De afgelopen jaren lukt het de overheid steeds minder goed om alle begrote uitgaven te realiseren. Uitgaven worden uitgesteld via kasschuiven, of geld blijft aan het eind van het jaar op de plank liggen (onderuitputting).
Het verschil tussen begrote en gerealiseerde uitgaven is sinds 2020 toegenomen van bijna 4 miljard euro tot 17 miljard euro in 2024. Dit komt onder meer door een ambitieuze begroting, een krappe arbeidsmarkt en uitvoeringsproblemen. Vooral bij defensie, infrastructuur en klimaat worden veel begrote uitgaven niet gerealiseerd.
De overheidsuitgaven laten zich door deze onderuitputting lastig inschatten: het Centraal Planbureau (CPB) raamde de afgelopen jaren onderuitputting, maar de gerealiseerde uitgaven bleken nog steeds lager dan verwacht (figuur). Mede hierdoor viel het overheidssaldo (het verschil tussen de overheidsinkomsten en de overheidsuitgaven) beter uit dan waar rekening mee werd gehouden. In 2022 liep de ramingsafwijking van de onderuitputting op tot 7 miljard euro.
Sinds 2022 is het planbureau meer onderuitputting gaan ramen, waardoor de afwijking is gedaald. Toch bleek ook in recente jaren dat de onderuitputting nog steeds iets is onderschat. Door kasschuiven zijn de uitgaven op korte termijn weliswaar lager uitgevallen, maar in latere jaren stapelen deze uitgaven weer op. Daarnaast blijven de al begrote uitgaven oplopen.
Het CPB raamt daarom voor de komende jaren ook nog forse onderuitputting ten opzichte van de begroting. Omdat hier echter geen model voor is, is die raming wel met flinke onzekerheid omgeven. De onzekerheid gaat beide kanten op: als bijvoorbeeld de arbeidsmarkt verruimt of aanvoerketens minder bekneld raken, kan het ook zijn dat het tij keert, en het geld weer meer begint te rollen.
Auteurs
Categorieën