dit artikel tusschen 210 en 207 geschommeld. Sedert Maart bedroeg het 190, 212, 232 en 217. Van de levensmiddelen valt in de laatste maanden de prijsdaling van Australische ham op. Sinds Januari be¬ draagt de daling 19 pCt. Ook de prijzen van Australisch meel zijn in Juni gedaald en wel met ruim 5 pCt. In ver¬ band met de geringe aan voeren van Britsch-Indische en Saigon rijst ontbraken noteeringen van bovengenoemde soorten rijst op de Bataviaasche markt. Ongewijzigd blijft het gr middelde prijsniveau. van de me¬ talen op 140 staan. Toch valt bij een tweetal ijzersoorten een geleidelijke daling te constateeren, welke opgeheven wordt door de stijging van andere. Zoo daalde het index¬ cijfer van dakijzer in 1927 van 153 tot 132 en vervolgens tot 122 in Juni jl. Plafondijzer daalde in 1927 van 172 tot 159 en tot 148 in Juni. Hier tegenover staat echter een stij¬ ging van profielijzer van 135 in Januari 1928 tot 148 in Juni. De prijzen van zinkwit uit de groep chemicaliën en verf¬ stoffen zijn sedert het vorige jaar dalende. De invloed hier¬ van op het groepsindexcijfer is echter gering, dit cijfer be¬ droeg van Januari/Maart 145, sedertdien 144. In de laatste groep, die der diverse artikelen, valt, afge¬ zien van de wijzigingen in de petrleumprijzen, geen be¬ langrijke prijsschommeling waar te nemen. Uitvoer. De belangrijke exportgewassen blijven nog steeds laag genoteerd. Thee is sedert November 1927 ruim 22 pCt. gedaald in prijs. De noteeringen van suiker No. 16 e.h. zijn in Juni jl. zelfs tot beneden het niveau van 1913 gedaald. Ook voor superieur kwamen sedert eind 1925 dergelijke lage prijzen niet voor. Het niveau van de rubberprijzen, sedert Januari met ongeveer 56 pCt. gedaald, wijzigde zich in Juni zeer weinig. Tapioka liep eveneens in prijs terug, evenals de notee- ring van huiden. Een belangrijke daling van den peperprijs hief voor de helft de stijging van maïs op in de maand Juni. Weinig verandering hebben de koffieprijzen ondergaan, die sedert Januari ruim 30 pCt. boven den prijs van 1913 blijven. Toch heeft dit product een aanzienlijke verbetering ondergaan sedert Augustus 1927. In Januari van dat jaar stond het indexcijfer nog op 155, in Augustus 26 pCt. lager op 110. Sedertdien zijn de koffieprijzen wederom ruim 12 pCt. omhoog gegaan, welke stijging overeenstemt met het prijsverloop op de buitenlandsche markten. Tegenover bovengenoemde dalende noteeringen staan eenige minder belangrijke producten, die hoogere prijzen behaalden. Hiertoe behoort in de eerste plaats cacao. In Juni steeg de prijs met ruim 7 pCt. tot het niveau van 1924, hetwelk boven dat van de laatste jaren staat. Niet onbe¬ langrijk is het in dit verband de geëxporteerde hoeveelheden van de laatste jaren te vergelijken. Uitgevoerd werd resp. in Juni 1926, 1927 en 1928 bruto 52.184 KG., 40.828 KG. en 190.331 KG., terwijl totaal in de eerste zes maanden van genoemde jaren de uitvoer bedroeg 155.875 KG., 186.968 KG. en 364.955 KG. Ook de ongepelde araehides steeg ruim 7 pCt. in prijs jl. Juni, waarmede eveneens de prijzen der laatste jaren worden overtroffen. Vergelijken we de exportcijfers, dan blijkt in de maand Juni van de jaren 1926, 1927 en 1928 uitgevoerd te zijn resp. 161.523 KG., 439.064 KG. en 531.994 KG., voor het eerste halfjaar zijn de cijfers resp. 1.001.039 KG., 1.915.494 KG. en 4.354.860 KG. Vergelijkt men hier¬ bij het totaal in 1926 en 1927 uitgevoerde gewicht van resp. 2.270.681 en 4.082.770 KG., dan blijkt reeds in de eerste helft van 1928 de export grooter te zijn geweest dan in de 12 maanden van 1926 en 1927. Hetzelfde geldt voor den export van de gepelde araehides. Het gemiddelde prijsniveau van de exportproducten steeg ten gevolge van een en ander tot 133 in Juni. Het algemeene indexcijfer voor alle groothandelsartike- len te zamen daalde 1 punt. Indexcijfers van 72 invoer- en 20 uitvoerartikelen in den groothandel te Batavia, Soerabaja en Semarang. Invoerartikelen. Uitvoer¬ artikelen Totaal groothandel J. n ‘O c 4) *03 O) s i ^T’ S c D : 5 13 cd O É- 1913. 1923. 1924. 1925. 1926. Juni 1927. Juli — . Augustus — . September — . October — . November — . December — . Januari 1928. Februari — . Maart — . April — . Mei — . Juni — . 100 207 213 208 185 174 173 175 175 175 173 173 172 172 172 173 174 174 100 163 164 161 157 147 147 147 145 148 148 147 150 149 147 149 146 146 100 174 167 160 151 152 149 149 146 145 144 142 140 140 140 140 140 140 100 170 160 150 153 152 150 149 147 146 146 145 145 145 145 144 144 144 100 169 168 165 169 174 175 176 175 172 169 163 158 158 157 157 164 163 100 180 178 172 165 161 160 161 159 159 158 156 155 155 154 155 156 155 100 150 155 146 137 132 128 130 129 128 128 127 130 129 132 133 132 133 100 173 173 166 159 155 153 154 153 152 151 150 150 149 149 150 151 150 i) 20 art. ») 12 art. ») 12 art. *) 15 art. ») 13 art. Kleinhandelsprijzen. De serie indexcijfers van artikelen van in- en uitheemschen oorsprong is zoo samengesteld, dat de inheemsche en de uitheemsche groep geheel parallel zijn. In Juli kwam het gemiddelde niveau van de inheemsche artikelen wederom op 160, gelijk aan de maanden April en Mei. De rijstprijzen zijn na het laagste punt in Juni be¬ reikt te hebben, evenals op de passers in verband met het seizoen stijgende. Ook de eierenprijzen gingen omhoog. Bij de uitheemsche artikelen vonden echter verdere da¬ lingen plaats, waardoor het gemiddelde van de groep tot 147 daalde. Het indexcijfer van de 40 artikelen te zamen steeg twee punten. Passerprijzen. De gemiddelde passerprijzen van 119 pas¬ sers op Java en Madoera van de Inlandsche landbouwge¬ wassen waren in 1927 aanzienlijk gedaald. Ook dit jaar blijft het niveau van de prijzen in verband met de ruime 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 845 Indexcijfers van kleinhandelsprijzen van verbruiksartikelen van in- en uitheemschen oorsprong te Batavia. 1913/14 1923 1924 1925 1926 Juli 1927 Augustus — September — October — November — December ,, Januari 1928 Februari — Maart — April Mei — Juni — Juli — i) 20 artikelen. oogsten nog laag In- heemsch i) Uit- heemsch i) Totaal Voeding*) 100 194 182 169 169 167 165 165 163 162 160 160 159 162 160 160 155 160 100 173 158 152 148 149 149 149 148 148 149 149 149 148 150 150 148 147 100 183 170 160 159 158 157 157 155 155 155 154 154 154 155 155 152 154 100 182 170 159 156 156 154 154 153 152 153 154 154 154 154 154 150 152 2) 35 artikelen. –o- Šo Šo» zelfs beneden 1927. Zeer sterk in prijs zijn vooral in de laatste maanden cassave en aardnoten ten opzichte van 1927. In Juni zijn de voorloopige cijfers de prijzen van padi, maïs aardnoten reeds weer iets gestegen. , gaplek volgens en ook OVERZICHT VAN DE INDISCHE MIDDELEN.*) (In Guldens). Belastingen. Pachten excl. pandhuizen. Invoerr. incl. Landsgoed Uitvoerr. incl. Landsgoed. Accijnzen . Andere ontv. I. U. en A… Statistiekrecht . Personeele belasting …. Inkomstenbelasting. Vennootschapsbelasting. . Oorlogswinstbelasting .. Opgeheven productenbel. . Verponding. Recht van openb. verkoop. Zegelrecht. Overschr. van vaste goed. Recht v. suec. en overgang Vergunning speeltafels .. Slachtbelastingen. Bijzondere bel. buitengew. Hoofdgeld. Landelijke inkomsten…. Belasting op loterijen.. Juni 1928 Sedert 1 Januari 1928 Overeen¬ komstige periode 1927 6.425 7.680.246 1.037.795 2.886.380 24.361 612.613 414.107 3.797.299 1.894.757 2) 161.735 460.490 194.526 1.555.244 193.891 7.303 6.850 655.762 25.734 7.318 4.788.886 1.446 38.485 45.147.467 6.419.604 19.315.374 153.776 3.087.106 2.052.371 20.737.611 8.523.096 18.958.482 155.656 2.991.316 1.170.874 7.834.088 1 344.074 168.960 85.824 3.538.152 105.022 30.863 11.970.829 407.474 62.623 38.602.799 6.895.531 16.326.706 128.961 2.868.947 1.848.125 20.766.763 8 982.204 ) 143.560 ) 3.544.479 4.068.787 1.224.187 7.379.846 1.309.424 154.914 110.014 3.037.413 92.263 55.017 10.284.518 203.S61 MAANDCIJFERS. GIRO-OMZET BIJ DE NEDERLANDSOHE BANK. Augustus 1928 Augustus 1927 Posten Bedrag Posten Bedrag Voor reke¬ ninghouders waarvan door de H.-bank plaatselijk Ter voldoe¬ ning van Rijks bel ast. 51.482 39.396 1.173 …3.253.514.000 —2.898.114.000 — 9.488.000 50.199 38.312 1.613 …2.871.609.000 —2.546.030.000 — 10.870.000 PRODUCTIE DER STEENKOLEN-, BRUIN¬ KOLEN- EN ZOUTMIJNEN. (Gegevens verstrekt door dein Hoofdingenieur der mijnen.) I. Gezamenlijke Steenkolenmijnen. Juni 1928 Jan./Juni 1928 Jan./Juni 1927 Prod. Steenkolen in tonnen. Kolenslik . 894.217 19.667 253) 5.270.756 111.930,4 151 4.418.121 65.408 149 Aantal normale werkdagen . Totaal… Monopolies. Opium. Zout. Pandhuizen . Totaal… Producten. 26.089.698 3.637.384 1.642.749 1.972.151 7.252.284 154.236.504 21.289.909 9.368.335 11.531.508 42.189.752 120.715.464 19.274.521 9.262.288 11.870.437 410407.246 Kina. Landscaoutchoucbedrijf . . Boschwezen . Goud . Tin. Steenkolen. Aand. i/d. winst N.V. —Gem. Mijnb. Mij. Billitonfl… Totaal…. Bedrijven. Havenwezen. Baggerdienst. Landsdrukkerij. Post-,Telegr.-en Tel.dienst Spoor- en Tramwegen.. . . Waterkracht en Electricit. Totaal…. Allerlei middelen. Aandeel i/d. winst van de 62.886 622.043 1.934.821 143.670 4.735.648 1.344.635 1.500.000 10.343.703 291.533 4.114.799 9.320.552 776.667 28.027.989 5.706.960 1.500.000 49.741.500 268.497 3.949.589 9.166.337 845.401 36.505.025 5.755.437 1.500.000 ^577990.280 956.672 427.651 134.496 2.502.594 8.397.309 142.478 12.561.200 6.823.473 1.870.137 222.863 14.802.901 37.896.906 777.746 62.394.026 4.739.026 1.483.583 346.746 13.785.797 35.531.139 663.810 56.550.101 II. Bruinkolenmijn —Carisborgfl. Juni 1928 Jan./Juni 1928 Jan./Juni 1927 Netto-productie in tonnen. . Aantal normale werkdagen 18.688 26 107.121 152 99.001,8 102 III. Zoutmijnen. (Kon. Ned. Zoutindustrie te Boekelo.) Juni 1928 Jan./Juni 1928 Jan./Juni 1927 Afgeleverd: Geraff. zout.(ton) Industriezout ……( — ) Afvalzout ..( — ) Aantal normale werkdagen 2.847 47 320 26 16.287 349,5 1.031 153 15.554,5 270,5 702 151 Arbeiders. Aantal. Gezamen¬ lijke Steenkolen¬ mijnen Bruin¬ kolenmijn —Carisborgfl Zoutmijnen 1 Juli 1928 . … 9.5461) 24.274*) … 9.1301) 124.295*) 165 174 136 131 1 Juli 1927 . i) bovengronds. *) ondergronds. 3) Mijn Laura 26 dagen. Javasche Bank. Afstand van grond. Mijnconcessies. Boeten en verbeurdverkl Leges en salarissen, ont¬ vangen d. de griffiers v/d. versch. rechtscoll… Heffing terzake van gesl. werkovereenkomsten . . Opbr. Wees- en Boedelkam. Kadaster . Afkoop heerendienst. B.G. Schoolgelden . Ontv. groote ziekenin¬ richtingen en krank¬ zinnigengestichten …. IJk van maten en gew.. . Verk. en verh. van huizen Ontv. waterleidingen …. Bakengelden . Loodsgelden. Diversen. Totaal…. Totaal generaal. .. . 