Bij sommige krantenkoppen springen mijn innerlijke lampjes direct op rood. Neem ‘Dijsselbloem zoekt naar meevallers’. De basisgedachte mag sympathiek klinken (belonen van meedenkende oppositiepartijen), voor de uitvoering moet gevreesd worden.
Meevallers
Meevallers heb je of je hebt ze niet. Ernaar zoeken kan snel ontaarden in monopolygeld. Bepaalde overheidstaken worden spontaan ‘efficiënter’ uitgevoerd of — erger — snel geld wordt gevonden met lange termijn schade.
Zorg
Denk aan pseudomeevallers in de zorg. Je roept dat de zorgkosten de pan uitrijzen en dat maatregelen urgent zijn. Er worden lijstjes ingediend variërend van het verhogen van eigen betalingen, het plukken van ouderen of verpleegkundigen tot het verkleinen van het basispakket. Besparingen die snel geld opleveren maar het zorgaanbod verschralen, kwetsbare groepen treffen en op lange termijn juist geld kosten.
Ik zou het sneu vinden als de PvdA straks alweer iets gaat beloven (‘we zijn goed voor onze handtekening’) dat ze later intrekt (‘steen op de maag’). We kunnen de minister beter een handje helpen. Wat levert geld op zonder dat het op langere termijn schade berokkent of kwetsbare groepen raakt?
Werklozenindustrie
Het kabinet kan beginnen de slordige € 6,5 mrd die jaarlijks wordt uitgetrokken om werklozen aan een baan te helpen door een doelmatigheidsfilter te gieten. De waaier aan regelingen en subsidies levert in veel gevallen helemaal geen banen op, zoals onlangs werd betoogd door Rutger Bregman van de Correspondent. Het beste is om te stoppen met die malligheid en het geld te investeren in onderzoek naar effectiviteit. Als je alleen al de domste 10% van de regelingen in het filter achterlaat, kun je zelfs de uitbundigste wensen honoreren.
Nudging in het verkeer
Ook kan fors bespaard worden door meer gebruik maken van gedragsbeïnvloeding in het verkeer. De technologische mogelijkheden om reizigers te sturen, zijn nog lang niet voldoende benut. Rijgedrag van automobilisten kan ‘genudged’ worden, opdat betrekkelijk goedkoop reistijdwinst geboekt wordt zonder de aanleg van wegen of andere infrastructuur. Ook op het spoor kan ‘nudging’ zorgen dat eenzame treurcontainers op Betuweroutes gedegradeerd worden tot historische curiosa.
Te duur(zaam)
Tot slot kan het mes in een ander politiek speeltje. Met windmolens alleen red je de gewenste emissiereducties niet, maar dat verklaart niet waarom er immense subsidies gegeven worden voor duurzaamheidsinitiatieven die meer dan het driedubbele kosten van windenergie. Van de miljarden die je bespaart door niet te investeren in kansloze projecten kun je heel wat greenwasjes draaien.
En kijk, de lampjes van de krantenkop springen op groen: Een meevaller, Dijsselbloem zet mes in grootschalige verspilling.
Auteur
Categorieën