Armoede in Nederland, dat spoort toch niet? Horen wij niet tot de top van de wereld wat betreft welvaart, geluk en een gelijkmatige inkomensverdeling?
Toen het SCP en CBS onlangs met alarmerende cijfers kwamen, klonken al snel relativeringen. Zo zei VVD’er Frank de Grave in Buitenhof dat niet iedereen in de bijstand arm is, dat armoede nu eenmaal van alle tijden is en dat generiek beleid niet helpt.
Hoewel armoede in zekere zin relatief is, zijn sommige bijstandsgerechtigden wel degelijk arm. Daarnaast stijgt het aantal armen en steekt het Amerikaanse fenomeen van de ‘working poor’ ook in Nederland steeds meer de kop op.
Sociaal gezicht
Alle reden om aan te nemen dat staatssecretaris Klijnsma het sociale gezicht van de PvdA wil tonen en de inzichten van De Grave ontmaskert als nihilisme. Gelukkig is er veel bewijs voorhanden over de oorzaken en gevolgen van armoede, en over wat effectief beleid is.
Gevolgen
De oorzaken van stijgende armoede liggen primair bij de crisis en een slecht werkend resolutiemechanisme voor private schulden. De gevolgen van armoede zijn uitvoerig beschreven door Mullainathan en Shafir in hun boek over schaarste (zie ook hier). Omdat mensen die in armoede leven veel tijd en aandacht kwijt zijn aan het vergaren van eerste levensbehoeften, rest er onvoldoende aandacht voor zaken als langetermijnplanning. Deze inzichten zijn getoetst in verschillende sociale contexten.
Armoedig beleid
Het armoedebeleid kan gebruikmaken van deze moderne inzichten door gericht te werken aan het creëren van voldoende ruimte in het leven van kwetsbaren, opdat de kans zo goot mogelijk wordt dat die weer actief aan het arbeidsproces deelnemen of zich anderzijds nuttig maken.
Jetta Klijnsma laat zich liever inspireren door de tijd van koningin Wilhelmina waarin men werklozen turf liet steken in Drenthe. Papier prikken in het plantsoen en koffie schenken voor bejaarden, is dat een goede manier om met uitkeringsgerechtigden om te gaan?
Gemeenten moeten aantonen dat gedwongen tewerkstelling de kans op werk vergroot, anders is het dwangarbeid en komt de mensenrechtenpolitie langs. @kaatje36 wees mij via Twitter erop dat de effectiviteit van dergelijk beleid uitvoerig is onderzocht in het Verenigd Koningrijk. Wat blijkt? Het levert niets op voor bijstandsgerechtigden en verdringt reguliere arbeid.
Schuld en boete
De tegenprestatie-gedachte ontspringt uit hetzelfde schuld- en boetedenken als de schuldsaneringswet. Wie arm is had beter zijn verantwoordelijkheden moeten nemen. De bijstand is een voorrecht dat betrokkenen tot in hun vezels moeten voelen.
Vernedering voor mensen die de armoede zijn ingejaagd, beleid dat aantoonbaar niets oplevert en regulier werk verdringt, bewijs dat het ook anders kan en bewindslieden die daarvoor horende doof zijn. Voor de armen een weinig opbeurende kerstgedachte.
Deze column verscheen op 23 december in het FD. Update: de Volkskrant brengt vandaag een verhaal waaruit blijkt dat het vernederingsbeleid nog erger is dan ik dacht
Auteur
Categorieën