265.728 23.987 122.657 31.713 37.304 143.623 29.040 300.973 416.231 73.880 47.574 170.821 272.838 262.823 251.845 164.544 2.615.581 2.107.921 161.337 670.208 192.292 294.780 478.927 166.760 2.943.013 2.438.173 362.526 247.834 1.044.156 498.289 1.403.455 1.373.201 3.588.432 17.971.304 2.097.999 103.227 577.612 253.097 308.831 371.866 130.302 3.161.860 2.395.046 332.362 187.515 1.064 030 420.971 1.148.235 1.130.080 1.945.885 15.628.918 291.292dH5 58.862.4661326.533.086 -,1) ‘n, de uitkomsten 1928 en 1927 zijn begrepen de ontvangsten in Nederland over de eerste vijf maanden en die in Indië over het eerste semester. 0 Teruggegeven belastinggelden. 846 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 STATISTISCH OVERZICHT VAN DEN ECONOMISCHEN TOESTAND VAN NEDERLANDSCH-INDI15. (Ontleend aan de Maandstatistieken van het Centraal Kantoor voor de Statistiek te Weltevreden). ?sJ§ :ü ii co ï v >2 Q, T3X cŠŁ os ca Ł »- Š< ca g w || co II :=T « 2 y 4> bfl X Os a; T3 £«Lg 5 * ö c 2 o ca o o >X3 1^ Prijsbeweging. Groothandelsprijzen van invoerartikelen. — — uitvoerartilkelen. — — alle artikeen te zamen . Kleinhandelsprijzen — inheemsche artikelen… — — uitheemsche — — — alle artikelen te zamen Voeding voor een Europeesch gezin. — , zeep en licht voor een Europeesch gezin — voor de Inlandsche bevolking.. — , petroleum en lucifers v/d. Int. bevolking Effectenkoersen. I Rubberondernemingen.’. II Suikerondernemingen. III Theeondernemingen. IV Tabakondernemingen . V Cultuurbanken. VI Banken . VII Handelsondernemingen. VIII Spoorwegmaatschappijen. IX Scheepvaartmaatschappijen . Groep I t/m. IX . X Obligaties Indische leeningen. Voortbrenging. Geoogste uitgestrektheid padi.X 1000 H — — maïs. — — — cassave. — — — knolgewassen — — — peulvruchten — — — ov. gewassen — in totaal …. — padi. — maïs. fl — cassave. — — — knolgewassen — — — peulvruchten — — — ov. gewassen — — — in totaal …. — ,, Productie van Rubber.X 1000 K.G. Bijgeplante 1928 Jan. Febr. Koffie Thee. — pikols (75) — K.G. Suiker . Kina. Palmolie .. Palmpitten. Steenkolen. Handel en verkeer. Eetwaren en genotmiddelen. waarde X … 1000 Mineralen, hoofdzakelijk aard- olieprod., cement en steenkolen — — — Chemicaliën, geneesmiddelen, meststoffen, reukw. en verfw. . — — — Garens, manufacturen v.a.s. touw en touwwerk, kleed, en modew. — — — Metalen, edele en onedele en werken daarvan. — — — Machinerieën, werktuigen, toe¬ stellen, instrumenten enz. — — — Geheele invoer. — — — — — Buitengewesten . — — — — — Java en Madoera.br.gew.XlOOOK.G — — Buitengewesten . — — — — Rubber, gecult. en ficusrubber .. waarde X f 1000 Suiker, v. a. s. — — — Tabak, v. a. s… Thee . Koffie, v. a. s. Cement, ertsen enz. Geheele uitvoer. — — Buitengewesten. Rubb., gecult. en ficusr.i) bruto gewicht X 1000 K.G. Suiker, v. a. s ^ u c rota O > > Tabak, v. a. s. … Thee1). Koffie, v. a. s. Cement, ertsen enz…. _ Geheele uitvoer. — — Buiteng. (Kat. stoff., gebl. en.ongbl. Grof en fijn aardewerk. Kedelee. Rijst, gepelde. Gedroogde visch. f Bevolk.rubb.uitN.-Indië < Copra1) — — V Peper!) — — Reizigersvervoer (Ontvangsten S. S.|ava en Madoera X … 10 — S. S. Java en Madoera — N. I. S. — S. S. Buitengewesten 1000 Goederenvervoer{ Reizigersvervoer j Goederenvervoer| Posterijen.| Telegrafie.^ !) Uitv. in 1927 in netto gew. 155 130 150 160 149 154 166 160 151 148 217 145 168 171 142 125 162 153 146 159 113 59 276 46 21 32 46 480 1.131 47 67 19 27 37 1.328 8.012 7 5.441 (70) 644 (17) 1.258 (14) 272 121.062 10.688 1.315 5.946 16.597 5.729 4.493 52.310 27.264 143.926 97.467 8.278 24.053 843 7.632 1.677 3.832 58.610 72.871 5.326 162.300 3.456 5.782 2.516 3.100 260.930 375.828 1.923 1.005 8.219 10.294 4.909 13.200 28.509 743 1.673 296 2.786 931 219 199 460 629 771 246 421 208 (92) (75) (19) (13) 155 129 149 159 149 154 165 159 151 148 201 143 164 173 141 125 166 157 147 157 113 93 429 42 18 36 35 653 713 25 55 15 28 33 7.071 7 4.964 737 1.247 257 97.518 9.989 1.123 6.322 18.842 5.905 5.336 54.955 26.877 146.760 90.507 6.906 19.014 3.099 7.146 2.389 2.457 56.440 73.615 4.428 164.558 8.083 5.406 3.713 3.498 297.162 374.058 1.959 920 3.010 13.584 4.145 9.771 20.972 661 1.539 286 2.842 950 207 192 379 558 665 213 478 185 Maart (102) 154 132 149 162 148 155 168 161 150 148 177 145 161 171 142 126 166 162 149 155 113 330 191 41 18 37 37 654 146 92 42 14 40 39 373 6.345 7 4.881 (76) 788 (18) 1.099 04) 254 107.704 10.253 1.735 5.656 16.502 7.620 5.906 55.446 29 260 147.495 104.532 6.834 21.978 4.513 8.482 2.082 3.887 66.279 73.095 4.384 175.052 10.848 6.376 3.425 3.628 341.970 426.654 2.240 1.144 10.958 9.575 2.554 10.246 39.332 1.087 1.827 334 2.922 980 203 229 417 579 766 262 411 181 April Mei Juni Januari/Juni 1927 (154) (6) (78) (18) (13) 155 133 150 160 150 155 167 161 146 146 153 145 160 173 140 129 164 162 150 153 113 618 45 48 20 32 38 801 78 137 50 14 65 49 393 7.143 17 5.172 7.645 752 1.148 Deli Spoorweg Mij. S. S. Buitengewesten Deli Spoorweg Mij.. Java en Madoera … Buitengewesten …. Java en Madoera … Buitengewesten …. 2) De getallen tusschen haakjes betreffen het aantal onderném. dat opg. verstrekte. 3) Jan./Mei™27.4) Jan./Mei™28. 254 112.703 9.442 1.157 5.778 18.428 5.373 5.190 53.734 24.101 145.184 77.845 7.415 8.513 3.804 7.236 2.124 4.293 47.320 44.667 4.351 72.632 9.009 5.387 2.951 6.475 199.810 351.222 1.744 1.477 10.229 4.785 3.200 5.548 30.940 911 1.705 282 2.728 938 191 203 439 544 666 214 446 179 (209) 156 132 151 160 150 155 167 161 145 145 150 143 166 169 140 132 165 161 151 153 113 1.169 38 51 27 31 39 1.355 101 113 35 16 88 57 410 8.068 48 5.133 (109) 250.765 (78) 879 (18) 1.154 (14) 282 121.766 10.881 1.135 4.184 19.472 4.997 4.843 54.235 27.990 137.291 104.084 9.182 14.174 3.908 8.456 1.823 5.147 58.252 52.330 5.408 139.923 8.492 6.300 2.526 5.626 259.911 403.537 1.770 1.648 12.601 6.626 3.916 10.944 41.385 810 1.745 279 3.565 1.069 188 209 491 569 705 232 372 145 (232) 155 133 150 155 148 152 164 159 145 144 143 128 160 163 132 125 163 160 147 147 112 692 75 55 23 51 39 935 89 123 38 24 90 85 449 8.175 113 5.076 (174) 568.759 (74) 887 (18) 1.172 (14) 271 119.708 11.849 991 4.066 18.732 5.235 4.476 54.190 27.564 125.662 90.265 10.075 43.902 1.185 7.783 2.231 1.977 80.657 57.890 5.942 368.587 2.800 5.824 2.999 2.947 472.131 395.428 2.205 2.112 11.631 9.655 3.084 13.410 37.921 1.573 1.987 5.095 212 194 576 507 685 229 432 181 2.762 1.111 283 141 185 229 4.711 2.500 579 332 184 319 247 4.161 44.106 189 29.452 653.575 4.007 4.264 927 654.712 58.529 6.462 27.935 93.675 26.489 25.822 275.318 733.684 60.681 99.059 19.954 42.850 6.004 23.346 315.476 31.454 716.146 44.881 32.701 6.244 24.220 1.134.468 11.273 3.975 51.530 43.020 22.186 146.274 6.994 10.754 1.648 3) 17.659 4.111 3) 987 1.249 2.559 3.268 3.645 1.071 2.271 966 1928 2.961 1.054 283 127 219 234 4.878 2.258 537 287 102 338 300 3.822 44.814 198 30.666 827.169 4.688 7.079 1.590 680.460 63.102 7.456 31.952 108.573 34.859 30.244 324.870 163.056 846.318 564.700 48.690 131.634 25.352 46.735 12.326 21.593 367.558 374.468 29.839 1.083.052 42.688 35.075 18.130 25.274 1.840.914 2.326.727 11.841 8.306 56.648 54.499 21.8Q8 63.119 199.059 5.785 10.476 1.4764) 19.938 4.8674) 1.220 1.225 2.763 3.385 4.259 1.396 2.562 1.080 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 847 STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN. N.B. *** beteekent: Cijfers nog niet ontvangen. GELDKOERSEN. BANKDISCONTO’S. — j IDisc. Wissels. 41-IS Oct.™27 [Bel.Binn.Eff. 5 13 Oef.™27 {Vrsch. inR.C. 6 13 Oef.™27 JavaseheBank…. 4 74 Juli™26 Bank van Engeland 4-^21 A pr.™27 Duitsehe Rijksbank 7 5 Oct. ™27 Bank v. Frankrijk. 3JI9 Jan.™28 Belgische Nat. Bnk. 4 30Juni™28 Fed. Res.BankN.Y. 5 12 Juli™28 Bank van Spanje.. 5 23Mrt.™2S Zwits. Nat.Bk. 3J22 Oct.™25 N.Bk.v.Denem. 5 23 Juni™27 ZweedscheRbk 4|-24 Aug™28 Bank v.Noorw. 5J26 Mrt.™28 Bk. v. Tsjecho- slowakije ..5 8Mrt.™27 N.Bk.v. O™rijk. 6116 Juli ™28 N. Bk. v. Hong. 6 26Aug.™26 Bank v. Italië. 5^25Juni™28 Z.-Afr.Res.bnk 9 Jan.™28 OPEN MARKT. 1928 1927 1926 1914 22 Sept. 17/22 Sept. 10/15 Sept. 3/8 Sept. 19/24 Sept. 20/25 Sept. 20/24 Juli Amsterdam Partic.disc. Prolong. .. Londen Daggeld .. Partic.disc. Berlijn Daggeld .. Partic.disc. 30-55 d… 56-90 d… Waren- wechsel. New York Daggeld i) Partic.disc. 47/is 4’/a 21/2-31/2 43/16 5-7 65/8 65/s 7 71/2-3/4 45/s 45/l6-7/l6 41/4-3/4 2’/2-4’/2 4’/4-5/i6 5-8 65/s 65/8 67/8-71/4 61/2-91/4 45/, 41/4-3/8 41/4-1/2 31/4-41/4 41/4 43/4-71/2 65/8 65/8 67/8-7 7-81/4 45/8 43/l6-7/l6 4- 1/4 21/2-43/4 41/4-5/l6 5- 9 65/8 65/s 67/8-7 71/2-81/4 45/8 3»/u-5/s 33/4-4 2-41,2 45/16-11/32 4-61/a 5™/s 57/s 61/8-3/8 4-1/4 31/4 215/16-3 21/2-3/4 3-5 4’/2-s/l6 21/2-41/2 5 43/4 51/4-1/2 I 5-3/4 4 I 31/8-3/16 21/4-3/4 13/,-2 21/4-3/4 21/8-1/2 13/4-21/2 l) Koers van 21 Sept. en daaraan voorafgaande weken t/m. Vrijdag. KOERSEN TE NEW YORK. (Cable). Data Londen (S per £) Parijs ($p. 100 fr.) Berlijn ($ p. 100 Mk.) Amsterdam (%p.l00gld.) 18 Sept. 1928 19 — 1928 20 — 1928 21 — 1928 22 — 1928 24 — 1928 26 Sept. i 927 Muntpariteit. 4,851/8 4.8 5 i/1B */M 4,85 4.8 <31/32 4,8431/32 4,86u/15 4,8667 3,90% 3,90% 3,905/8 3,90»/g 3,90»/, 3,90 »/8 3,92% 13,92 23,82% 23,83% 23,83% 23,83% 23,83% 23,83% 23,82% 23,81% 40,09% 40,09% 40,09% 40,10 40,10 40,10 40,10 40 »/— KOERSEN TE LONDEN. Plaatsen en Landen Noteerings- eenheden 8 Sept. 1928 15 Sept. 1928 17/22 St Laagste pt. 1928 Hoogste 22 Sept. 1928 Alexandrië. . Athene …. Bangkok … Budapest . .. B. Aires . .. Calcutta …. Constantin. . Hongkong .. Kobe . Piast. p. £ Dr. p. £ Sh. p. tical Pen. p. £ d.p.$ Sh. p. rup. Piast. p. £ Sh. p. $ Sh.p.yen Escu.p. £ d. per $ d. per $ $ per £ d. per Mil. Sh. p. tael id. p. $ $p.£ Zl. p. £ 97% 37 5 1/10A 27.84 47 «/», 1 / 5e3/B4 930 2/OV,e 1/10JI 1075/8 23% 50% 4-84/j 529/s2 2/73/4 2/326 32 39.52 43.35 97% 375 1/10% 27.831 4711/ ” *1 ’32 L6 940 2/0jf l/10fi 107% 23»/, 50% 4.84»/, 529/S2 2/7»/,, 2/361/ ~l° !64 39.48 43.37-1 977/1, 374% i/10% 27.82 47-/32 I/563/64 930 1/11% 1/lOfi 107% 23»/e 50’/, 4.845/8 567; ° 64 2/7 2/3*3/8a 39.44 43’/, 97 »/— 375% 1/10% 27.87 47»/, l/6l/,4 945 2/0-j-f 1/1011 108 24% 50% 4-85% 5″/«4 2,7lf 2/4 39.49 435/j 97% 375 1/10% 27.84- 1 47»/,, 1/6 935 2/9u/32 Wi 107% 24 50’/, 4.84- 52#/32 2/719/s2 2/329/32 39.46 435/,, Lissabon Mexico. Montevideo Montreal R.d. Janeiro Shanghai .. . Singapore. .. Valparaiso 1). Warschau .. i) 90 dg. WISSELKOERSEN. KOERSEN IN NEDERLAND. Data New York *) Londen V Berlijn *) Parijs V Brussel V Batavia l) 18 Sept. 1928 19 — 1928 20 — 1928 21 — 1928 22 — 1928 24 — 1928 Laagste d.w.1) Hoogste d.w1) 17 Sept. 1928 10 — 1928 Muntpariteit 2.49’/,, 2.49’/,, 2.497/,, 2.497/,, 2.49»/, 2.49v— 2.49% 2.497/,, 2.49% 2.48% 12.09)1 12.09-4 12-0911 12.09t»— 12.09% 12.09’/, 12.10 42.09)1 12.10% 12.10% 59.43 59.45 59.44 59.44 59.441 59.40″ 59.45 59.43 59.43J 59.26fi 9.74 9.741 9.741 9.741 9.741 9.73 9.75 9.741 9.74′ 9.75 34.66 34.66J 34.66 34.66 34.64| 34.63 34.08 34.661 34.68* 34.59″ 100 100 100 100 100 100 99% 100% 100 100 100 Data Zwit¬ serland V Weenen V Praag Boeka¬ rest !) Milaan **) Madrid **) 18 Sept. 1928 19 — 1928 20 — 1928 21 — 1928 22 — 1928 24 — 1928 Laagste d.w.1) Hoogste d.w1) 17 Sept. 1928 10 — 1928 Muntpariteit 48_ 48_ 48_ 47.99 47.98 47.96 48.02 48.01 48.04 48.