Vandaag is er beroering ontstaan over de plannen van Dijsselbloem om DNB een garantie te geven van 5,7 miljard euro. DNB staat bloot aan financiële risico’s op Zuid-Europa via het programma van de ECB om perifere staatsobligaties op te kopen. De staat neemt nu die risico’s op de balans, waardoor die bij DNB worden weggehaald. Daardoor wordt het benodigde buffervermogen van DNB verlaagd, waardoor DNB de staat een hoger dividend kan uitkeren. Die uitkering kan oplopen tot 3,2 miljard euro. Zie hier het persbericht van het Ministerie van Financiën.
De garantie is natuurlijk in beginsel niet gratis. Als er onverhoopt verliezen worden geleden bij DNB kan de garantiestelling worden ingeroepen. Als dat gebeurt, dan moet de belastingbetaler de portemonnee trekken. De waarde van de garantie zou gelijk moeten zijn aan de hogere verwachte dividenduitkering van DNB.
Maar het maakt het voor de belastingbetaler helemaal niets uit of DNB direct het verlies zou nemen of dat dit gebeurt via een garantie door de overheid. De overheid is namelijk de enige aandeelhouder van de DNB. Dus ieder verlies van DNB komt uiteindelijk altijd bij de belastingbetaler terecht.
Waarom doet Dijsselbloem dit dan? Antwoord: de garantie aan DNB gaat buiten de overheidsboeken om en telt daarom niet mee voor het EMU-tekort of EMU-schuld. Eurostat (p.95) zegt hierover:
In several European Union Member States, the government guarantees the debt of certain public enterprises … In the most frequent case – whether or not the guarantee concerns a specific borrowing or the whole debt – the debt is recorded solely in the balance sheet of the enterprise. … In the public accounts, as long as the guarantee is not called, it is a contingent liability, recorded off-balance sheet.
De overheid heeft dus, enerzijds, meer verplichtingen, maar die tellen niet mee voor de EMU-schuld en -tekort. Anderzijds heeft de overheid meer bezittingen, en die tellen weer wel mee. (Wat deden de banken ook al weer met hun verpakte hypotheken? Juist, risico’s zoveel mogelijk buiten de balans parkeren.)
Nog een saillant detail is dat de winstuitkeringen van DNB volgens de geldende begrotingsregels binnen het uitgavenkader vallen, terwijl normaalgesproken financiële transacties buiten het uitgavenkader vallen. Dit betekent dus dat Dijsselbloem tegenvallers in de begroting kan opvangen met de financiële constructie via DNB.
Hoe dan ook, fraai is het allemaal niet als juist Nederland – altijd als eerste met het opgeheven vingertje – er nu Grieks aandoende boekhoudkundige trucs op na lijkt te houden. Het is kennelijk de laatste strohalm om onder 3-procent begrotingstekort te blijven.
Echter, als dit een extra ronde aan bezuinigingen of lastenverzwaringen kan voorkomen, dan moet dat maar, om een nog diepere recessie en nog meer onnodige economische schade en werkloosheid te voorkomen.