.
ESB Boeken
Boeken
E
r zullen tegenwoordig nog maar
cieuze cirkels leverden Myrdal wel eens
weinig economiestudenten zijn
het verwijt op pessimistisch te zijn. Apdie de naam Gunnar Myrdal
pelqvist suggereert dat er wellicht ook
kennen en datzelfde geldt waarschijneen politieke strategie achter zat. Door
lijk voor hun docenten. Toch ontving
het probleem in zijn volle omvang te
Myrdal (1898–1987) in 1974 de Nobeschrijven, werd de noodzaak van inbelprijs voor Economie. Hij kreeg
terventie duidelijk.
die prijs samen met Friedrich Hayek,
Myrdal studeerde rechten, verdiepte
die in vrijwel alles zijn tegenpool was.
zich daarna in de politieke economie
Hayek geniet tegenwoordig nog steeds
en promoveerde in 1927 bij Gustav
bekendheid als ideoloog van de vrijeCassel. Cassel was een leidende protamarkteconomie. Myrdal daarentegen
gonist van de beweging om van econowilde geen politieke meningen als
mie een ‘echte’ objectieve wetenschap te
wetenschappelijke inzichten verkonmaken. Daartoe moesten de klassieke
Auteur  Örjan Appelqvist
digen en besteedde veel aandacht aan
waardetheorieën plaats maken voor een
Titel  The political economy of Gunnar Myrdal.
het expliciet maken van waarden en
objectieve prijstheorie. Myrdal wijdde
Transcending dilemmas post-2008
uitgangspunten in zijn eigen werk.
zijn proefschrift aan deze opgave, maar
Uitgever  Londen: Routledge
Behalve academicus was Myrdal ook
kwam tot de conclusie dat prijzen besociaaldemocratisch politicus. Hij was
ïnvloed werden door verwachtingen
Ben Dankbaar
lid van het Zweedse parlement en na
en dat dus van ‘objectieve’ prijzen geen
Emeritus hoogleraar aan de Radboud
de oorlog minister van Handel. Tussprake kon zijn. Hij constateerde ook
Universiteit Nijmegen
sen 1947 en 1957 gaf hij leiding aan de
dat de vigerende prijstheorieën geen
Henry van Maasakker
European Economic Commission van
aandacht besteedden aan de factor
econoom en promovendus aan de Radboud
de Verenigde Naties (VN). Zijn vrouw
tijd. Wanneer dat wel gedaan wordt
Universiteit Nijmegen
Alva Myrdal was eveneens actief in de
en alle belemmeringen voor frictieloze
Zweedse politiek en vervulde diplomaprijsaanpassingen in ogenschouw wortieke functies bij de VN. Zij ontving in 1982 de Nobelprijs voor den genomen, blijft er van een tendens naar ‘evenwicht’ niets
de Vrede. Twee Nobelprijzen voor een echtpaar dat een halve over. Reflecterend op de Wall Street Crash zocht hij vervoleeuw lang een leidende rol speelde in de intellectuele debatten gens inspiratie in het werk van een andere beroemde Zweedse
over economisch beleid en economische ontwikkeling, maar econoom, Knut Wicksell. Het resultaat was een studie over
dat nu bijna is vergeten: is dat terecht?
monetair evenwicht (1931). Toen deze studie in 1939 in het
De historicus Örjan Appelqvist meent van niet en heeft een Engels verscheen, werd deze gezien als een belangrijke aanvulkleine monografie gewijd aan het gedachtegoed van Gunnar ling en correctie op het werk van Keynes. Myrdal nam radicaal
Myrdal, waarin hij ook aandacht besteedt aan de vraag hoe je afscheid van de notie dat er tendensen tot evenwicht bestaan
met Myrdals ogen naar de bankencrisis van 2008 zou moeten in de economie. Hij benadrukte het bestaan van dynamische
kijken. Op zich is dat een goed idee, want Myrdal werd sterk en cumulatieve tendensen weg van ‘evenwicht’ en de noodzaak
beïnvloed door de crisis van 1929, die hij van nabij kon mee- van politieke interventies om deze tendensen te beheersen. Anmaken, omdat hij juist in 1929 en 1930 met een Rockefeller- ders dan Keynes besteedde hij veel aandacht aan het ex ante
beurs in de Verenigde Staten verbleef. Het boek lijdt echter verschil tussen besparingen en investeringen. Grotere besparinwel enigszins onder de dubbele doelstelling. Een uitvoeriger gen leveren niet automatisch meer investeringen op. Monetair
bespreking van Myrdals leven en werk zou de gepresenteerde beleid gericht op een lagere rentevoet is onvoldoende om inves‘myrdaliaanse’ visie op de huidige crisis wellicht overtuigender teringen uit te lokken.
gemaakt hebben.
Volgens Appelqvist zou dat ook de boodschap van Myrdal zijn
De bekendste werken van Myrdal zijn twee zeer omvangrijke geweest in de huidige periode. Onderschatting van de rol van
studies. In 1944 verscheen An American dilemma over het subjectieve verwachtingen en overschatting van het belang van
Amerikaanse rassenprobleem en in 1968 verscheen Asian dra- monetair beleid zijn onderdeel van een vicieuze cirkel die van
ma over armoede in Azië, in het bijzonder India. Beide studies kwaad naar erger voert. Wij zouden daaraan willen toevoegen
bevatten diepgaande analyses van de complexe oorzaken van ar- dat Myrdal waarschijnlijk ook zou zeggen dat de geschiedenis
moede, discriminatie en corruptie. Myrdal laat zien dat oorzaak zich nooit herhaalt, dat steeds opnieuw empirisch onderzoek
en gevolg op allerlei manieren op elkaar inwerken en muntte noodzakelijk is en dat ieder beleidsadvies gebaseerd is op polidaarvoor het begrip cumulatieve causatie: de vooroordelen die tieke keuzen. Myrdal zou ook zeggen dat een goede econoom
leiden tot discriminatie, worden bevestigd door de gevolgen geen modellen probeert te bouwen die altijd en overal waar
van discriminatie, armoede maakt deelname aan onderwijs on- zijn. Zijn adviezen zijn gebonden aan plaats en tijd. Misschien
mogelijk en gebrek aan onderwijs leidt tot armoede. Deze vi- is dat de reden dat goede economen vergeten worden.
142
Jaargang 100 (4705) 12 maart 2015