Š 35.15 35.15 35.12% 35.12% 35.! 2% 35Š 35.25 35.15 35.17% 35_ 7.38 7.38 7.38 7.38 7.38 7.38 7.35 7.40 7.39 7.40 2) 1.50 1.51 1.50* 1.50 1.51 1.52 1.47 1.54 1.51 1.52 48_ 13.03* 13.031 13.03* 13.04 13.04J 13.02-1 13.07 13.031 13.05* 13.09″ 41.27 41.231 41.17 41.20 41.16 41.16 41.32* 41.25 41.37 48_ Data Stock¬ holm *) Kopen¬ hagen*) Oslo *) Hel¬ sing¬ fors !) Buenos- AiresT) Mon¬ treal !) 18 Sept. 1928 19 — 1928 20 — 1928 21 — 1928 22 — 1928 24 — 1928 Laagste d.w.1) Hoogste d.w1) 17 Sept. 1928 10 — 1928 Muntpariteit 66.75 66.75 66.721 66.72| 66.70 66.65 66.774 66.75 C6.77J 66.67 66.55 66.524 66.50 66.50 66.50 66.45 66.55 66.52* 66.55″ 66.67 66.55 66.521 66.50 66.50 66.50 66.45 66.55 66.52| 66.55 66.67 6.26 6.27* 6.28 6.27* 6.27″ 6 27* 6.24 6.30 6.271 6.27J 6.261 105 105 105 105 105 104J,, 104»/s 105% 105 105 105»/, 2.49% 2.49% 2.497,— 2.49»/, 2.49*/, 2.498/s 2.491/8 2.49% 2.49% 2.50 2.4834- *) Noteerlng te Amsterdam. **) Noteerlng te Rotterdam. ‘) Particuliere opgave. ») Wettelijk gestabiliseerd tusschen 7.53*js en 7.21 ‘/,. In het eerste nummer van iedere maand komt een overzicht voor van een aantal niet wekelijks opgenomen wisselkoersen. ZILVERPRIJS Londen’) 17 Sept. 1928. . 26’/— 18 — 1928.. 26’/, 19 — 1928.. 26’/, 20 — 1928.. 26)4 21 — 1928.. 26*/— 22 — 1928.. 26v/16 24 Sept. 1927.. 25’»/, 20 Juli 1914. . 24’»/, N.York») 56?/, 567/, 57 57 % 57»/, 57»/, 56 59 17 18 19 20 21 22 GOUDPRIJS *) Londen Sept. 1928.. — 1928.. — 1928.. — 1928.. — 1928.. ,, 1928.. 24 Sept. 1927.. 20 Juli 1914.. 84/I1J4 84/11»/, 84/11)4 84/1114 84/1114 84/1114 84/1114 84/11 ‘) in pence p.oz. stand. ») Foreign silver in Jc. p.oz. fine. ») in sh. p. oz. fine STAND VAN ™s RIJKS KAS. De Minister van Financiën maakt bekend: Vorderingen. 15 Sept. 1928 | 22 Sept. 1928 Saldo bij de Nederlandsche Bank…, Saldo b. d. Bank voorNed. Gemeenten Voorschot op ultimo Aug. 1928 aan de gem. op voor haar door de Rijks¬ administratie te heffen gemeentelijke inkomstenbelasting en opcenten op de Rijksinkomsten belasting….. Voorschotten aan Suriname. Kasvord. weg. credietverst.a/h. buitenl. Daggeldleeningen tegen onderpand van Staatsschuldbrieven . Saldo der postrekeningen van Rijks¬ comptabelen . Vordering op het Staatsbedrijf der P., T.enT.i). ld. op andere Staatsbedrijven *)… … 590.161,47 , 23.984.014,76 , 9.537.807,63 , 133.495.964,74 13.979.856,07 3.605.348,03 … 25.046,64 — 23.984.014,95 — 9.568.757,11 — 132.941.675,01 — 18.560.470,Š — 3.785.348,03 Ver p lichtingen. Voorschot door de Nederl. Bank…. … 11.754.200,81 Schatkistbiljetten in omloop’). — 103.511.000,- Schatkistpromessen in omloop. — 8.000.000,Š Waarvan direct bij de Ned. Bank .. — 8.000.000, Zilverbons in omloop. 11.373.707,- Schuld a. d. Bank v. Ned. Gemeenten ‘).. Š ld. aan Ned.-lndië . — 10.002.331,47 ld. aan Curacao. — 163.489,14 ld. a. h. Alg. Burg. Pensioenfonds ») .. — 969.706,95 ld. a. h. Staatsbedrijf d. P.,T. en T. »).. — 30.419.285,55 ld. aan andere Staatsbedrijven»). — 1.565.000, ld. aan diverse instellingen »). — 6.867.990,0! 1) Waarvan … 12.056.000 vervallende op 1 Juli 1929. 2) In rekg.-crt. met ™s Rijks Schatkist. … 13.082.052,48 — 103.511.000,- — 4.000.000, – — 4.000.000,Š — 11.549.372,50 — 10.468.835,88 — 163.127,29 — 944.736,86 — 35.028.747,99 — 1.565.000,Š — 6.887.058,87 NEDERLANDSCH-INDISCHE VLOTTENDE SCHULD. 15 Sept, 1928 22 Sept. 1928 Vorderingen: Saldo bij ™s Rijks kas. Saldo bij de Javasche Bank. Verplichtingen: Betaalmiddelen in ™s Lands Kas…. Waarvan Muntbiljetten. Muntbiljetten in omloop . Schuld aan het Ned.-Ind. Muntfonds.. Idem aan de Ned.-Ind. Postspaarbank. f 10.002.000,- — 14.028.000,- — 28.087.000,- — 2.063.000,- —41.334.000,- — 1.142.000,- — 1.093.000,- …10.469.000, — 15.069.000,- ,41.485.000,- , 1.142.000,- , 1.174.000,- 848 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 NEDERLANDSCHE BANK. Verkorte Balans op 24 September 1928. Activa. Binnen!.Wis-(Hfdbk. f 39.425.890,21 sels,Prom.,J Bijbnk. — 2.141.128,95 enz. in disc.( Ag.sch. — 10.590.508,91 Papier o. h. Buitenl. in disconto. ___— Idem eigen portef. . f 192.857.288,Š Af: Verkocht maar voor de bk. nog niet afgel. — Š B1nclli vfsch ( Hfdbk. f 35.342.039,01 in rek crt { B,Jbnk’ » 7.161.561,68 mrek.crt.1 -, 59.659.583,55 … 52.157.628,07 192.857.288,- op onderp.l f 102,163.184,24 Op Effecten f Op Goederen en Spec. — Voorschotten a. h. Bijk — Munt en Muntmateriaal Munt, Goud.- f Muntmat., Goud — Munt, Zilver, enz.. Muntmat., Zilver . . 96.732.084,24 5.431.100,Š 67.399.660,Š 367.521.227,05 434.920.887,05 22.629.503,27 102.163 14.471 .184,24 169,70 Belegging t/6 kapitaal, reserves en pen¬ sioenfonds .. Gebouwen en Meub. der Bank…. Diverse rekeningen — Š…. Passiva. Kapitaal…….. Reservefonds……__ Bijzondere reserve.. Pensioenfonds .. Bankbiljetten in omloop.. Bankassignatiën in omloop. Rek.-Cour. … Het Rijk _ saldo™s: (Anderen f 38.241.668,60 Diverse rekeningen…. . .. . 457.550.390,32 — 24.606. — 5.000. — 35.111. 7 883.917. 608,37 000,Š 203,73 472,43 f 20.000 7.157. 8.000. 5.511. 797.162. 180. 38.241. 7.663. .000,Š 903,12 000,Š 209.38 355,Š 662,95 668,60 673.38 f 883.917.472,43 Beschikbaar metaalsaldo… f 289.929.747,53 Op de basis van »/, metaaldekking— Š — 122.812.810,22 Minder bedrag aan bankbiljetten in om¬ loop dan waartoe de Bank gerechtigd is. — 1.449.648.735,Š Voornaamste posten in duizenden guldens. Data Goud Munt 24 Sept. ™28 17 — ™28 10 — ™28 3 — ™28 27 Aug. ™28 20 — ™28 26 Sept. ™27 25 Juli ™14 67.400 67.397 67.400 67.408 67.420 67.401 67.898 65.703 Muntmat. 387.521 367.521 367.521 367.521 367.521 367.521 318 275 96.410 Data 24 Sept. 1928 17 — 1928 10 — 1928 3 — 1928 27 Aug. 1928 20 — 1928 26 Sept. 1927 25 Juli 1914 Totaal bedrag disconto™s 52. 54 57, 55. 45. 45 144. 67. !) Op de basis van ,158 703 ,731 365 .375 481 ,799 947 Schatkist- promessen rechtstreeks Circulatie Andere opeischb. schulden Beschikb. Metaal¬ saldo 797.162 803.308 814.381 831.844 791.940 793.156 796.026 310.437 38.322 33.938 33.408 34.975 33.724 44.430 35 311 6.198 289.930 289.493 287.300 283.530 292.771 290.270 247.388 43.5211) Dek- kings perc. 54 54* 54 53 55* 55 50 54 4.000 7.000 10.000 9.000 14.300 etaaldekking. Belee- ningen 102 163 109.303 103.269 130.572 103.784 104.050 128.561 61.686 Papier op het buitenl. 192 857 192.790 192718 192.690 201.622 210.722 126.640 20.188 Diverse reke¬ ningen2) 35.111 31.843 40.134 34.986 32 250 36 429 36 655 509 2) Sluitpost activa. SURINAAMSCHE BANK. Voornaamste posten in duizenden guldens. Data Metaal Circu¬ latie Andere opeischb. schulden Disco nt. Div. reke¬ ningen !) 18 Aug. 1928.. 11 — 1928 — 4 — 1928.. 28 Juli 1928- 21 — 1928.. 20 Aug. 1927 Š 5 Juli 1914 Š 975 956 956 975 980 1.001 645 1.585 1.596 1.654 1.526 1.449 1.537 1.100 607 596 584 450 572 554 500 1.062 1.059 1.067 1.069 1.064 939 735 534 490 488 490 469 582 396 JAVASCHE BANK. Voornaamste posten in duizenden guldens. De samengetrok¬ ken cijfers der laatste weken zijn telegrafisch ontvangen. Data 22Sept.l928 15 — 1928 8 — 1928 18 Aug. 1928 11 — 1928 4 — 1928 28 Juli 1928 24Sept.l927 25Sept.l926 25 Juli 1914 Goud Zilver 187.500 187.200 187.700 172.788 172.941 173.070 173.313 183.831 199.092 22.057 Data 22Sept.l928 15 — 1928 8 — 1928 18 Aug. 1928 11 — 1928 4 — 1928 28 Juli 1928 24Sept.l927 25Sept.l926 25 Juli 1914 1) Sluitpost Dis¬ conto’s 14.191 14.421 14.338 14.276 17.616 30.243 31.907 Wissels, buiten N.-Ind. betaalb. Circulatie 320.200 324.100 324.300 318.580 319.402 314.884 312.719 321.414 329.220 110.172 Andere opeischb. schulden 40.100 40.900 46.900 51.463 52.722 56.839 57.501 76.990 69.010 12.634 Beschikb. metaal¬ saldo 39.780 41.200 39.220 38.962 38.512 38.719 39.501 122.087 150.138 4.8421) Belee- ningen 152.900 150.100 154.900 13.782 14.063 14.086 14.188 13.165 12.158 7.259 28.916 27.949 26.879 24.013 24.846 23.654 6.395 93.593 93.156 94.491 90.976 126.006 94.850 47.934 Diverse reke¬ ningen2) *** *** 49.951 52.659 52.053 56.506 35.505 43.534 2.228 activa. 2) Basis */, metaaldekking. Dek- kings- percen- tage 51 51 51 51 50 50 51 51 58 44 BANK VAN ENGELAND. Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes, in duizenden ponden sterling. Data Metaal Circulatie Currency Notes Bedrag Bankbilj. Gov. Sec. 19 Sept. 1928 12 — 1928 5 — 1928 29 Aug. 1928 22 — 1928 15 — 1928 21 Sept. 1927 22 Juli 1914 176.080 176.585 176.577 175.867 174.823 174.148 150.456 40.164 133.773 134.607 135.368 135.441 134.921 135.794 135.629 29.317 294.499 296.682 298.001 296.917 294.704 295.577 293.783 56.250 56.250 56.250 56.250 56.250 56.250 56.250 245.046 247.338 248 685 247.485 245 252 246.314 244.076 Data 19 Sept.™28 12 — ™28 5 — ™28 29 Aug. ™28 22 — ™28 15 — ™28 21 Sept.™27 22 Juli ™14 Gov. Sec. 28.065 27.145 37.735 29.141 27.969 28.672 56.490 11.005 Other Sec. 44.899 41.396 47.457 43.444 45.093 47.081 49.800 33.633 Public Depos. 15.888 13.074 18.486 19.229 16.612 13.080 21.894 13.736 Other Depos. 100.802 98.886 109.385 95.304 97.894 102.626 100.644 42.185 i) Verhouding tusschen Reserve en Deposits. Reserve 62.057 61.727 60.959 60.176 59.653 58.103 34.577 29.297 Dek- kings- perc.]) 53’/, 55’/, 4 7 5 / s 52 X 52 50’^ 28^ 52 BANK VAN FRANKRIJK. Voornaamste posten in millioenen francs. Data Goud2) 14Sept.™28 7 — ™28 31 Aug.™28 24 — ™28 15Sept.™27 23 Juli™14 Data 14Sept.™28 7 — ™28 31 Aug.™2 8 24 — ™28 15Sept.™27 23 Juli™14 30.497 30.426 30.351 30.362 5.546 4.104 Zilver 732 732 732 732 343 640 Te goed in het buitenl. 13.350 14.005 14.242 14.064 54 Wis¬ sels Waarv. op het buitenl. 20.776 20.461 19.760 20.495 1.411 1.541 Bons v. d. zelfst. amort, k. 5.930 5.930 5.930 5.930 Diver¬ sen 3) 1.157 1.199 2.273 1.203 23.938 Circulatie 18.329 18.008 17.721 17.188 13 8 Belee- ningen Renteloos voorschot a.d. Staat2 2.008 2.020 2.055 2.001 1.655 769 3.200 3.200 3.200 3.200 Rekg. Courant Staat Zelfst- Parti- amort.k. culieren 61.321 61.552 62.184 60.317 53.892 5.912 7.710 7.445 7.518 7.981 88 401 3.144 2.890 2.713 2.438 5.218 5.785 5.751 6.971 10.924 943 ‘) Bij de stabilisatie van den franc op 25 Juni is de goudvoorraad gewaardeerd volgens de nieuwe waarde van den franc. 2)Deschuldvan den Staat aan de Banque de France is op 25 Juni afgelost. 3) Sluitpost activa. 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 849 ‘ -Š / uvuivuuauivovuwuv IJ, I OCJJL, JI, 1J 15 Sept. ™27, reap. 28; 32; 9; 60; 51; 91 mill. NATIONALE BANK VAN BELGIË. Voornaamste posten in millioenen Belgas. Data 1928 20 Sept. 13 — 6 — 30 Aug. 23 — 22 Sept.i l) 1927. Goud 807 807 805 805 805 667 c a,Š%€o c S a’s ao-Š £ c t! r– a js 502 504 495 496 486 465 %€a . C3-o 44 44 44 44 44 41 Co b) V! i “0 4 c c < So ; cï-! c g j «3 73 o c |.2 § ‘5 fiG? 3<8| 0) 35 579 580 566 563 560 503 49 52 61 62 51 35 a.