Wim Drees Seminar: Noodzaak om te investeren in gelijkheid versus gezonde overheidsfinanciën

De Nederlandse overheid zet in op brede welvaart (zoveel mogelijk welzijn voor zoveel mogelijk mensen). Omdat brede welvaart vele aspecten omvat, kiezen we er een uit: de verdeling van brede welvaart. Een van de aspecten waar hierbij naar gekeken kan worden is het streven naar gelijkere kansen en inkomens- en vermogensverdeling.

De vraag is wat effectief en efficiënt beleid is om kansenongelijkheid tegen te gaan. Zijn forse investeringen nodig in onderwijs (incl. vroegschoolse educatie), volkshuisvesting en (jeugd)zorg? Of aanpassing van het fiscale stelsel? Zo vergt een gelijkere verdeling van inkomens en vermogens meer herverdeling en zijn zowel investeringen als herverdeling niet gratis. Bij investeringen gaan de kosten uit voor de baat, en is het zaak alleen die investeringen te doen die effectief bijdragen aan het doel en uiteindelijk meer maatschappelijke baten opleveren dan de aanvankelijke uitgaven. Ook herverdeling is kostbaar, niet zo zeer vanwege de kosten van het hebben van een belastingdienst en de administratieve lasten van invullen van aanslagen, maar vanwege de kosten van belastingheffing. Doordat mensen en bedrijven reageren op belastingen kan die heffing ten koste gaan van arbeidsparticipatie, gewerkte uren en innovatie en uiteindelijk economische groei.

Tegenover de investeringen en herverdeling staat een verslechterende staat van de overheidsfinanciën met nu al een houdbaarheidstekort. Meer uitgeven aan gelijkheid vandaag gaat ten koste van toekomstige generaties. Er is dus misschien wel sprake van minder hedendaagse ongelijkheid maar de intergenerationele ongelijkheid neemt toe als de uitgaven vandaag ten koste gaan van de houdbaarheid van de overheidsfinanciën. Tijdens het seminar gaan we in op dit dilemma.