statistiek
Conjunctuur
Financiële markten
Arbeidsmarkt
Economie & Samenleving
Positieve ontwikkeling conjunctuurbeeld
De conjunctuur in ons land is licht verbeterd. De jongste cijfers over de economie laten zien dat de export van goederen en
de consumptie van huishoudens zich iets positiever ontwikkelen dan in het recente verleden. De aanhoudende groei van de
export wordt nog steeds veroorzaakt door een forse stijging van de wederuitvoer van elders (zoals China, Taiwan en Amerika)
geproduceerde goederen. Ook de export van Nederlands fabrikaat trekt aan. Dat is positief voor de industriële productie.
De Nederlandse consumenten zijn nog steeds niet in een kooplustige stemming, maar zij zijn in de zomermaanden duidelijk actiever geweest dan in de eerste vijf maanden van dit jaar. Tegenover deze goede berichten staat het oplopen van de
inflatie. De hogere olieprijzen geven daar een impuls aan, die direct zichtbaar is aan de
Bruto binnenlands product
benzinepomp en met enige vertraging doorwerkt in de prijzen van gas en elektriciteit.
volume, procentuele mutatie
t.o.v. een jaar eerder
5
4
3
2
1
0
-1
Ondernemers zakelijke dienstverlening positief gestemd
05 II 05 II 05 II 05 II 05 II 05 II
B
J
D EU 15 VS
NL
4-kwartaalsgemiddelde
kwartaal
Consumptie gezinnen
volume, procentuele mutatie
t.o.v. een jaar eerder
6
NL
4
EU-15
2
D
Optimisme over omzetontwikkeling
0
-2
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Bruto investeringen vaste activa
volume, procentuele mutatie
t.o.v. een jaar eerder
12
NL
8
4
0
EU-15
D
-4
-8
-12
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Consumentenvertrouwen
saldo van positieve en negatieve
antwoorden, % van totaal
40
20
0
-20
B
-40
-60
0 1995 1997 1999 2001 2003 2005
-20
verwachting voor lopend kwartaal
1995mening over afgelopen2003 2005
1997 1999 2001 kwartaal
verwachting voor lopend kwartaal
mening over afgelopen kwartaal
Ook het optimisme onder ondernemers over de ontwikkelingen in de nabije toekomst heeft het afgelopen
anderhalf jaar een stijgende lijn laten zien. Sinds 2002 zijn Figuur 2. Zakelijke dienstverlening:
verwachting en mening
daarbij de verwachtingen van ondernemers vooraf vrijwel personeelssterkte, saldo percentage
voortdurend wat positiever geweest dan hun mening
positieve en negatieve antwoorden
60
40
achteraf. Gemiddeld was het saldo van positieve en
20
60
0
negatieve antwoorden over de omzetverwachtingen ruim 40
-20
20
tien procentpunt hoger dan dat van de mening achteraf
-40
0
-20 1995 1997 1999 2001 2003 2005
over de omzet. De teruggang is dus dieper geweest en
verwachting voor lopend kwartaal
-40
1995mening over afgelopen2003 2005
1997 1999 2001 kwartaal
heeft langer geduurd dan ondernemers voorzagen. Nu
verwachting voor lopend kwartaal
de omzetten weer verbeteren, kan daarom nog niet goed
mening over afgelopen kwartaal
worden gezegd of de stijgende lijn bij de verwachtingen
wijst op een verder verbeterende positieve mening achteraf. Het is ook mogelijk dat verwachtingen en meningen beter bij elkaar aansluiten, zoals ook voor de teruggang het geval was.
Ook positiever over werkgelegenheid
NL
D
Het is nuttig om de recente ontwikkelingen in de zakelijke dienstverlening te volgen,
omdat deze één van de aanjagers is van economische groei en werkgelegenheid. Een
belangrijke CBS-bron daarbij is de Conjunctuurtest
Figuur 1. Zakelijke dienstverlening:
Zakelijke Dienstverlening, die de stemming onder
verwachting en mening
ondernemers peilt. Deze snel beschikbare statistiek
omzetontwikkeling, saldo percentage
geeft een goede eerste indruk van de actuele ontwikke- positieve en negatieve antwoorden
lingen in deze branche. In 2005 lijkt de branche uit het
60
dal te kruipen. Ondernemers in de zakelijke dienstverle- 40
20
60
ning spraken per saldo weer van groeiende omzetten,
0
40
vooral in de ict-branche en het uitzendwezen.
-20
20
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Consumentenprijsindex
procentuele mutatie t.o.v. een jaar eerder
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0
sep‘05 aug‘05aug‘05 aug‘05aug‘05 aug‘05
B
J
D EU 15 VS
NL
12-maandsgemiddelde
maand
Over de ontwikkeling van de personeelssterkte zijn de zakelijke dienstverleners in de
afgelopen kwartalen eveneens positiever. In de eerste drie kwartalen van 2005 gaven
meer ondernemers aan hun personeelsbestand te hebben uitgebreid dan te hebben
ingekrompen. Dat was voor het eerst sinds 2002. Opnieuw zijn vooral de ict-branche
en het uitzendwezen positief. Ook over de personeelssterkte blijken de ondernemers in
de zakelijke dienstverlening een zonnige blik op de toekomst te hebben. Vanaf begin
2000 zijn hun verwachtingen vooraf vrijwel zonder uitzondering wat positiever dan hun
mening achteraf over de feitelijke ontwikkelingen. Gemiddeld was het saldo van positieve en negatieve antwoorden van hun verwachting voor de personeelssterkte ruim
tien punten hoger dan dat van hun mening achteraf. Het is daarom nog te vroeg om op
basis van de verwachtingen te concluderen dat de verbetering verder doorzet.
Gert Buiten
Deze pagina is samengesteld door de divisie Macro-economische statistieken en publicaties van het CBS.
Meer conjunctuurinformatie via www.cbs.nl/conjunctuurbericht.
ESB  21-10-2005
473