£- a o – s § g 05 a 377 377 377 381 380 400 2.199 2.222 2.226 2.224 2.177 1.963 Rekg. Crt. 28 10 23 31 19 23 99 100 68 67 102 94 VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA. FEDERAL RESERVE BANKS. Data 22 — 15 — 8 — ™28 1 — ™28 7Sept.™27 Goudvoorraad Totaal bedrag Dekking F. R. Notes 2.609,1 2.618,8 2.614,0 2.612,6 2.605.4 2.599.5 2.989,7 1.148.8 1.159.1 1.173.1 1.189,0 1.180.2 1.180.8 1.622,8 Data Wettig betaal¬ middel. Zilver etc. 138.1 146.1 147.4 150,7 150,0 156,0 135.5 Wissels In her- disc. v. d. member banks 1.080,1 1.038,8 1.037,4 1.002,5 1.061,3 1.085,8 449,5 In de open markt gekocht 186,8 184.3 183,6 189.9 161,8 165.9 197.3 Belegd in U. S. Gov. Sec. F. R. Notes in circu¬ latie Totaal Depo¬ sito™s 5Sept.™28 206,4 1.701,0 2.305,6 144,9 65,1 68,6 29 Aug.™28 209,0 1.651,0 2.324,7 144,9 65,9 69,5 22 — ™28 206,9 1.642,0 2.325,6 144,9 65,9 69,6 15 — ™28 206,4 1.638,6 2.323,5 144,7 65,9 69,7 8 — ™28 207,9 1.627,6 2.334,4 143,1 65,8 69,5 1 — ™28 211,7 1.612,7 2.402,2 143,0 64,7 68;6 7Sept.™27 499,5 1.720,7 2.367,8 130,7 73,1 76,4 ™) Verhouding totalen goudvoorraad tegenover opeischbare schulden: F. R. Notes en netto deposito. 2) Verhouding totalen voorraad munt- materiaal en wettig betaalmiddel tegenover idem. PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET FED. RES. STELSEL. Voornaamste posten in millioenen dollars. Gestort Kapitaal Goud- Dek- kings- percA) Algem. Dek- kings- perc.2) Data 29 Aug.™28 22 — ’28 15 — ™28 8 — ™28 1 — >28 31 Aug.™2 7 Aan het Aantal banken 635 635 636 636 636 661 eind Dis¬ conto’s beleen. 15.729 15.698 15.739 15.803 15.861 14.697 Beleg¬ gingen 6.405 6.408 6.445 6.460 6.589 5.927 Reserve bij de F. R. banks 1.661 1.668 1.692 1.657 1.739 1.697 Totaal depo¬ sito™s 19.901 19.872 20.040 19.970 20.344 19.646 van ieder kwartaal wordt een Waarvan time deposits 6.912 6.897 6.904 6.898 6.913 6.256 overzicht gegeven van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten. DUITSCHE RIJKSBANK. Voornaamste posten in millioenen Reichsmark. Data Goud Daarvan bij bui- tenl. circ. banken i) Deviezen als goud- dekking geldende Andere wissels en cheques Belee- ningen 15 Sept. 1928 7 — 1928 31 Aug. 1928 23 — 1928 15 — 1928 15 Sept. 1927 30 Juli 1914 2.310.1 2.269,7 2.248.1 2.240,9 2.240.9 1.852,4 1.356.9 85,6 85,6 85,6 85,6 85,6 66,5 191,2 180,0 194,9 211,4 217,0 151,8 2.116,4 2.389,7 2.603,9 1.972.3 2.006,1 2.290.4 750,9 69,2 45,4 128,9 27.1 61,7 64.2 50.2 Data Effec¬ ten Diverse Activa2) Circu¬ latie Rekg.- Crt. Diverse Passiva 15 Sept. 1928 7 — 1928 31 Aug. 1928 23 — 1928 15 — 1928 15 Sept. 1927 30 Juli 1914 93,8 93,8 93,8 93,8 93,8 92,3 330,8 515,7 520.6 490.3 561,0 572.3 528.7 200.4 4.256.4 4.453,7 4.673,0 3.969,6 4.134.4 3.642,0 1.890,9 498,2 505,1 564.6 632,0 540.7 668,0 944,- 252,8 243.1 220.2 236,5 236,5 404,2 40,0 EFFECTENBEURZEN. Amsterdam, 24 September 1928. De stemming op de internationale fondsenmarkten is in de achter ons liggende berichtsweek nogal verdeeld geweest. Een opgewekte houding viel te New Y o r k op te merken, ondanks het feit, dat de noteering voor call money tijdelijk is opgeloopen tot 9 pCt. Tegelijkertijd is echter door den gouverneur van den Federal Reserve Board, den heer Young, een rede gehouden, welke over het algemeen gunstig werd opgevat, zoodat het effect van het duurdere geld niet groot is geweest. Integendeel zijn de omzetten zoodanig uit¬ gebreid, dat de —tickerfl ettelijke dagen achtereen tekort is geschoten en deze omzetten zijn gepaard gegaan met een voor sommige fondsen omvangrijke hausse. Ook de voor¬ schotten aan de beurs zijn weder toegenomen, ditmaal met $ 85.000.000, waardoor het totale bedrag slechts $ 93.000.000 beneden het ooit bereikte hoogste punt is gekomen. De mo¬ netaire politiek van den Federal Reserve Board heeft, naar het algemeen gevoelen, dan ook niet de gestelde doel¬ einden bereikt en in het licht van de opgewekte beschou¬ wingen uit de kringen van handel en nijverheid verwacht men ter beurze in de naaste toekomst dan ook geen verdere ernstige complicaties; het koersverloop heeft hiervan dui¬ delijk blijk gegeven. Ook de markt te P a r ij s was vrij vast. In de vorige weken waren er nogal contramineposities ontstaan, doch de gelegenheid om met winst tot afwikkeling over te gaan, heeft zich tot nu toe niet in beteekenende mate geboden. De nog steeds ruime houding van de geldmarkt heeft de ondernemingslust aangespoord en in verband hiermede heeft men dan ook eenige dekkingsaankoopen kunnen waarne¬ men, welke, tezamen met nieuwe kooporders, het aspect van de geheele markt beter hebben gemaakt. Daarentegen heeft de fondsenmarkt te Londen een lus¬ teloos voorkomen behouden. De belangstelling bleef ook in de laatste dagen beperkt tot slechts enkele fondsen. De af- deeling voor beleggingsfondsen was over het algemeen iets lager, hoewel toch een vrij groote post 5 pCt. War Loan zonder moeilijkheden kon worden geplaatst. Aandeelen in binnenlandsche spoorwegondernemingen waren verwaar¬ loosd, ondanks de laatste berichten omtrent de ontvang¬ sten, welke iets betere cijfers in het licht hebben gesteld. Van industrieele aandeelen waren die in gramofoononder- nemingen vast, doch bijna uitsluitend voor de kleine maat¬ schappijen. Te B e r 1 ij n is ook nog geen groote opleving te eon- stateeren geweest. De voorbereidingen voor den ultimo hebben de aandacht van nieuwe engagementen afgeleid. Een uitzondering werd gevormd door de vraag naar verschillende montaanaandeelen, in verband met het feit, dat de koers van deze aandeelen volgens de meening ter beurze ten achter is gebleven bij den verbeterden toestand van de ijzerindus- trie. Ook hebben allerlei dividendtaxaties voor de desbe¬ treffende aandeelen een rol gespeeld. Over het algemeen was deze afdeeling van de fondsenmarkt dan ook vrij levendig, terwijl de overige op den achtergrond hebben gestaan. Ten onzent is de stemming van de geheele beurs lus¬ teloos geweest. De beleg gingsafdeéling heeft weinig veran¬ deringen in het licht gesteld, ondanks het feit, dat de geld¬ markt eenige neiging tot verstijving heeft getoond. 6 pCt. Ned. Werk. Schuld 1922: 10425/32, 104%; 4%; pCt. Ned. Werk. Schuld 1917: 101, 101% ; 4% pCt. Ned.-Indië 1926; 99%; 5 pCt. Brazilië 1903 £ 100: 87; 5 pCt. Brazilië 1913 £ 20Š100: 77716, 77% ; 8 pCt. Sao Paulo 1921: 106%, 106%. Van de aandeelen hebben die in suikerondernemingen sterk de aandacht getrokken. De ongunstige berichten om¬ trent de suikerpositie werden in steeds sterkere mate in de koersen van de genoemde aandeelen verdisconteerd. De lagere Cubanoteeringen, de mededeelingen omtrent de ver- koopen van de V.J.S.P. Š welke sterk ten achter blijven bij den groei van de hoeveelheden suiker, die in Indië opge¬ slagen moeten worden Š het niet doorgaan van de confe¬ rentie der Europeesche bieten verbouwende landen, enz. waren factoren, welke het publiek klaarblijkelijk hebben verontrust. Er is dan ook vrij ruim aanbod gekomen, aan¬ vankelijk alleen voor H.V.A.™s, doch later ook voor de overige soorten uit de hier besproken afdeeling. Het slot is vrijwel op het laagste punt gekomen. Cultuur Mij. der Vorstenlanden: 167, 154; Handelsverg. Amsterdam: 697, 651; Javasche Cultuur Mij.: 387, 360; Kalibagor: 386, 380; Krian: 225, 205; Moormann: 325, 305; Ned.-Ind. Suiker Unie: 255, 231; Poerworedjo: 107%, 99; Sindanglaoet: 410, 385; Tjepper: 751% 725; Watoetoelis Poppoh: 758,750. Voor industrieele aandeelen is de stemming verdeeld ge¬ weest. Groote aandacht heeft het getrokken, dat de I. G. Farbenindustrie met een belangrijk bedrag aan aandeelen deel heeft genomen in de British Breda, een créatie van de 850 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 Internationale Viscose Compagnie. In verband hiermede waren de aandeelen van laatstgenoemde onderneming ge¬ vraagd, zoodat een vrij aanzienlijke koersverheffing is inge¬ treden. Later, onder den invloed van kalmeerende commen¬ taren en in verband met de algemeen lustelooze houding voor kunstzijdesoorten, is weer een reactie ingetreden, waar¬ door het fonds nagenoeg op zijn punt van uitgang Is ge¬ raakt. Aandeelen Philips Gloeilampenfabrieken waren tij¬ delijk sterk gevraagd, doch liepen daarna ook achteruit, als gevolg van de algemeene tendens. De andere industrieele aandeelen hebben weinig aandacht getrokken. Centrale Suiker Mij.: 78; Hollandsche Kunstzijde Industrie: 228, 221; Maekubee: 19834, 189%; Internationale Viscose Cie.: 121%, 115; Margarine Unie: 240%, 235% ; Ned. Kunstzijde¬ fabriek: 420%, 41134; Philips Gloeilampenfabriek Gem. B. v. A.: 799%, 783%:; Ougrée Marihaye: 372, 364; Separa¬ tor: 175%, 174%; Zweedsche Lucifers Mij.: 461, 458%:- Bij aandeelen in electriciteitsondernemingen heeft de teleurstelling omtrent den gang van zaken bij de A.N.I.E.M. zich geuit in aanzienlijk lagere koersen. Ter beurze scheen men het onaangenaam te vinden, dat het stemrecht aan inschrijvers op de nfeuwe aandeelen ten deele wordt ont¬ nomen, terwijl ook de onzekerheid omtrent de houding van de Belgische belanghebbenden verkoopen heeft uitgelokt. Alg. Ned.-Ind. Electr. Mij.: 351, 319; Ned.-Ind. Gas Mij.: 249 34, 240. Eenige belangstelling hebben nog aandeelen in mijnbonw- ondernemingen getrokken, afwisselend voor het ééne en voor het andere fonds. Tegen het slot waren aandeelen Boeton tamelijk goed gevraagd. Alg. Exploratie Mij.: 109, 107; Billiton le Rubriek: 860; Boeton Mijnbouw Mij.: 187, 189; Müller & Co.™s Mijnbouw Mij.: 104%, 105; Oost Bor¬ neo Mij.: 62%, 68; Redjang Lebong: 152, 151; Singkep Tin Mij.: 345, 340. De rubberrnarkt heeft zich op den achtergrond bewogen, zonder nochtans groote variaties te bereiken. Het vrij sta¬ biele verloop van den rubberprijs, benevens de lichte ver¬ anderingen in den voorraad te Londen hebben tot deze hou¬ ding bijgedragen. Amsterdam Rubber: 225%, 223% ; Dell Batavia: 15034:, 14634; Hessa Rubber: 297, 28034; Indische Rubber: 237, 23334:; Java Caoutchouc: 138, 132%; Ken- deng Lemboe: 282, 27934; Majanglanden: 309, 300; Ned.