De opmerkelijkste uitspraak van de week kwam dit keer niet van Donald Trump, maar van Coen Teulings, hoogleraar economie te Cambridge. De lage rente wordt niet veroorzaakt door de Fed of de ECB en ook niet door de Europese leiders die de vraag afknijpen met lompe bezuinigingen. Evenmin schuldig is het spaaroverschot aangewakkerd door allerlei vormen van ondoordacht beleid, wat naïeve aanhangers van The Savings Glut theorie (zoals Bernard Bernanke) denken.
De pil
Het is allemaal de schuld van de anticonceptiepil. Nu is dat vermoedelijk een grapje van Teulings, want je kunt net zo goed de Vrede van Versailles, Adolf Hitler of de katholieke kerk de schuld geven van de lage rente. Afhankelijk hoe ver men terug wenst te rekenen, hadden die allemaal een grote invloed op de demografische onevenwichtigheden waar we nu last van hebben. Het isoleren van de pil als hoofdschuldige is daarom curieus, vooral omdat het maar de vraag is of de pil de oorzaak was of eerder een bijproduct van de seksuele revolutie.
Onevenwichtigheden
Feit is dat demografische onevenwichtigheden grote gevolgen kunnen hebben voor de economie vele decennia later. Nergens wordt dat duidelijker dan in China. De gevolgen van het één-kind-beleid zijn bijna te groot om te bevatten en werpen nu al een donkere schaduw over de wereldeconomie.
China
Zo becijferde de Verenigde Naties dat de bevolkingsgroei in China spectaculair daalde tussen 1980 en 2015. Nu is dat op zich helemaal niet erg (niemand zit te wachten op een land waar de halve wereldbevolking woont), maar de schommeling is zo heftig dat de hele economie uit het lood slaat. Het leeftijdscohort 15-59 slinkt met vele miljoenen per jaar. Door hogere groei en betere gezondheidzorg zijn er ook meer ouderen. Over de ruïneuze gevolgen van een mannenoverschot op criminaliteit en vrouwonvriendelijkheid zijn ook al boeken volgeschreven.
Beleid
De grap met de pil van Teulings heeft een serieuze ondertoon. Demografische schommelingen zijn van alle tijden, maar een grote onbalans is moeilijk te repareren. In eigen huis mag het kabinet-Rutte dan steken hebben laten vallen, maar op dit terrein niet: de versnelde verhoging van de AOW-leeftijd en de koppeling aan de levensverwachting is precies het goede antwoord. Er vindt een correctie plaats op de pil van Teulings, maar de aanpassing is geleidelijk.
Positieve draai
Dat Nederlandse beleid is de positieve draai die men aan dit sombere pilverhaal kan geven. Hoe vervelend ook de demografische onbalans, beleid kan er een antwoord op verzinnen. En als we dan toch een schuldige moeten aanwijzen, het huidige Groei en Stabiliteitspact is in ieder geval niet het juiste antwoord.
FD column 7-11-2016
Auteur
Categorieën