Beschouwing

Kloof tussen AOW en bijstand toont politieke macht van ouderen

Het doel van een uniform sociaal minimum is de afgelopen twee decennia ver uit zicht geraakt: AOW’ers kennen een hoger sociaal minimum dan bijstandsontvangers en minimumloners. Deze ongelijke situatie valt te verklaren door de politieke macht van ouderen.

Welvaartstheoretisch is een hoog minimumloon ongewenst

Het minimumloon gaat de komende jaren in Nederland fors omhoog, maar volgens sommigen is dat niet genoeg. Zo verplicht de Europese Unie tot een regelmatige herijking en wil de vakbond FNV naar een minimum van veertien euro per uur. Welvaarts­theoretisch zijn daar echter nauwelijks goede argumenten voor.

Handelsliberalisering levert ontwikkelingslanden nog te weinig op

Handelsbevordering is een expliciet onderdeel van het Nederlandse ontwikkelingssamenwerkingsbeleid, met als achterliggend idee dat handelsliberalisatie wederzijdse welvaartswinsten oplevert. In de praktijk blijven ontwikkelingslanden echter, mede vanwege de handelsliberalisering, vastzitten in een armoedeval.

Inflatie herverdeelt van arbeid naar kapitaal

De inflatie doet de koopkracht van huishoudens verdampen, maar de winsten van bedrijven lijken stabiel te blijven. Terwijl politici spreken over ‘collectieve verarming’, worden vooral de lage inkomens zonder buffers hard geraakt. De overheid kan helpen om deze herverdeling van arbeid naar kapitaal te beperken.

Oekraïnecrisis verbetert het toekomstperspectief van de euro

De onlangs beschikbaar gekomen dagboekaantekeningen van André Szász – voormalig directielid van De Nederlandsche Bank – laten zien dat de euro geen economisch project is met politieke gevolgen, maar een politiek project met economische ­consequenties. Wat betekent zijn analyse voor de invloed van de Oekraïnecrisis op het toekomstperspectief van de euro?

Structurele verschillen tussen lidstaten vereisen meer gezamenlijk beleid

De snelle gemeenschappelijke en voorwaardelijke begrotingsreactie van de eurolanden op de coronacrisis in 2020 was essentieel om de economische schade te beperken. Deze dient als blauwdruk voor de toekomst.

Drukken van rentespreads is pover alternatief voor goede begrotingsregels

Met het recent aangekondigde Transmission Protection Instrument (TPI) wil de Europese Centrale Bank (ECB) de renteverschillen op staatsobligaties tussen lidstaten verminderen. Dat is echter geen duurzame oplossing.

Forse renteverhoging in de eurozone is onverstandig

Vanwege de oplopende inflatie adviseert het Internationaal Monetair Fonds ontwikkelde landen om de rente agressief en snel te verhogen. In de Verenigde Staten lijkt een forse renteverhoging een goede keuze, maar voor de eurozone is dat gevaarlijk.

Een werkend klimaatbeleid stelt complexiteit centraal

Bij beleidsmakers speelt het maakbaarheidsdenken een grote rol. Bij de klimaataanpak zie je dat aan de exacte doelen en aan de heldere stappenplannen waarover lang vergaderd wordt. Maar is die aanpak wel zo verstandig als het onverwacht mee- of tegenzit?

Succes van Brainport Eindhoven is uniek en niet eenvoudig te repliceren

Brainport Eindhoven is uitgegroeid tot de economische motor van Nederland, en heeft zich getransformeerd van een regio die sterk afhankelijk was van Philips tot een divers en snel groeiend ecosysteem van deeptech-ondernemerschap. Wat verklaart het succes van Brainport en wat kunnen andere regio’s daarvan leren?

Stimuleren samenwerking koplopers met peloton kan productiviteit vergroten

Toegang tot nieuwe kennis vormt voor veel bedrijven de belangrijkste groei-belemmerende factor. Meer samenwerking met kennisinstellingen en andere bedrijven – met name de meest productieve – kan het gebruik van nieuwe kennis en R&D versnellen en de groei stimuleren.

Transitiefalen legitimeert financiering deeptech door overheid

Overheidsfinanciering richt zich traditioneel op het versnellen van economische groei middels het repareren van ‘marktfalen’. Bij de klimaat- en energietransitie werkt dit contraproductief omdat deze transities – in ieder geval tijdelijk – ten koste gaan van economische groei. Het traditionele denken in termen van ‘markt­falen’ is daarom niet langer toereikend en de overheidsfinanciering moet gericht zijn op het voorkómen van ‘transitiefalen’.

Ondernemerschap is nodig voor vergroening van de groei

De overheid dient de ecologische grenzen aan de groei te bewaken met beprijzing, normstelling en verplichte duurzaamheidsrapportages als prikkels voor een groen ondernemerschap. Maar de overheid bewaakt de ecologische grenzen onvoldoende, en ondernemers moeten op creatieve en innovatieve wijze hun eigen verantwoordelijkheid nemen bij de vergroening van de groei.

Stimuleren leiderschaps-kwaliteiten voorkomt falen snelgroeiende bedrijven

Snelgroeiende bedrijven zijn in Nederland verantwoordelijk voor een groot deel van de banengroei en de toegevoegde waarde. Maar al voor de coronapandemie stagneerde het aantal snelgroeiende bedrijven, mede doordat veel snelle groeiers – na een initiële succesvolle periode – alsnog kopje onder gingen.

Er is meer inzicht nodig in de effectiviteit en efficiëntie van ondernemerschapsbeleid

Ondernemerschap wordt al decennialang gezien als belangrijke aanjager van welvaart. Voorheen ging het vooral om economische groei, maar inmiddels willen beleidsmakers met ondernemerschapsbeleid bijdragen aan welvaart in brede zin. Wat is er nodig om nog beter te sturen op ondernemerschap dat bijdraagt aan ‘brede welvaart’?