- Ind. Rubber & Koffie: 25034, 244; R™dam Tapanoeli: 100, 95; Serbadjadi: 169, 164; Ver. Ind. Cultuur Ond.: 124%, 121% ; Intercontinental Rubber: 10%, 9lr’/1(>- Tabaksaandeelen hadden een rustig verloop, waarbij het aanbod echter overheersehend is geweest, vooral voor Java- soorten. Arendsburg: 665, 660; Besoeki Tabak Mij.: 541, 531; Deli Batavia: 543%, 534%; Deli Mij.: 435%, 430%; Ngoepit: 368, 362; Oostkust: 175, 171; Senembah: 520%, 516%, De petroleumafdeeling is goed prijshoudend gebleven. De berichten, dat de Koninklijke doende is zich op de vervaar¬ diging van synthetische stikstof te gaan toeleggen, werden gunstig opgenomen. Dordtsehe Petr. Ind. Mij.: 421%, 423%; Gec. Holl. Petr. Mij.: 214%, 224%.; Kon. Ned. Petr. Mij.: 443%, 440%; Perlak Petroleum: 81%, 83; Peudawa: 18%, Marland Oil: 415/32, 4029/32. Van scheepvaartaandeelen zijn tijdelijk aandeelen Java- China-Japan Lijn op den voorgrond getreden; later daalde echter de belangstelling voor dit fonds. Holland-Amerika Lijn: 73, 78; Java-China-Japan Lijn: 136%, 134; Kon. Ned. Stoomboot Mij.: 87%, 87%; Ned. Scheepvaart Unie: 202%, 202; v. Nievelt Goudriaan: 115%, 116%; Stoomv. Mij. Nederland: 198%, 197%, Banlcaandeelen waren vast, doch stil. Amsterdamsche Bank: 187%, 187; Holl. Bank voor Zuid-Amerika: 70%, 71%; Incasso Bank: 125%, 125; Javasche Bank: 330, 329; Koloniale Bank: 261, 246; Ned.-Ind. Handelsbank: 165%, 159; Ned. Handel Mij. C. v. A.: 175%, 170%; R™damsche Bankverg.: 107%, 106%; Twentsehe Bank: 140. De Amerikaansche markt had een kalm verloop. Ondanks de vaste houding van New York, viel ten onzent geen groote kooplust op te merken. Anaconda Copper: 159, 1627/16; American Water Works: 60, 64%; Studebaker: 82%, 81; U. S. Leather Comp.: 43%, 40%; U. S. Steel Corporation: 159%, 158%,; Atchison Topeca: 191%, 191%; Erie: 62, 59%; Missouri Kansas Texas: 43, 41341; Southern Pacific Cy.: 128, 125% ; Union Pacific Cy.: 198, 196; Wabash Rail¬ way: 84%, 8219/32. GOEDERENHANDEL. GRANEN. 25 September 1928. In ons vorige weekbericht is nog melding gemaakt van de zeer vaste markt voor tarwe en rogge op 17 September te Berlijn, toen daar voor beide graansoorten aanzienlijke prijsstijgingen plaats vonden, welke ook toeneming der zaken naar Duitschland en sommige andere naburige landen ten gevolge had. Van invloed op den prijsloop in de uitvoerlan- den is die vaste Duitsehe markt echter niet geweest, het¬ geen bij velen in Europa teleurstelling heeft gewekt. Zelfs trad op den 17den en op den 18den aan de termijnmarkten te Chicago en Winnipeg weder eenige prijsverlaging in, in verband met de zeer groote aanvoeren aan de Canadeesche markten, welke op sommige dagen grooter waren dan vroe¬ ger ooit is voorgekomen. Toch is reeds in die dagen der wat lagere Noord-Amerikaansche termijnmarkten in Europa gebleken, dat de markt weder wat meer weerstandsvermo¬ gen had gekregen en er waarschijnlijk maar weinig noodig zou zijn om het vertrouwen in de prijzen en den omvang der zaken eindelijk eenigszins blijvend wat te doen toe¬ nemen. Toen op 19 en 20 September niet slechts in Noord- Amerika, doch ook aan de Argentijnsche termijnmarkt de prijzen zich weder herstelden, was dan ook de vraag in Europa werkelijk beter, ondanks het feit, dat nu ook Spanje ter verdere bescherming van zijn landbouw tot verhooging van het invoerrecht op tarwe overging, evenals Italië in de voorafgaande week had gedaan. Levendig was de markt in Engeland nog niet, maar er werd toch meer tarwe gekocht en hetzelfde was- ook op het vasteland het geval. Van flinken omvang waren de zaken vooral te Antwerpen en een niet onaanzienlijk deel daarvan betrof inkoopen uit te Rotter¬ dam aanwezige voorraden Canadeesche tarwe. Blijkbaar was de vraag niet meer beperkt tot de onmiddellijke behoefte, doch leidde het meerdere vertrouwen in de prijzen ook tot daar bovenuitgaande inkoopen. Hetzelfde verschijnsel is ook opgetreden in Noord-Amerika, waar zich op 21 September na een vrij flauwe opening der markt aan het einde van den dag plotseling een omvangrijke speculatieve vraag naar tarwe ontwikkelde, welke zoowel te Winnipeg als te Chicago tot een aanzienlijke verhooging der prijzen heeft geleid, en plotseling een einde maakte aan den geringen omvang, welken de prijsfluctuaties aan die markten den laatsten tijd hebben gehad. Een andere oorzaak voor het herstelde ver¬ trouwen dan dat de prijzen voor broodgraan nu zoover gevallen waren, dat daarin een aanleiding tot ruimere in¬ koopen lag, viel voor die zeer vaste markten niet aan te geven, tenzij men daarvoor misschien zou willen aanzien de Industrieele Disconto Maatschappij AMSTERDAM LONDEN BERLIJN PARIJS KOPENHAGEN MAATSCHAPPELIJK KAPITAAL … 10.000.000.- VOLGESTORT GEPLAATST EN RESERVES … 7.900 000.Š Financiering van den afzet van industrieele producten. 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 851 AANVOEREN in tons van 1000 KG. Artikelen Rotterdam Amsterdam Totaal 16/22 Sept. 1928 Sedert 1 Jan. 1928 Overeenk. tijdvak 1927 16/22 Sept. 1928 Sedert 1 Jan. 1928 Overeenk. tijdvak 1927 1928 1927 Tarwe . Rogge .. Boekweit. Maïs. Gerst . Haver . Lijnzaad. Lijnkoek. Tarwemeel . Andere meelsoorten …. 61.365 2.892 76 34.346 23.863 6.687 9.821 6.242 678 305 1.679.140 160.803 13.077 755.370 280.293 143.530 140.828 145.690 77.791 6.231 1.503.902 267.475 14.467 1.048.507 326.175 154.288 176.091 139.159 78.177 8.052 270 2.277 659 12.931 1.269 48.945 165.816 6.657 383 278.072 1.184 26.738 39.252 493 67 177.459 9.246 2.728 172.082 30.401 1.728.085 160.803 13.077 921.186 286.950 143.913 418.900 146.874 104.529 6.231 1.543.154 267 968 14.534 1.225.966 335.421 157.016 348 173 139.159 108.578 8,052 berichten uit Australië over droogte, waarvan schade aan den er zoo buitengewoon goed voorstaanden tarwe-oogst werd gevreesd. Die reden kan echter niet lang hebben ge¬ golden, want intusschen is uit Australië regen gemeld, evenals uit Argentinië, waar men eveneens sterk naar neerslag verlangde. Op 22 en 24 September heeft de prijs- verhooging, die te Chicago en Winnipeg tot stand gekomen was, zich niet ten volle kunnen handhaven, maar groot was de reactie niet en in Argentinië zijn de prijzen zelfs nog iets gestegen. Het ligt voor de hand, dat men in Europa niet dadelijk de prijsstijging heeft gevolgd, en eerst wensch- te af te wachten, of niet spoedig weder een nieuwe inzin¬ king plaats vond. De goede oogsten in verschillende Euro¬ peesche landen, welke zooveel beter uitvallen dan men on¬ langs nog gedacht had, geven tot twijfel gereede aanleiding, maar tevens mag zeker worden aangenomen, dat binnen¬ kort de druk, welke uit die eigen oogsten voortkomt, een ‘vermindering zal ondergaan zooals gewoonlijk het geval pleegt te zijn. Ook mag, in overeenstemming met de erva¬ ring in vroegere jaren, gerekend worden op een vermeer¬ dering van de Europeesche tarwe-inkoopen, terwijl tevens waarschijnlijk spoedig zal blijken, dat de lage prijzen het tarwe-verbruik zullen doen toenemen. Daarbij zijn de naar Europa onderweg zijnde hoeveelheden tarwe nog altijd niet bijster groot, ondanks de omstandigheid, dat ook deze week de wereldversehepingen weder ruim zijn geweest door vermeerdering der uit Noord-Amerika afgeladen hoeveel¬ heden. Het aanbod uit de uitvoerlanden is echter in deze week minder dringend geweest dan tevoren. In vergelijking met een week tevoren zijn de markten te Winnipeg en Chicago op 24 September 5 a 6 dollarcent per 60 lbs. ge¬ stegen, terwijl aan de Argentijnsche termijnmarkten het prijsherstel voor den Octobertermijn 40 a 45 centavos per 100 KG. heeft bedragen. Februari-tarwe (nieuwe oogst) is daar 10 4 15 centavos in prijs gestegen. Rogge is in Amerika de geheele week sterk in herstel ge¬ weest en sedert de roggeprijzen te Chicago op 11 September hun laagste punt hadden bereikt, was op den 24sten de September-termijn niet minder dan 15% en de December- termijn 9% dollarcent per 56 lbs. gestegen. In sterke mate had op 21 September de roggemarkt het voorbeeld der tarwe gevolgd, doch in Europa waren ook voor rogge de hoogere prijzen niet te maken, nu zoowel in Duitsehland als in Ne¬ derland ruim aanbod van eigen rogge bestaat. Vermelding verdienen de deze week omtrent den Argen- tijnschen uitzaai gepubliceerde cijfers, welke voor rogge een zeer groote toename tegenover het vorige jaar vertoonen. Terwijl in het vorige jaar de uitzaai van rogge in Argen¬ tinië 823.000 acres heeft bedragen, zijn nu 1.153.000 acres uitgezaaid. Maïs was in het begin der week vast en speciaal in Ne¬ derland werden zeer veel hoogere prijzen betaald dan in de vorige. Een inzinking op de daarop volgende dagen is ech¬ ter niet uitgebleven en ofschoon zoowel voor spoedige Plata- als voor Zuid-Afrikaansche maïs het grootste gedeelte der prijsstijging zich kon handhaven, vond toch wel eenige re¬ actie plaats door de zeer groote hoeveelheden welke naar Europa, speciaal van Argentinië, onderweg zijn. Binnen enkele dagen kwam aan die inzinking echter weder een einde en vooral toen aan de Argentijnsche termijnmarkten een prijsstijging begon, was maïs spoedig weder veel vaster, en vond een verdere aanzienlijke stijging der prijzen plaats met vermeerdering van den kooplust in Engeland, zoowel als op het vasteland. Aanbod van stoomende maïs door wederverkoopers is sterk afgenomen en zoowel in spoedige posities als op aflading waren het weder de Argentijnsche verschepers welke de markt beheerschten en hunne prijzen konden bedingen. Van Zuid-Afrika is het aanbod sterk verminderd, hetgeen tot de vastere houding der markt heeft bijgedragen en ook de Zuid-Afrikaansche verschepingen zijn deze week veel kleiner geweest dan den laatsten tijd wel het geval was. Sterk heeft ook tot de verbetering der markt voor maïs de vermindering der Argentijnsche verschepingen bijgedragen, die echter niet met afname der voorraden in de Argentijnsche havens is gepaard gegaan. Langzamerhand vraagt men zich af, of misschien niet binnenkort de Ar¬ gentijnsche maïsverschepingen werkelijk heel wat kleiner zullen worden nu van den nieuwen oogst sedert 1 Mei reeds meer is verscheept dan-in het vorige jaar, toen de opbrengst veel grooter was dan ditmaal. In Noord-Amerika is maïs aanvankelijk wat flauwer geweest, doch later is te Chicago ook voor deze graansoort weder een vastere stemming in¬ getreden. Tenslotte echter was de September-termijn, waarin den laatsten tijd de speculatie zeer groot is geweest en waarvoor sedert het begin der maand een groote prijsstij¬ ging had plaats gevonden, plotseling sterk ingezakt, hetgeen zich ook op den prijsloop voor de termijnen van den nieuwen oogst heeft doen gevoelen. Overigens zijn in de afgeloopen week, toen maïs vaster werd, naar Engeland geregeld zaken in Noord-Amerikaansche maïs ter verscheping in de win¬ termaanden tot stand gekomen. Naar het vasteland was dat echter slechts in zeer geringe mate het geval. Uit Zuid-Oos- telijk Europa blijven de berichten bij voortduring gewagen van de teleurstellende maïsopbrengsten. Zuid-Slavië schijnt zelfs al evenmin als Hongarije over genoeg maïs té beschik¬ ken om zijn eigen behoefte te dekken. Op 24 September was maïs aan de Argentijnsche termijnmarkten iets gemakke¬ lijker, doch het slot bleef 10 h 15 centavos boven de prijzen van den 17den, terwijl in Europa de vraag goed bleef en van een prijsverlaging weinig te bespeuren bleef. Gerst van Noord-Amerika was aanvankelijk nog