Een tijdelijke lockdown is te rechtvaardigen als deze leidt tot een perspectief op een oplossing. Daarom in deze nieuwe blog van 'Rekenen aan corona' een verdere uitwerking van een langetermijnoplossing: gedifferentieerd beleid dat onderscheid maakt tussen kwetsbaren en minder kwetsbaren.
Er zijn grote regionale verschillen in het aantal aangevraagde WW-uitkeringen. De procentuele toename in augustus 2020 ten opzichte van augustus 2019 was veruit het grootst in Groot-Amsterdam.
Het kabinet heeft tot 19 oktober de tijd om een langetermijnvisie en -beleid neer te zetten. Het is dan zaak om het vertrouwen te herwinnen. Dat kan, door terug te keren naar de uitgangspunten van maart en daar het juiste risico-gestuurde beleid bij in te zetten. Indammen bij kwetsbaren, en mitigatie bij niet-kwetsbaren is de enige duurzame weg vooruit.
''Toen tijdens de vorige crisis – het was zomer 2012 – de werkloosheid de 500.000 dreigde te overschrijden, trok het NOS-journaal naar Zeeuws-Vlaanderen om daar op een camping een van die werklozen te interviewen. Ik mocht mee om ter plekke de ontwikkeling van de werkloosheid te duiden.''
Op de arbeidsmarkt worden de effecten van de coronacrisis steeds meer gevoeld. Vaste werknemers hebben het vooralsnog relatief goed, maar veel ondernemers, flexwerkers en zelfstandigen ervaren een inkomensdaling of zitten al zonder werk. Met arbeidsvoorwaarden die beter mee-ademen met de economie kan deze ongelijkheid worden beperkt.
Gegevens over het totaalinkomen, de arbeidsduur en uurtarieven van zzp’ers zijn onderling inconsistent. Hierdoor is het onduidelijk hoeveel zij werken en verdienen – en dus ook hoe groot de schade als gevolg van de lockdown is. Hoe zijn deze inconsistenties te verklaren, en hoe ziet de werkelijke situatie van zzp’ers er waarschijnlijk uit?
Dat er een themanummer over de effecten van corona op de arbeidsmarkt moest komen, was al direct bij het begin van de coronacrisis duidelijk. De invulling van dat themanummer en vooral de toonzetting ervan waren dat echter niet.
Terwijl de Europese economie met vijftien procent gekrompen is in het tweede kwartaal van dit jaar, is de werkloosheid – tegen de verwachtingen in, en ook anders dan in de Verenigde Staten – slechts met 0,4 procentpunt opgelopen. Een puzzel.
De financiële crisis en de Europese schuldencrisis werden in Nederland gevolgd door bezuinigingen op onder andere de zorg. Welke lessen kunnen we, met het oog op een komende recessie, trekken uit de bezuinigingen destijds?
Tijdens de coronacrisis vielen voor diverse groepen zelfstandige ondernemers de bedrijfsinkomsten weg. Hoe lang denken zzp’ers dat hun huishoudens kunnen rondkomen als hun bedrijfsinkomen geheel zou wegvallen? En in hoeverre is er verschil tussen de inzetbaarheid van zzp’ers met een kleine en met een grote financiële buffer?
In deze laatste aflevering van economen in tijden van corona blikken we terug (welk cijfer krijgt het kabinet?) en vooruit (wat moet er de komende tijd op de agenda staan?). Zoals altijd met Esther van Rijswijk en Jasper Lukkezen en ditmaal Sandra Phlippen als speciale gast.
In maart legde de coronacrisis het economische verkeer lam. Hoe greep de Europese Centrale Bank (ECB) sindsdien in, en was dat succesvol? Een tussenstand.
In het eerste kwartaal van 2020, waarin de coronacrisis toesloeg, daalden vooral aandelenbeleggingen fors in prijs. In totaal stond bijna de helft van de beleggingen van institutionele beleggers begin 2020 uit op relatief zwaar getroffen sectoren. Veel beleggers pasten hun beleggingsmix vervolgens aan.
De coronacrisis biedt vanwege de enorme negatieve schok in de verleende reguliere zorg een uitgelezen kans voor onderzoek naar de (kosten)effectiviteit van reguliere zorg. Het opkomen van het virus was toevallig en onverwacht, en benadert daarmee de omstandigheden van een gerandomiseerd experiment.
'Coördinatie van de coronabestrijding op Europees niveau is nodig omdat de kosten van net niet eliminatie waarschijnlijk heel erg hoog zijn.' Te gast in de zesentwintigste aflevering is Xander Koolman, gezondheidseconoom aan de Vrije Universiteit met een pleidooi voor meer Europese coördinatie van de coronabestrijding.
