Als ik u vraag: laten we eens een top drie maken van de voor de wereld belangrijkste dagen in de afgelopen twintig jaar, dan vermoed ik dat we het over plaats één en twee snel eens zijn. Over de aanslagen op de Twin Towers en het Pentagon op 11 september 2001 en de val van Lehman op 15 september 2008 valt niet te twisten. Maar aan mijn nummer drie zult u waarschijnlijk nooit gedacht hebben: 27 november 2014.
Kraan volledig open
Gisteren, precies een jaar geleden, kwamen de leden van oliekartel Opec in een koud en grijs Wenen in vergadering bijeen om daar een besluit te nemen met verstrekkende gevolgen. Onder druk van Saoedi-Arabië kwamen de olieministers overeen de oliekraan volledig open te houden. Het beleid was altijd dat de productie beperkt werd als de prijs onder druk kwam, maar nu kozen ze voor een andere strategie. Ze zouden de producenten van relatief dure olie, uit de diepzee, poolgebieden, teerzanden en vooral schaliegesteenten uit de markt drukken. Een paar maanden van lage prijzen zou voldoende zijn. Dan zou de prijs weer herstellen.
Fiasco
Wel, het plan is uitgelopen op een fiasco. De olieprijs daalde fors verder, maar het verwachte herstel is nooit gekomen. Omdat China minder olie inkocht, maar ook omdat Irak veel meer olie begon op te pompen en de recordproductie in de VS op peil bleef dankzij geweldige kostenbesparingen, bleef het aanbod de vraag ruimschoots overtreffen. De olieprijs ging van $110 naar $45 per vat
De consequentie was dat de revenuen voor de Opec-landen halveerden. Saoedi-Arabië, Venezuela, Libië en de andere negen liepen ruim $500 mrd mis, terwijl niet-lid Rusland het met zo’n $150 mrd minder moest zien te rooien. Hun economieën en begrotingen werden midscheeps geraakt. Nog even en er gaat een streep door de sociale programma’s die de regimes in het zadel houden. Onvermijdelijk zullen sommige leiders ter afleiding buitenlandse avonturen aangaan, ook al is daar eigenlijk geen geld voor.
Een groot feest
Voor de importeurs is het echter één groot feest. Zo scheelt het de EU-landen al gauw $160 mrd per jaar. Dat geld kan gebruikt worden voor consumptie of schuldreductie en zwengelt dus de economie flink aan. Daar komt nog bij dat lage grondstofprijzen de inflatie laag houden, waardoor de centrale banken hun ultraruime beleid kunnen volhouden en zelfs uitbreiden. Vervolgens zal door de hernieuwde voorspoed vermoedelijk zelfs het aanzien van het westerse democratische systeem weer groeien.
Komende vrijdag komen de Opec-ministers weer bijeen. Daar zouden ze hun besluit van vorig jaar kunnen terugdraaien. Maar er is niemand die daar op rekent. Geen land kan het zich nog veroorloven bij de huidige prijzen de productie in te perken, zelfs de Saoedi’s niet meer. Al is het maar omdat Iran onmiddellijk in het gat springt als het begin volgend jaar verlost is van de sancties tegen het land.
Zachte winter
Inmiddels zitten alle opslagtanks tjokvol, zowel op het land als in tankers op zee. Voor de havens van Singapore, Galveston en voor de kusten van China en de Perzische Golf staan letterlijk files van olietankers die nergens meer kunnen lossen.
Geen wonder dat hedgefondsen en andere speculanten nu massaal aan de verkoopkant posities hebben ingenomen. Een beetje een zachte winter en de prijs halveert zo nog eens een keer tot een niveau dat we voor het laatst in 2002 zagen. Tenzij de Opec ons nog een keer collectief verrast, natuurlijk. Dan zit iedereen scheef en krijgen we misschien wel de indrukwekkende ‘short sqeeze’ aller tijden.
Auteur
Categorieën