flauw, doch nu tot de lage prijzen de vraag in verschillende landen van Europa toenam en niet slechts naar het vasteland, doch ook naar Engeland flinke zaken in Noord-Amerikaan¬ sche gerst werden gedaan, is aan het einde der week gelei¬ delijk een verhooging der prijzen ingetreden. Op 21 Septem¬ ber was Winnipeg ook voor gerst zelfs buitengewoon vast en veel hooger. De prijs verhooging werd echter in Europa slechts bij uitzondering betaald en heeft zich ook in Amerika niet kunnen handhaven. Winnipeg sloot voor gerst op 24 September ongeveer 1 dollarcent per 48 lbs. hooger dan op den 17den en in Europa zijn de prijzen slechts weinig hooger dan een week geleden, doch de vraag voor voergerst blijft goed. Duidelijk treedt den laatsten tijd aan het licht, dat het verbruik van voergerst in verschillende Europeesche lan¬ den ten gevolge van de lage prijzen aanzienlijk is toegeno¬ men. Zeer duidelijk is dat deze week in Noord-Duitsehland gebleken voor Don augerst, waarvoor ten slotte zelfs onge¬ veer 10 pCt. meer werd betaald dan voor Noord-Ameri¬ kaansche gerst. Dadelijk heeft de Roemeensehe gerstmarkt hierop gereageerd met een sterke verhooging van het prijs¬ peil, doch het staat te bezien of voor Donau-gerst zich die groote premie boven de Noord-Amerikaansche kan hand¬ haven. De verschepingen van gerst van den Donau zijn’ deze week aanzienlijk kleiner geweest dan in de vorige en ook van Noord-Amerika is veel minder afgeladen. Ook deze week weder is haver aan de markt te Winnipeg en Chicago verder in prijs gestegen, hetgeen in Europa tot eenige verhooging der haverprijzen heeft medegewerkt. Zaken in haver uit Noord-Amerika naar Europa blijven bij voortduring zeer klein, omdat voldoende haver uit de eigen oogsten wordt aangeboden tot lagere prijzen dan waartoe uit Noord-Amerika te koop is. SUIKER. Ook de afgeloopen week bleven de suikermarkten flauw gestemd. In Amerika liepen de noteeringen op de termijnmarkt terug tot Vrijdag, op welken dag plotseling eene reactie intrad. De weck sloot op de volgende noteeringen: Sp. C. 3,90; Oct. 2,04; Dec. 2,16; Mrt. 2,21; Mei 2,27; Juli 2,35. 852 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 26 September 1928 NOTEERINGEN. Data 24 Sept.™28 10 — ™28 24 Sept. *27 24 Sept.™26 4 Juli *14 Amsterdam per Oct.lDec. kristalsuiker basis 99° f 147/, fl l^9/32 .. 1725/32 — 18/- ruwsuiker basis 88° f H18/S2 basis 99o f 141*/,,1 Londen Tates Cubes No. 1 White Java’s f.o.b. per Cuba™s 96o c.i.f. OcifDec. October Sh. 28/9 28/9 33/_ 34/- 18/- Sh. 11/9 11/9 13/9 15/6 Sh. 10/6 10/10J 14/4* 13/- New York 96» Centri¬ fugals $ ets. 3,99 3,96 4,80 4,52 3,26 O Het verschil tusschen ruwsuiker 88» en krist.suik. 99° is aan te nemen op/3p. 100KG. De ontvangsten in de Atl. havens der V. S. bedroegen deze week 56.000 tons, de versmeltingen 58.000 tons tegen 57.000 tons in 1927 en de voorraden 367.000 tons tegen 200.500 tons. In koloniale ruwsuiker ging niet veel om; de prijs brok¬ kelde af tot 23/ie d.c. c. & fr. New York op basis van Cuba- suiker. De laatste C u b a-statistiek is als’ volgt: 1928 1927 Cubaansche prod, tot 18 Sep Consumptie. Weekontv. afscheephavens.. Totaal sedert 1 Jan. Weekexport. Totale export sedert 1 Jan. . Voorraad afscheephavens…. Voorraad Binnenland . Ton Ton 1926 Ton 4.037.833 4.508.521 4.884.658 84.998 41.601 105.521 42.536 105.000 37 990 dagen 120.000 tons witte suiker afgedaan werden tot den gereduceerden prijs van … 12,50 voor verkoop ten Westen van het Suezkanaal met de bijconditie, dat indien deze sui¬ ker naar Azië verkocht wordt, de officieele prijs van … 13,50 berekend zal worden. De markt voor tweedehands suiker verkeerde in lustelooze stemming en prijzen brokkelden tusschen … % en … % af. Hier te lande opende de termijnmarkt in prijshou¬ dende stemming, doch liepen prijzen in sympathie met Amerika wegens voortdurend aanbod gevoelig terug. De slotnoteeringen waren als volgt: Dec. … 14%; Mrt. … 15,Š ; Mei … 15% en Aug. … 15%, alles aanbod. De omzet bedroeg 5400 tons. 3.454.172 3.903.055 4.273.103 96.412 60.117 109.019 2.703.776 3.195.093 3.596.365 716.310 707.962 676.738 532.749 499.945 506.555 Volgens Keuter heeft de Cubaansche Regeering uitnoodi- gingen verzonden tot bijwoning van eene internationale con¬ ferentie in Januari, teneinde een beperking van de suiker- oogsten en de positie van de suiker in het algemeen te be¬ spreken. In Engeland liepen noteeringen op de termijnmarkt in den loop der week tusschen 1%; tot 2% d. terug en sloten met Sh. 13/1%; voor September; Sh. 13/4%i Dec.; Sh. 13/7% Mrt.; Sh. 13/10%: Mei en Sh. 14/0% Aug. Op Java verkochten de V.I.S.P. nog verdere 1500 tons Superieur uit den ditjarigen oogst tot den bekenden prijs van … 13,50 per 100 KG. Buitendien werd bekend, dat dezer KATOEN. Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons. Manchester, d.d. 19 September 1928. Sedert onze laatste publicatie zijn prijzen van Ameri- kaansche katoen geleidelijk gedaald tot Maandag toen Liv¬ erpool futures voor Januari 8.94 noteerden. De noteering voor Mid. American spot bedroeg jl. Zaterdag 9.72, wat tot nu toe de laagste prijzen gedurende dit seizoen zijn geweest. Gisteren was de markt vaster, doch New-York sloot 14 tot 23 punten lager. Liverpool opent vanmorgen 16 tot 20 punten lager. De locovraag toonde de vorige week meer activiteit, welke meer aan dekkingsinkoopen dan aan nieuwe zaken van spinners wordt toegeschreven. Verkoo- pen gedurende de afgeloopen week bedroegen 41.000 balen. Egyptische katoen is flauwer dan een week geleden, doch er gaan geruchten, dat basisprijzen zoowel van Sakel als van Uppers, aanzienlijk gestegen zijn. Er zijn slechts weinig spinners, die goed te spreken zijn over de Amerikaansche garenmarkt en het is geen wonder, dat na de ondervinding der laatste maanden de Federatie een verdere productie-inkrimping in October heeft aanbe¬ volen gedurende een periode gelijk aan twee weken. Naar grovere nummers bestaat minder vraag en verkoopen be¬ perken zich tot kleine hoeveelheden; ja in vele gevallen werd er gisteren geheel niets verkocht. Ook naar Mule twist en weft bestond slechts weinig vraag en koopen be¬ perkten zich voor dringende behoefte. Wat ringgarens be¬ treft, rapporteerden enkele spinners verkoopen van behoor¬ lijke partijen tegen betere prijzen. Naar getwijnde garens bestond een goede vraag gedurende de laatste dagen der vorige week, zoowel voor den binnenlandschen handel als voor den exporthandel en er bestaat een goede vraag, hoe¬ wel de prijzen slecht zijn. In Egyptische garens hebben sommige koopers meer activiteit getoond en flinke hoe- STATISTISCH OVERZICHT TARWE HardWinter No. 2 loco Rotterdam/ Amsterdam per 100 K.G. ROGGE American No.22) loco Rotterdam per 100 K.G. Jaargemidd. 1925 Januari 1926 Februari — Maart — April — Mei — Juni — Juli Augustus — September — October — November — December — Januari 1927 Februari — Maart — April — Mei — Juni — Juli Augustus — September — October — November — December — Januari 1928 Februari — Maart — April — Mei — Juni — Juli Augustus — 3 Sept. — 10 — 17 — 24 — l) Men zie voor * Manitoba No. fl. 17,20 *16,90 *16,30 *15,375 *16,10 *16,325 *16,125 *16,20 15,35 14,80 15,75 16,025 15.40 15,225 15,225 15,05 14.80 15.75 15.60 15,10 14,875 14,70 13,725 13,45 13.40 13,50 13.80 14.60 15,30 15,30 14,375 14,25 12,00 11.75 11.75 11.40 13.75 °/o 100,0 98.3 94.8 89.4 93.6 94.9 93.7 94.2 89.2 86,0 91,6 93.2 89.5 88.5 88.5 87.5 86,0 91.6 90.7 87.8 86.5 85.5 79.8 78.2 77.9 78.5 80.2 84.9 88.9 88,9 83.6 82,8 69,8 68,3 68.3 66.3 68.3 fl. 13,075 11,475 11,525 11.475 11,45 f 11,00 11.125 12,175 11.825 11,95 12,325 12,60 12,20 12,50 13,05 12,70 12.825 13.575 13,20 12,05 11,45 12,15 11,45 12.125 12.575 12.70 12,875 14,00 14,975 15.475 14,275 13,075 12,625 12,10 11,30 11,25 11.70 °/ö 100,0 87,8 88,1 87.8 87.6 84.1 85.1 93.1 90.4 91.4 94.3 96.4 93,3 95.6 99.8 97.1 98.1 103,8 101,0 92.2 87.6 92.9 87.6 92.7 96.2 97,1 98.5 107.1 114.5 118.4 109.2 100,0 96,6 92.5 86.4 86,0 89.5 MAÏS La Plata loco R™dam/A™dam per 2000 K.G. GERST Amer.No.23) loco Rotterdam per 2000 K.G. fl. 231.50 190.25 174,00 167.75 177.50 168.50 171,00 175.25 170.50 170,00 175.50 177.75 173.50 165,00 167,00 164.50 173,00 172.75 175,25 171.50 178.50 179.50 178.75 184.75 201,00 207.50 226.50 240.75 239.50 238.50 234,00 246.75 214.75 204,00 196,00 194,00 201,00 °/o 100,0 82,0 75.2 72.5 76.7 72.8 73.9 75.7 73.7 73.5 75.8 76.8 74.9 71.3 72.1 71.1 74.8 74.6 75.8 74.1 77.1 77.5 77.2 79.8 86.8 89.6 97.8 104,0 103.5 103,0 101,0 106.6 92.8 88,1 84.7 83.8 86.8 fl. 236,00 184.25 175,00 174.50 194.75 192.50 198.75 200.50 190.50 204.75 218.75 215,00 210.75 222.25 230,00 219.25 237.50 258.25 245,00 235.75 252.50 233.25 230.50 233.25 246.25 247.75 243.75 255.75 261,00 260.75 252.50 241,00 226.75 220,00 193,00 192,00 188,00 °/o 100,0 78.1 74.2 73.9 82.5 81.6 84.2 85,0 80.7 86.8 92.7 91.1 89.3 94.2 97,5 92.9 100,6 109,4 104.2 99.9 107,0 98.8 97.7 98.8 104.3 105,0 103.3 108.4 110,6 110.5 107,0 102,1 96.1 93.2 81.8 81,4 79,7 LIJNZAAD La Plata loco R™dam/A™dam per 1960 K.G. fl. 462.50 370.75 353,00 330,00 335.75 334.50 360,25 382.50 376.50 360.25 367.75 382.50 373.75 362.50 373.75 354.75 351.50 373.75 372.75 367.75 368.25 369.50 359,00 349.75 348.25 361,00 361,00 350.75 358.25 372,00 365.25 359.75 350.75 349,00 349,00 348,00 357,00 °/o 100,0 80,2 76.3 71.4 72.6 72.3 77,9 82.7 81.4 77.9 79.5 82.7 80.8 78.4 80,8 76.7 76,0 80.8 80.6 79.5 79.6 79.9 77.6 75.6 75.3 78,0 78,0 75.8 77.5 80.4 79,0 77.8 75.8 75.5 75.5 75.2 77.2 STEENKOLEN Westfaalsche’ bunkerkolen, ongezeefd f.o.b. R™dam/A™dam per 1000 K.G. de toelichting op dezen staat de nummers van 8 en 15 Augustus 1928 (No 3. f Zuid-Russische. v ‚ fl. 10,80 10,05 10,20 9,85 10,00 13.10 13,85 16.35 17.25 25,50 31.10 38.25 19,00 13.35 12.10 11.25 11,00 10.95 11,00 11,10 11,05 10,90 10,90 10,65 10,60 10,30 10,00 9.95 10,05 10,60 10,10 10,10 10,05 10,00 10,00 °l o 100,0 93.1 94,4 91.2 92.6 121.3 128,2 151.4 159.7 236.1 288,0 353.7 175.9 123.7 112,0 104.2 101.9 101.4 101.9 102.8 102.3 100.9 100,9 98.6 98.1 95.4 92.6 92.1 93.1 98.1 93.5 93.5 93.1 92.6 92,6 PETROLEUM Mid. Contin. Crude 33 t/m 33.90 Bé s. g. per barrel IJZER Cleveland Foundry No. 3 f.o.b. Middlesbrough per Eng. ton KOPER Standaard Locoprijzen Londen per Eng. ton 9,95 92,1 658 en 659) pag. $ 1.68 1.51 1.80 1.80 1.80 1.93 2.05 2.05 2.05 2.05 2.05 1.81 1.75 1.75 1.70 1.26 1.22 1.22 1.22 1.22 1.22 1.22 1.22 1.22 1.22 1.22 1.21 1.19 1.19 1.19 1.19 1.19 1.21 1.21 1.21 1.21 1.21 °/o 100,0 89,9 107,1 107,1 107.1 114,9 122,0 122,0 122,0 122,0 122,0 107,7 104.2 104.2 101.2 75,0 72,6 72,6 72,6 72,6 72,6 72,6 72,6 72,6 72,6 72,6 72,0 70,8 70,8 70,8 70,8 70,8 72,0 72,0 72,0 72,0 72,0 Sh. 73/- 70/- 70/6 70/6 70/6 73/- 76/6 87/- 90/6 94/6 118/- 120/6 99/6 85/6 83/6 81/- 80/- 74/- 70/- 70/- 69/- 65/- 65/- 65/- 65/- 65/- 65/- 65/6 66/- 66/- 66/- 66/- 66/- 66/- 66/- 66/- 66/- °/o 100,0 95,9 96,6 96,6 96.6 100.0 104,8 119.2 124,0 129.5 161.6 165,1 136.3 117.3 114.4 111,0 109,6 101.4 95,9 95,9 94,5 89,0 89,0 89,0 89,0 89,0 89,0 89.7 90.4 90,4 90,4 90,4 90,4 90,4 90,4 90,4 90,4 £ 62.1/6 59.3/- 59.12/- 58.15/6 57.7/6 56.9/6 56.17/6 58.2/- 58.19/6 58.15/- 58.7/6 57.6/6 56.19/6 55.7/6 54.16/- 55.17/- 55.2/6 54.14/- 54.2/6 53.19/- 55.5/6 54.13/- 55.5/- 59.1/- 60.2/- 62.