Het gebeurt niet vaak, maar af en toe gaat een voorgenomen publicatie in ESB op verzoek van de auteur zelf niet door. Doorgaans is dat geen reden om ’s nachts wakker te liggen. Maar het terugtrekken van twee maatschappelijke kostenbatenanalyses heeft de redactie toch wel even wakker gehouden.
De uitbraak van het virus in Europa leidde logischerwijs tot verminderde economische activiteit met als gevolg minder vraag naar emissierechten en een lagere ETS-prijs. Schommelingen in de prijs kunnen zorgen voor meer onzekerheid bij investeerders en minder prikkels om te verduurzamen.
'Helaas is ook corona weer een massale herverdeling van jong naar oud.' Robin Fransman van de Argumentenfabriek is te gast in de vijfentwintigste aflevering van Economen in tijden van corona. We spreken met hem over zijn plan om bij een tweede golf jongeren meer vrijheden te geven dan ouderen.
Om de verspreiding van het coronavirus te beperken, werden mensen verzocht om zo veel mogelijk thuis te blijven. Maar is dat eigenlijk wel goed voor onze gezondheid?
'In een crisis tonen bedrijven hoe ze echt over verantwoord ondernemerschap denken.' Karen Maas, hoogleraar aan de Open Universiteit en de Erasmus Universiteit Rotterdam, is te gast in de vierentwintigste aflevering van Economen in tijden van corona over duurzaamheid, het steunpakket en verantwoordelijkheid.
Uit een eerste onderzoek van Rabobank blijkt dat de anderhalvemetereconomie in potentie leidt tot een krimp van de economie van 10 procent. De 60min-economie is een alternatief en een aanvulling dat tot betere resultaten zal leiden, laten we in Rekenen aan corona #5 zien.
Sommige economen vragen om de beëindiging van de lockdown. Dat is op het eerste gezicht begrijpelijk. De kosten per bespaard levensjaar zijn hoger dan we in de reguliere zorg bereid zijn uit te geven. Het verschil betreft minimaal een factor 2, en waarschijnlijk veel meer. Als we eerder niet bereid waren om zoveel offers voor een extra levensjaar te brengen, waarom nu dan wel?
'Corona is een heel regionaal verschijnsel. Misschien heeft Duitsland gewoon geluk gehad.' Demograaf en socioloog Ruben van Gaalen is in de drieëntwintigste aflevering van economen in tijden van corona te gast over wat je kunt leren van sterftecijfers in de coronacrisis.
'Nu corona de capaciteit op het spoor tot 40% terugbrengt is inzet van prijsprikkels onvermijdelijk onderdeel van de oplossing.' Vervoerseconoom Erik Verhoef van de Vrije Universiteit over de toekomst van vervoer op de rails en op de weg in tijden van corona.
Omdat kennis over of het beleid tot een goed resultaat geleid heeft niet nodig is om te oordelen of beslissingen goed genomen zijn, is het ook nu al mogelijk om te beoordelen of de Nederlandse overheid in de coronacrisis de juiste beslissingen neemt. Wel is noodzakelijk om vast te stellen of de beslissers niet ten prooi vallen aan de twee belangrijkste valkuilen bij het beslissen onder onzekerheid.
De coronacrisis brengt veel opkomende economieën in liquiditeitsproblemen. Zo’n honderd landen maken daarom momenteel gebruik van een vorm van steun van het Internationaal Monetair Fonds. Tijd voor de creatie van meer speciale trekkingsrechten (SDRs).
Het plotselinge en ontwrichtende karakter van de COVID-19-pandemie schept niet alleen ruimte voor disruptieve innovaties, maar stimuleert ze ook. Met het oog op de toekomstige bedrijvigheid en het verdien- en concurrentievermogen is het zaak om juist nu te investeren in innovatie en R&D.
Nu de bezetting van de IC’s weer hanteerbaar is, lijkt het momentum daar om beslissingen omtrent de huidige lockdown niet langer alleen aan virologen over te laten. Als economen zullen we nu vuile handen moeten maken: risico’s nemen, snellere analyses verrichten en dit alles begrijpelijk opschrijven en uitleggen. Uit de comfortzone dus.
De Noodmaatregel Overbrugging voor behoud van Werkgelegenheid (NOW) loopt eind mei af. Minister Koolmees wil de ontslagboete schrappen in een nieuwe regeling, maar alternatieven zijn beter.
Het kabinet vraagt Nederlanders om zo veel mogelijk thuis te werken om verspreiding van het coronavirus te beperken, maar dat is niet voor iedereen een optie. Van werknemers met het hoogste beroepsniveau (niveau 4) gaf in 2019 ruim zeven van de tien mensen aan de mogelijkheid te hebben om thuis te werken, terwijl dit bij het laagste beroepsniveau (niveau 1) vrijwel niet mogelijk is.