Mijn jongste twee zonen (bijna 3 en 5) moeten van mijn vrouw en mij een fietshelm dragen als ze naar crèche/school fietsen. Iedere donderdagochtend fiets ik met een luid protesterende Bob de Bouwer en zeer chagrijnige Lightning McQueen richting school. De helm zit volgens de heren te strak of verschuift door de wind, jeukt en kriebelt en is vooral uncool. Toch zijn we blij dat ze een fietshelm dragen, want de jongens vallen vaak van de fiets en landen dan dikwijls op hun hoofd. Je zou concluderen dat een fietshelm effectief is om verwondingen aan het hoofd te voorkomen.
Nu hebben ze van Sinterklaas allebei een step gekregen. Omdat we redelijk dicht bij de school wonen, mogen ze soms ook op de step. Dat gebeurt steeds vaker en ze steppen steeds sneller. Wij hebben er nooit aan gedacht om ze een helm op te zetten wanneer ze steppen. Maar, met een step kun je ook vallen en ook dat gebeurt regelmatig. Steeds vaker zelfs, omdat ze steeds sneller steppen. Zo ook afgelopen donderdag. Gelukkig is het gebleven bij een schaafwond op de knie en een flinke bult op het voorhoofd.
Ik vermoed dat het gedrag van de heren, dat de substitutie tussen fiets en step heeft veroorzaakt, niet geheel toevallig is. De helm is impopulair en het maakt ze niet veel uit of ze fietsen of steppen. Ik denk zelfs dat ze liever steppen, omdat ze via allerlei interessante paadjes naar school kunnen racen. De ongelukjes nemen door de substitutie niet af, waardoor onze regel dat ze een helm moet dragen tijdens het fietsen eigenlijk geen effect sorteert.
Pinka Chatterji en Sara Markowitz komen in recent onderzoek tot dezelfde conclusie. Zij kijken naar verschillen in hoofdverwondingen bij jonge kinderen tussen verschillende Amerikaanse staten. Deze staten hebben wel of niet een wet aangenomen die een fietshelm verplicht. Het aantal kinderen dat een hoofdwond oploopt tijdens het fietsen daalt significant in staten die de verplichting hebben ingevoerd, maar het totale aantal kinderen met hoofdwonden daalt in deze staten niet. Uit de analyse blijkt dat ook in de VS fietshelmen niet populair zijn, want kinderen lopen nu veel meer hoofdwonden op bij bijvoorbeeld rolschaatsen. Ze laten de fiets staan als ze een helm moeten dragen en kiezen voor een alternatief zonder de verplichting van een helm.
Een zelfde voorbeeld van gedrag, maar dan door ouders, is het verplicht stellen van autostoeltjes voor kinderen onder een bepaalde lengte of gewicht. Steve Levitt laat zien dat het aantal kinderen met lichte verwondingen in het verkeer is afgenomen sinds autostoeltjes verplicht zijn, maar dat het aantal zwaargewonde kinderen en verkeersdoden tussen 2 en 6 jaar oud gelijk is gebleven. Het lijkt er op dat een autogordel in de meeste gevallen net zo goed werkt. De meest interessante conclusie is echter dat ouders die autostoeltjes hebben geïnstalleerd minder voorzichtig zijn gaan rijden. Blijkbaar heeft het gevoel van een veilige omgeving voor de kinderen een effect op het bedienen van het gaspedaal, waardoor zij vaker een ongeluk veroorzaken of bij een ongeluk betrokken zijn.
Hetzelfde gedrag doet zich mogelijk voor bij winterbanden. Automobilisten met winterbanden passen hun rijgedrag niet aan de winterse omstandigheden aan, terwijl automobilisten met normale banden langzamer gaan rijden als het glad op de weg is. Onder de streep zou het wel eens zo kunnen zijn dat er door het gebruik van winterbanden juist meer ongelukken gebeuren.
Ik ga dus deze week de twee kleine heren proberen te overtuigen om aanstaande donderdag weer op de fiets naar school te gaan. Met helm.
Auteur
Categorieën