-/- 61.12/- 61.3/6 61.14/6 62.15/- 63.17/- 62.18/- 62.10/6 62.15/- 62.17/6 63.10/- 64.10/- °/o 100,0 95.3 96,0 94.7 92.4 91,0 91.6 93.6 95,0 94.6 94,0 92,3 91.8 89.2 88.3 89.9 88,8 68,1 87,2 86.9 89,0 88,0 89,0 95.1 96.8 99.9 99.2 98.6 99.4 101,1 102.9 101,3 100,7 101,1 101.3 102.3 103.9 689/90 en 709. 2) Š Western vóór de invoering van 26 September 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 853 KOFFIE. veelheden in de lagere nummers geplaatst, daar volgens hun meening het tegenwoordig prijsniveau gunstig was, hoewel dit niet algemeen is. Er wordt een bescheiden handel in enkele en getwijnde bundelgarens voor Indië gerapporteerd, doch de vraag van het Continent blijft gering. De cijfers van de —Board of Tradefl betreffende den export van ka¬ toenen garens gedurende de maand Augustus, die de vorige weekgepubliceerd werden, gaven een cijfer aan van 15.773.000 pond tegen 16.646.900 pond in dezelfde maand van ver¬ leden jaar en 12.513.300 in 1926. Die voor Nederland en Duitschland bedroegen de helft van het totaalcijfer. De doekmarkt is vaster en prijzen zijn ongeveer op het¬ zelfde niveau als een week geleden. De toon is gezonder en er zijn ongetwijfeld een groot aantal dekkingsorders geplaatst, daar verschillende koopers de overtuiging zijn toegedaan, dat het niet langer veilig is —bearishfl te zijn. Er bestaat een goede vraag van Indië en van andere Oos- tersche markten, doch zaken van beteekenis zijn nog niet tot stand gekomen. Er is echter meer ruggegraat in de markt en men zal nu moeten afwachten, of katoen vaster wordt, waardoor het vertrouwen van overzeesche koopers zich weer kan herstellen. Liverpoolnoteeringen Oost. koersen llSpt. 18Spt. 12Spt. 19 Spt. T.T. opBr.-Indië l/5§£ l/5jf F. G.F. Sakellaridis 18,10 17,05 T.T.op Hongkong 2/0 ljlij G. F. No. 1 Oomra 6,45 5,90 T.T. op Shanghai 2/7}£ 2(7 Ontvangsten in- en uitvoeren van Amerikaansche havens. (In duizendtallen balen). 1 Aug. ™28 tot 14 Sept. ™28 Overeenkomstige periode 1927 1926 Ontvangsten Gulf-Havens. — Atlant.Havens Uitvoer n aar Gr.Brittannië — — ™t Vasteland etc. ,, ,, J apan. J 710 58 411 90 1207 89 565 62 1271 146 579 42 Voorraden. (In duizendtallen balen). 14 Sept.™28 Overeenkomstig tijdstip 1927 1926 Amerik. havens. 625 275 13 73 334 1317 413 210 249 713 759 525 68 147 372 New York. New Orleans. Liverpool .. Van groothandelsprijzen1) (Mededeeling van de Vereeniging voor den Goederenhandel te Rotterdam.) Noteeringen en voorraden in Brazilië. Data te Rio te Santos Wisselkoers te Rio op Londen Voorraad (In Balen) Prijs No. 71) Voorraad (In Balen) Prijs No. 4i) 24 Sept. 1928 17 — 1928 10 — 1928 26 Sept. 1927 286.000 294.000 281.000 293.000 29.950 30.175 29.950 21.925 1.109.000 1.070.000 1.084.000 1.100.000 33.500 33.500 33.500 25.400 ^/m 512ï/128 563/64 531/32 Ontvangsten uit het binnenland van Brazilië in Balen. Data te Rio te Santos Afgeloopen week Sedert 1 Juli Afgeloopen week Sedert 1 Juli 22 Sept. 1928_ 24 Sept. 1927_ 63.000 110.000 723.000 972.000 166.000 182.000 1.819.000 2.452.000 l) In Reis. De markt verkeerde in de afgeloopen week, voornamelijk in de laatste dagen, in vaste stemming. De aanbiedingen uit Brazilië voor prompte verscheping kwamen na de ver- laging van de vorige week wederom hooger af, zoodat voor Santos en Rio de prijzen thans II- & 1/6 hooger zijn. Voor Robusta uit Nederlandsch-Indië blijft goede vraag bestaan tot oploopende prijzen. De noteeringen, welke hier¬ onder vermeld worden, zijn de prijzen, waartoe in Indië te koop is. In de tweede hand echter wordt lager aange¬ boden, vooral wat betreft Palembang en Benkoelen. De officieele loco-noteeringen bleven onveranderd 65 ct. per Yt KG. voor Superior Santos en 53 ct. voor Robusta, met goede vraag voor laatstgenoemde soort. De prijzen van gewoon goed beschreven Superior Santos op prompte verscheping zijn thans ongeveer 104/6 fi, 107/- per cwt. en van dito Prime ongeveer 107/- k 109/-, terwijl zij van Rio type New-York 7 met beschrijving, prompte verscheping, bedragen 81/9 h 83/6. Van Robusta op aflading van Nederlandsch-Indië zijn de prijzen in de eerste hand op het oogenblik: Palembang Robusta, September/October verscheping, 41 ct.; Benkoelen Robusta, September/October verscheping, 43 Yi ct.; Mandhéling Robusta, September/Oetober versche¬ ping, 46 Yi ct.; W.I.B. f.a.q. Robusta, September/Oetober ver- TIN locoprijzen Londen per Eng. ton KATOEN for Middling locoprijzen New York per lb. WOL gekamde Australische, Merino, 64™s Av. loco Bradford per lb. WOL gekamde Australische, Crossbred Colo¬ nial Carded, 50™s Av. loco Bradford per lb. RUBBER*) Standaard Ribbed Smoked Sheets loco Londen per lb. SUIKER Witte kristal¬ suiker loco R™dam/A™dam. per 100 K.Q. KOFFIE Robusta Locoprijzen Rotterdam per i/2 K.G. THEE Afl. N.-I. theev. A™dam gem. pr. Java- en Suma- tratheep.^KG. Indexcijfer v/h. Centr. B. v. d. Stat., herleid van 1913= 100 tot 1925= 100 Indexcijfer van The Economist, herleid v. 1901-5= 100 tot 1925 = 100 £ 261.17/- 283.6/- 286.3/- 285.14/- 282.19/6 268.14/6 268.13/6 283.6/- 294.10/6 307.19/6 314.14/6 308.1/6 307.-/6 299.13/6 309.8/6 312.15/- 304.1/- 295.12/- 296.9/6 289.15/6 292 -16 287.12/6 264.2/6 264.4/6 266.13/6 255.1/- 233.10/6 233.17/6 234.6/- 230.13/- 218.8/6 211.19/- 211.18/- 213.12/6 209.17/6 213.10/- 220.10/- »/0 100,0 108,2 109.3 109.1 108.1 102,6 102,6 108,2 112.5 117.6 120,2 117.7 117.3 114.4 118,2 119.4 116,1 112.9 113.2 110.7 111.5 109.8 100.9 100.9 101,8 97.4 89.2 89.3 89.5 88,1 83.4 80.9 80,9 81.6 80,1 81.5 84,2 8 ets. 23.25 20.75 20.55 19,40 19,10 18,95 18,45 18,80 18.45 17.35 13.25 12.90 12,60 13.45 14.15 14.25 14.75 16.15 16,85 17.90 19,70 22,05 20,65 20.25 19,70 19.25 18.35 19.35 20,65 21.55 21.35 21.75 19,30 19,405) 17,806) 18,45™) °/o 100,0 89.2 88,0 83.4 82,1 81.2 79,3 80.9 79.3 74.3 57,0 55.5 54.2 57.5 60.6 61.3 63.4 69.5 72.7 77,0 84.7 94.4 88.8 87.1 84.7 82.8 78.9 83.2 88.4 92.7 91.8 93.5 83,0 83,45 76,66 79,4? pence 55,00 48.75 46.50 47.50 47,50 47,50 47,50 47,50 47.75 48.75 47,50 44.75 44.75 45,00 46.25 47.75 47.50 47,00 47.25 48.50 48.50 50,00 50.25 52.25 51.50 53,00 54.75 55,00 54.50 54.25 55.50 53,00 51.75 50,00») 49,009) 42,00M) °/o 100,0 88,6 84.5 86,4 86,4 86,4 86,4 86,4 86,8 88.6 86.4 81.4 81.4 81,8 84.1 86,8 86.4 85.5 85.9 88.2 88,2 90.9 91.4 95,0 93.6 96.4 99.5 100,0 99.1 98.6 100,9 96,4 94.1 90,98 89,19 76,41» pence 29.50 26,00 25,00 25.50 25,00 24.25 24,00 23.75 24.50 25.25 24.75 24,00 24.50 25.25 26,00 26.50 26.25 26,00 26,00 26,50 26,50 26.50 26.75 28.50 28.75 29.75 31.75 33.25 33,00 32.25 31,75 31.25 30,00 29,258) 29,00») 28,751») °/o 100,0 88,1 84,7 86.4 84.7 82,2 81.4 80.5 83,1 85.6 83.9 81,4 83.1 85.6 88.1 89.8 89,0 88,1 88,1 89,8 89,8 89.8 90.7 96.6 97.3 100.8 107.6 112.5 111.9 109.3 107.6 105.9 101.7 99,28 98,3’» 97,3io Sh. 2/11,625 3/4,25 2/7,625 2/5,125 2/1,25 1/10,5 1/8,375 1/8,375 1/7,625 1/8,125 1/8,875 1/8 1/6,5 1/7,375 1/7,125 1/8,25 1/7,875 1/7,75 1/6 1/4,75 1/5,25 1/4,25 1/4,375 1/6,5 1/7,75 1/7,25 1/3,75 1/0,75 -/9,375 -19 -/9,25 -| 9,25 -/ 9,25 -/8,8125 -/8,4375 -/8,4375 -/8,375 °/o 100,0 113,0 88,8 81,8 70.9 63,2 57.5 7,5 55.1 56.5 58.6 56.1 51.9 54.4 53.7 56.8 55.8 55.4 50.5 ,47,0 40.8 45.6 46,0 51.9 55.4 54,0 44.2 35,8 26.3 25.3 26,0 26,0 26,0 24.7 23.7 23,7 23.5 fl. 18.75 16.875 17.125 16,375 16,375 16.50 16.625 16.75 16.375 17.25 17.875 19.625 21.875 22,00 21.125 20.625 20.25 20.25 18.375 18.625 18.50 17.875 16.875 17.25 17.875 17.375 16.75 16.875 16.875 16.625 15.75 15.50 16,00 16,00 15.875 15,875 15,75 °/o 100,0 90,0 91.3 87.3 87.3 88,0 88.7 89.3 87.3 92,0 95.3 104.7 116.7 117.3 112.7 110,0 108,0 108,0 98,0 99.3 98.7 95.3 90,0 92,0 95.3 92.7 89.3 90,0 90,0 88.7 84,0 82.7 85.3 85,3 84.7 84,7 84,0 cts. 61.375 57.5 58 57.25 54.25 55 56 57 57.75 57.25 53.5 51,625 50 50 48.75 48 48 47 47 47 45.375 44.25 45.25 46 46 46 46 47 47 48.25 49 49.875 51.875 52 53 53 53 °/o 100,0 93,7 94.5 93.3 88.4 89.6 91.2 92.9 94.1 93.3 87.2 84.1 81.5 81.5 79.4 78.2 78.2 76.6 76,6 76.6 73.9 72,1 73.7 74.9 74,9 74,9 74,9 76,6 76.6 78.6 79.8 81.3 84.5 84.7 86.4 86,4 86,4 cts. 84,5 103,5 103.5 100.25 97.5 102.25 100 89.25 87.75 89.5 85.25 79.25 71 71.25 70 72.25 86.5 81.25 84 94.5 93 96 89.25 84.5 79.5 79 74.25 78.25 73.25 71.25 67.75 70,2510) °/o 100,0 122,5 122.5 118.6 115,4 121,0 118.3 105.6 103.8 105.9 100.9 93.8 84,0 84.3 .82,8 85,5 102,4 96.2 99.4 111,8 110,1 113.6 105.6 100,0 94.1 93.5 87.9 92.6 86.7 84.3 80.1 83,1*0 100,0 98.7 96.1 93,5 92,3 92.3 92,9 01,0 89.7 90.3 92.3 94.8 94.8 93,5 94.2 92.9 92.3 93,5 96,1 97.4 96.1 96,8 96,8 97.4 97.4 98.7 96.8 98.1 98,7 98,1 98,7 95.5 92.9 100,0 93,4 92.3 91.1 90.4 89.4 90,0 90.2 92.2 94.7 94.5 93.3 88.7 87.6 89,5 87.9 87.4 88.9 89,3 89.2 90.8 90,0 89.1 88.3 88,0 86.7 87.4 88.4 90.1 90,0 88,3 86.8 85.8 de huidige officieele noteeringswijze (Jan. 1928). 3) = Malting voorde invoering van de huidige offic. noteeringswijze (Jan. 1928). <) Jaar- en maandgemiddelden afgerond op t/s pence. s) Noteering van 7 Sept. ») Idem 14 Sept. 7) 21 Sept. ») Idem 6 Sept. ») Idem 13 Sept. io) 20 Sept. ik 854 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN scheping, 55 et., alles per % KG., cif, uitgeleverd gewicht, netto contant. De slotnoteeringen te New-York van het aldaar geldende gemengd contract (basis Rio No. 7) waren: Sept. Dec. Maart Mei 24 Sept. 17 — . 10 — . 31 Aug. $ 16,34 — 16,28 — 15,97 — 15,60 $ 15,97 — 16,10 — 16,01 — 15,67 $ 15,62 — 15,60 — 15,67 — 15,41 $ 15,30 — 15,43 — 15,48 — 15,25 Rotterdam, 25 September 1928. THEE. In de afgeloopen week vond de tweede najaarsveiling plaats, die een aanbod te zien gaf van ruim 18.000 kn. Ned.- Indische thee.. De veiling had een vlug verloop en de prij¬ zen toonden voor vrijwel alle soorten een verbetering aan van 1 tot 6 ets., waarbij de betere soorten vooraan stonden. Ditmaal waren de gruistheeën het meest gevraagd, evenals de betere bladsortéeringen. Er werd slechts weinig opgehouden,> waarbij in aanmer¬ king werd genomen de verkoopen onmiddellijk na de veiling. De volgende theeveiling is vastgesteld op 11 October en zal een aanbod te zien geven van ca. 14.000 kn. Ned.