Meer aandacht voor bedrijfsdynamiek vereist na de coronacrisis

Een dynamisch bedrijfsleven stimuleert innovatie en ondersteunt productiviteitsgroei. De bedrijfsdynamiek neemt echter al jaren af, ook in Nederland, en dit is versterkt door de coronacrisis. Wat betekent dit voor het economische beleid, en hoe kan de overheid de bedrijfsdynamiek bevorderen?

Ondernemers van belang voor toekomstige welvaart, juist in deze onzekere tijden

Ook na de lockdowns blijft de economische situatie onzeker door de oorlog in Oekraïne, de stijgende grondstofprijzen en de kans op mogelijk nieuwe uitbraken van het coronavirus. Dat brengt risico’s maar ook kansen met zich mee. Het is zaak om ondernemerschap te blijven stimuleren, zodat die kansen worden gegrepen.

Ondernemingsklimaat in Nederland: van kwantiteit naar kwaliteit

Het kabinet verzuimt om haar maatschappelijke ambities te verbinden aan haar ambities wat betreft het ondernemingsklimaat. Dat is een gemiste kans, want Nederland heeft alle mogelijkheden om het ondernemings­klimaat meer dienstbaar te maken aan ambitieuze, maatschappelijk doelstellingen.

Aantal verdieners in huishouden bepaalt inkomens- én arbeidsmarktpositie

Het tweeverdienersmodel is de afgelopen decennia steeds gebruikelijker geworden, maar er is ook nog een aanzienlijk aantal huishoudens met slechts één kostwinner. Het gevolg is dat het huishoudensinkomen meer bepaald wordt door het aantal verdieners in een huishouden dan door het uurloon. Dat zet de ongelijkheid, de arbeidsmarkt en het bijbehorende beleid op zijn kop.

Gunstig ondernemers­klimaat vereist andere prioritering in fiscaal beleid

Het bevorderen van het ondernemersklimaat is traditioneel een belangrijk aandachtspunt binnen het Nederlandse economische beleid. Onze welvaart is echter meer gediend met een verbetering van de uitvoering van het fiscale systeem, dan met het voorheen zo gebruikelijke inbouwen van allerlei specifieke belastingvoordelen voor ondernemers.

Informatie over rijksbezit nodig voor betere besluitvorming

De informatie die ministeries over de bezittingen van het Rijk aan parlement en burgers verstrekken, is onvolledig. Terwijl het Rijk ondernemingen en alle andere publieke organisaties voorschrijft om complete financiële informatie te verstrekken, doet het dat zelf nog niet. Het daarmee gepaard gaande gebrek aan zicht op rijksbezit zit goede besluitvorming en verantwoording in de weg.

Modernisering arbeidsmarkt kan niet wachten

Het kabinet heeft miljardenambities, maar verzuimt om de arbeids­markt te moderniseren, ondanks rapporten vol met concrete beleidsaanbevelingen. Waar is het wachten nog op?

Het maatschappelijk belang van kinderopvang vereist prijsregulering

Om de kansengelijkheid te vergroten, stelt Rutte IV een bijna gratis kinderopvang in het vooruitzicht. Maar gaat dat wel werken?

Ondersteuning digitalisering in maakindustrie blijft wenselijk

Het hebben van een eigen maakindustrie is van belang voor de geopolitieke onafhankelijkheid en het innovatievermogen van de hele economie. Specifiek beleid gericht op digitalisering blijft nodig om de concurrentiepositie van de maakindustrie te versterken.

Klimaatbeleid faalt vanwege de politieke economie in Nederland

Nederland scoort slecht als het gaat om klimaatbeleid: tussen 1990 en 2019 namen de CO2-emissies nauwelijks af. Het regeer­akkoord kondigt daarom grootschalige investeringen aan. Maar welke oorzaken liggen er ten grondslag aan het tot nu toe magere klimaatbeleid, en wat is er nodig om het succesvol te maken?

Moeilijke positie starters lijkt riskant gedrag uit te lokken

Door krapte op de woningmarkt is het moeilijk voor starters om een geschikte woning te bemachtigen. Toch slagen de meeste jongeren erin om voor hun dertigste het ouderlijk huis te verlaten. Hoe lukt het hun om dat te doen?

Arbeidstekorten hand in hand met lage lonen

Het tekort aan personeel in verschillende sectoren lijkt de arbeidsmarkt op te breken. Sommige economen pleiten voor een hogere arbeidsparticipatie. Maar is meer werken wel de oplossing?

Oplossen van de woningcrisis vergt meer regie over aanbodzijde

De woningmarkt is krap. Huizenprijzen gaan snel omhoog, en het kan soms jaren duren voor een geschikte sociale huurwoning vrijkomt. Omdat er weinig instrumenten resteren om de vraag te beperken, moet de oplossing op lange termijn vooral gezocht worden aan de aanbodzijde van de woningmarkt.

De overheid kan en moet aan het werk voor een gezondere woningmarkt

Er wordt in de media vaak gesteld dat de woningmarkt ‘kapot’ is. Maar waar zitten dan precies de problemen, en welke structurele hervormingen kunnen deze verhelpen?

Voer de regie over de woningmarkt niet alleen voor de korte termijn

De minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening stelt het hernemen vanuit het Rijk van de regie in de woningmarkt centraal, om tot meer woningbouw en een versnelde verduurzaming te komen. Het is goed dat de minister focust op deze kortetermijn-uitdagingen, maar uitdagingen op de lange termijn moeten niet worden vergeten.