-In- dische thee. Amsterdam, 24 September 1928. STEENKOLEN. In geen van de kolenmarkten die voor Westelijk Europa van belang zijn, is een wijziging van eenige beteekenis ge¬ komen sinds ons laatste veertiendaagsche bericht. Onder de hand schijnen er pogingen gedaan te worden om tot aan¬ eenschakeling van enkele groote bedrijven te geraken. Wan¬ neer die pogingen slagen, zou dat de oorzaak kunnen zijn van een langzaam komende verbetering van den toestand. De prijzen zijn: Northumberland Ongezeefde .. … 9,50 Durham Ongezeefde. — 10,25 Cardiff 2/3 Large, 1/3 Smalls .. — 12,25 Schotsche Gezeefde (Pr. Lothains) — 9,75 Yorkshire Gewasschen Doubles — 11,50 Westfaalsche Vetförder .— 13,75 — Vetstukken. — 15,Š — Smeenootjes …. — 14,50 — Gasvlamförder .. — 13,75 — Gietcokes .— 16,75 Hollandsche eierbriketten — 15 alles per ton van 1000 KG., franco station Rotterdam/ Amsterdam. Ongezeefde bunkerkolen f.o.b. Rotterdam/Amsterdam f 9.95. Markt prijshoudend. 25 September 1928. IJZER. De levendige stemming, die wij in ons vorig overzicht op de Belgische ruwijzermarkt konden constateeren, hield ook in de afgeloopen veertien dagen aan, terwijl de toestand van de Fransche ruwijzermarkt zeer bevredigend bleef. Eerst in de laatste week viel er op de Clevelandmarkt een kleine verbetering waar te nemen. Zoowel het Roheisenverband als het O.S.P.M. (Frankrijk) handhaven voor October de geldende noteeringen. Ook het Fransch-Belgiseh-Luxemburgsch gieterij-ijzerkartel heeft voor October geen wijziging in zijn ijzernoteering gebracht. Het feit, dat de staalproducenten zoo goed als volgeboekt zijn, terwijl er een flinke vraag blijft bestaan, maakt dat zij het heft in handen hebben, zoodat er wederom van de staal- rnarkt een prijsverhooging te rapporteeren valt. 24 September 1928. VRACHTENMARKT. Ondanks het naderende einde van het seizoen van de St. Lawrence bleef de graanvrachtenmarkt kalm en er werd slechts matig bevracht tegen nagenoeg onveranderde vrach¬ ten. In totaal werden deze week 15 booten bevracht. Van Montreal naar Hamburg direct werd per September 13% cents betaald en naar Antwerpen of Rotterdam per einde October 15 cents. Het grootste aantal bevrachtingen was wederom naar de Middellandsehe Zee, speciaal Spanje, en werd voor handige tonnage naar Huelva/Barcelona range 18 cents betaald en naar Alicante/Valeneia/Barcelona/Mala- ga/Tarsagona 18 cents per October. Piraeus betaalde 19 cents per midden October. Van de Golf van Mexico kwam slechts één bevrachting tot stand, namelijk naar Griekenland tegen 4/2 per qtr. per October. De suikervrachtenmarkt van West-Indië bleef kalm. Be- 26 September 1928 vrachters toonden alleen eenig interesse in -September/Octo¬ ber tonnage tegen 16/6 van Cuba naar U.K./Continent, tegen welke vracht een 6000 tonner is gedaan. De graanvrachtenmarkt van de North Pacific bleef kalm en tevens door het weinig aanbod van emplooi voor groote booten zijn bevrachters erin geslaagd de vrachten verder te drukken. Van Vancouver is een 8000 tonner gedaan per October/November naar U.K./Continent tegen 28/-, doch voor een dergelijke boot werd per November 29/- betaald. Er was een flinke vraag naar tonnage voor Portugal en voor een 8200 tonner naar Lissabon en/of Leixoes werd 30/- één, 31/- beide havens betaald, per November. Vancouver/ Shanghai betaalde $ 4,50 per Januari. De markt van de La Plata was kalm. Er wérd slechts weinig bevracht nl. ca. 12 booten. Van boven La Plata- havens is de vracht 6 d. per ton gezakt. Naar U.K./Conti¬ nent werd 20/- betaald, terwijl 18/6 is geaccepteerd naar Antwerpen of Rotterdam. Voor spotprompte belading is naar Genua direct 19/- gedaan. Van Chili was een vaste doch niet gepresseerde vraag naar tonnage voor volle ladingen. Er werden acht volle ladingen bevracht van 7/8500 tons naar het Continent tegen 25/6 tot 26/9 per October, 27/- October/November en 26/9 per December. De meeste afsluitingen zijn met opties als Noord-Spanje 1/- extra, Middellandsehe Zee 2/- extra, terwijl in één geval de optie Dantzig is gegeven tegen 2/- extra. Een kleine boot van 3000 tons per 20 Oct./20 Nov. heeft de betrekkelijk goede vracht van 29/6 kunnen bedingen naar Bordeaux/Hamburg range. In ruimte werden deze week slechts 2000 tons maandelijks geboekt per November tot Januari naar Bordeaux/Antwerpen range (2 loshavens) tegen 28/-. De oostelijke afdeelingen bleven levenloos. Van Mauritius werd eèn 8000 tonner gedaan per October naar U.K. tegen 24/6, optie Canada tegen 27/-. Van Durban werden kolen bevracht op basis van 10/- naar Colombo, 10/6. naar isin- gapore en 13/- naar de Philippijnen. De Middellandsehe Zee was levendig en voor erts werd o.m. betaald: Bona/Rotterdam 5/-, Melilla/Newport Doek 5/10%, Hornillo Bay/Rotterdam 5/9, Morphou Bay/Middles- bro 10/9. De markt van de Golf van Biscaye was ook vast met een flinke vraag naar tonnage. Bilbao/Newport betaalde 6/9, Rotterdam 6/-, Vivero/Rotterdam 6/-. De vraag naar tonnage voor kolen van Engeland was grooter dan het aanbod van tonnage, zoodat de vrachten 9 d. tot 1/3 per ton opliepen. Van Zuid-Wales werd o.m. be¬ taald: Rouaan 4/-, Piraeus 11/-, Salonica 12/-, Santos 14/-, Buenos Aires 15/- en van de Oostkust: Kotka 6/3, Kopen¬ hagen 6/1%, Antwerpen 3/-, Genua 7/7%, Santos 13/6. RIJNVAART. Week van 18 t/m. 24 September 1928. De aanvoeren van zeezijde waren tamelijk levendig. Over het algemeen bleef de seheepsruimte beperkt, bij tamelijke vraag, welke in het laatst der week nog toenam. De vracht voor erts naar de Ruhrhavens bedroeg in het begin der week … 0,70 h … 0,75 met % en …0,80 a … 0,85 met %; lostijd, liep geleidelijk op tot maximum … 0,90 met %, en … 1,Š met % lostijd in het laatst der week. Naar den Bovenrijn werd uitsluitend in daghuur aangenomen op basis van 2% h 3 cent per ton. Het sleeploon varieerde tusschen het 35 en 40 cents tarief. De waterstand bleef vallend. Naar den Bovenrijn werd afgeladen op M. 1,80 en naar de Ruhr¬ havens op M. 2,20 diepgang. In de Ruhrhavens bleven de verschepingen van kolen onveranderd. Door het vallende water werden de uitzich¬ ten op vrachtverbetering gunstiger. De vracht voor export- kolen bleef echter ongewijzigd. INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN. Bedrijfsleven en de strijd tegen de Armoede in Nederland door Dr. CH. A. VAN MANEN. Prijs ingenaaid f 3,Š. Gebonden f 4.75. Voor leden der Vereeniging en geabon- neerden op het Weekblad wordt dit werk beschikbaar gesteld tegen den prijs van … 2,50 ingenaaid en … 4,Š gebonden. Bestellingen richte men tot het Secretariaat van het Instituut, Pieter de Hooghweg 122, onder gelijk¬ tijdige remise per postwissel of op postchëque- en girorekening No. 8408, Rotterdam. 10 talen! —Het grootste talenblad van Europafl De Spiegel van Handel en Wandel De beste aanvulling van alle taalstudie 1 Hoofdredacteur: Dr. E. E. J. Messing, Walenburger weg 49, Rotterdam Administratie: Wijnhaven 113, R™dam f5. per jaar proefnummer gratis GEMEENTE ROTTERDAM Uitgifte van f 10.000.00»,- 41*1, Obligation (in stukken van f 1000,Š, f 500,Š of f 100,Š nominaal) Defl ondergeteekenden berichten, dat op MAANDAG, 1 OCTOBER 1928 van des voormiddags 9 tot des namiddags 4 uur, de INSCHRIJVING is opengesteld op … 9.510.000,Š obliga- tiën van bovengenoemde uitgifte tot den koers van 997/s °/o te ROTTERDAM: ten kantore van den GEMEENTE-ONTVANGER en van de ROTTERDAMSCHE BANKVEREENIGING; te AMSTERDAM: ten kantore van de AMSTERDAMSCHE BANK. Prospectussen en inschrijvingsbiljetten zijn kosteloos ter Gemeente-Secretarie en bij voornoemde kantoren verkrijgbaar. ROTTERDAMSCHE BANKVEREENIGING. AMSTERDAMSCHE BANK. Rotterdam, —. — -T ŠT-24 September 1928. Amsterdam, Verschenen : De Vestigingsfactoren der Katoenindustrie in de Vereenigde Staten van Noord-Amerika door Dr. J. WISSELINK Prijs ingenaaid f 6.- Gebonden f 7.50 Moge dit gave en rijpe werk de belangstelling vinden die het verdient. Wetenschap, industrie en arbeid zijn door de verschijning ervan gelijkelijk gediend. Prof. VOLMER in’ —De Naamlooze Vennootschapfl. Nijgh & Van Ditmar™s Uitgevers Mij. – Rotterdam. WERKSPOOR AMSTERDAM ROLLEND SPOORWEG MATERIEEL SCHEEPSSTOOM WERKTUIGEN SCHEEPSDIESELMOTOREN IJS- EN KOELMACHINES SUIKERMACHINERIEËN IJZERCONSTRUCTIES SCHEEPSTURBINES POLDERGEMALEN LOCOMOTIEVEN STOOMKETELS Waarom adverteeren in, en ™n exempl. koopen van KELLY™S DIRECTORY? Omdat deze uitgave jaarlijks wordt gekocht en geraadpleegd door tien- duizende groote firma™s over de geheele wereld, en U, wanneer Uw naam daarin opvallend is gedrukt, voortdurend exportaanvragen zult ontvangen. Op Uw beurt vindt U er de adressen in van alle handelslichamen, welke in Uw artikel belang stellen, zoodat de gelegenheid om het aantal Uwer relaties uit te breiden, voor het grij¬ pen ligt. Wanneer U Exporteur, Importeur, Fabrikant of Groothandelaar is, moogt U niet nalaten zich ten minste van de uitstekend bekend staande K :lly™s Directory op de hoogte te stellen. Vraagt kosteloos prospectus of bezoek van een vertegenwoordi¬ ger aan NIJGH & VAN DITMAR™S UITGE VERS-MAATSCHAPPIJ WIJNHAVEN 113 Š ROTTERDAM TELEFOONNUMMER 7843 26 SEPTEMBER 1928 1SE JAARGANG No. 66S- N ederlandsche Handel – Maatschappij Amsterdam Gestort Kapitaal f 80.000.000,Š Statutaire Reserve f 40.000.000,Š AGENTSCHAPPEN TE ROTTERDAM EN ™S-GRAVENHAGE Rente voor Deposito™s: Direct opvorderbaar … 2 % per jaar 6 maanden opzegging 4 % per jaar 1 maand opzegging . 3 % — ,, 12 ,, ,, % ,, ,, 3j . ‘ll/ oi Voor andere en VASTE termijnen, zoomede voor groote bedragen maanden opzegging . . j/2 /o .. ,, rentevergoeding nader overeen te komen. SAFE-DEPOSIT British Bemberg Limited gevestigd te LONDEN. £ 1.000.000 Š 6 pCt. 30-JARIGE 0BLIGATIËN (vrij van Engelsche Inkomsten-belasting) met onvoorwaardelijke rente-garantie der J. P. BEMBERG A.G., BARMEN tot 1 Juli 1931 en St. 500.000 GEWONE AANDEELEN groot 5 SHILLING NOMINAAL waarvan reeds £ 600.000 6 pCt. Obligatiën en 300.000 Aandeelen tot Nederlandsche emissievoorwaarden zijn geplaatst. Ondergeteekenden berichten, dat zij op VRIJDAG 28 SEPTEMBER 1928 van 9 uur ™s voormiddags tot 4 uur ™s namiddags de inschrijving openstellen op resteerende £ 400.000 6 pCt. Obligatiën, tot den koers van 1021/2 pCt. Amsterd. Usance en 200.000 Gewone Aandeelen, tot den koers van 100 pCt. Amsterd. Usance, in CERTIFICATEN, uit te geven door HET ADMINISTRATIEKANTOOR VAN GEBROEDERS BOISSEVAIN EN GEBROEDERS TEIXEIRA DE MATTOS, GEVESTIGD TE AMSTERDAM, in eenheden van £ 100.Š 6 pCt. Obligatie met 50 Gewone Aandeelen, op de voorwaarden van het Prospectus van uitgifte d.d. 24 September 1928. Prospectussen, inschrijvingsformulieren, zoomede exemplaren der Bepalingen van Admini¬ stratie, zijn bij de inscbrijvingskantoren verkrijgbaar. GEBRS. TEIXEIRA DE MATTOS DEUTSCHE BANK FILIAAL AMSTERDAM. INTERNATIONALE BANK TE AMSTERDAM, VERMEER & Co. Amsterdam, 24 September 1928. VRAAGT PROEFNUMMERS VAN HET OCTROOI- EN MERKENBLAD AAN DE ADMINISTRATIE: WIJNHAVEN 113, ROTTERDAM, TEL. 7843 NIJGH & VAN DITMAR™S BOEK- EN HANDELSDRUKKERIJ, ROTTERDAM