''Toen tijdens de vorige crisis – het was zomer 2012 – de werkloosheid de 500.000 dreigde te overschrijden, trok het NOS-journaal naar Zeeuws-Vlaanderen om daar op een camping een van die werklozen te interviewen. Ik mocht mee om ter plekke de ontwikkeling van de werkloosheid te duiden.''
Het fundamentele probleem van de eurozone is dat een lidstaat eigenlijk geen andere keuze heeft dan de muntunie te verlaten wanneer een schuldencrisis in een ongecontroleerd faillissement eindigt.
Het CPB voorziet dit jaar een krimp van zes procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dit als gevolg van een diepe wereldwijde recessie gerelateerd aan de COVID-19-pandemie. Ongehoord – het zou de grootste daling van de economie betekenen sinds de jaren dertig! Maar stel je nu eens voor dat de statistieken aangeven dat het bbp met 32 procent daalt. Wat voor economische crisis moet dát dan wel niet zijn? Onvoorstelbaar?
“Accountants leren niet van hun fouten.” Deze kop uit Trouw enkele maanden geleden komt hard aan, merk ik, want we werken bij PwC al sinds 2014 met man en macht aan het verbeteren van de kwaliteit van onze controles en aan cultuurverandering. Dat gebeurt door zowel jong als oud, ervaren als net startend.
Er is een hoop veranderd de laatste jaren, maar het kan en moet nog steeds beter. Zo is er weinig diversiteit in de karakters die betrokken zijn bij de accountantscontrole, is er weinig tijd en rust voor reflectie, en kan er meer worden gehaald uit het werken met verschillende generaties.
Dat accountants de naleving van gedragsbepalingen in de code niet lijken te controleren, is een gemiste kans, want juist in het kritisch onderzoeken van de gedragingen van het bestuur ligt een belangrijke toegevoegde waarde van de accountantscontrole.
Het blijkt lastig om accountants ertoe te bewegen het publiek belang te dienen. Er is een raamwerk nodig waarbij de accountant middels het behartigen van klantbelangen ook het uiteindelijke doel van zijn werkzaamheden dient: een deugdelijk oordeel. Dat kan door tussen de accountant en de te controleren onderneming een intermediair te plaatsen.
De accountancysector bood lang weerstand tegen extern toezicht. Het bleek wennen dat de accountant, als controleur, zelf tegen het licht werd gehouden. De sector leek de kritiek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) op de kwaliteit van wettelijke controles niet serieus genoeg te nemen. De kritiek leidde in elk geval niet tot de vereiste aanpak van de echte oorzaken van de kwaliteitsproblematiek.
Meten is weten en dat geldt ook voor de internationale verwevenheid van de Nederlandse economie. Kennis over onze open economie kan domweg niet zonder goede data en statistieken over handel, buitenlandse directe investeringen en migratie. Maar het meten is er niet eenvoudiger op geworden.
Het Nederlandse bestuurssysteem is uniek. De tradities die wij hebben met planbureaus, doorrekenaars en politici die zich onderwerpen aan het doorrekenen van verkiezingsprogramma’s, vind je nergens anders.
Je moet in de Polder niet radicaal nadenken en dat dan willen uitventen. Dit drong tot me door na mijn oratie op de VU in 1994, waarin ik het Nederlandse loonmatigingsbeleid bekritiseerde. Intussen wordt het duidelijk wat loonmatiging en flexibilisering gekost hebben: we worstelen in de Polder al twee decennia met populisme. Het goede nieuws is dat er intussen draagvlak voor verandering bestaat.
Het is een feest, natuurlijk, dat iedereen ontdekte dat er een stukje Tinbergen in zijn of haar werk, missie of onderzoeksveld zat. Maar wie al die splinters aan elkaar plakt, komt uit bij het Rotterdamse kunstwerk De Verwoeste Stad van Zadkine.
Onze wereld is complex en gefragmenteerd. Op zich is deze fragmentatie niet negatief, want dit biedt ons individuele keuzevrijheid en diversiteit. Maar meer spelers, meer opvattingen, en de mogelijkheid om deze opvattingen via nieuwe media razendsnel te verspreiden – het stelt ons allemaal wel voor uitdagingen bij het vinden van draagvlak voor een bestendig beleid.
Steeds meer mensen zien in dat verduurzaming geen ‘simpele’ technische operatie is die ergens op de achtergrond ‘wel voor elkaar zal komen’. Het is een transitie die diep ingrijpt in hoe onze samenleving is georganiseerd, en in datgene wat we als ‘normaal’ beschouwen.
Nederland is door de bank genomen nog altijd een braaf, tamelijk technocratisch geregeerd land. Heel veel is er gedepolitiseerd en wordt overgelaten aan een mix van experts en wat mensen uit de polder – denk aan het pensioen- en klimaatakkoord. Nederland is daar uniek in.
“Hij heeft als geen ander ervoor gezorgd dat de ‘jonge’ SER gezag kreeg en behield.” Deze woorden sprak de voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), Mariëtte Hamer, bij de opening van de conferentie ter gelegenheid van Tinbergen Today, op 15 oktober 2019. Zij had dat best nog scherper kunnen aanzetten. Tinbergen kan namelijk gezien worden als de grondlegger van het poldermodel.
De zorgkosten stijgen structureel. Paradoxaal genoeg is dat niet per se slecht nieuws. We willen meer, we kunnen meer, en we leven langer. Maar we moeten toch wat – elke euro meer voor de zorg is een euro minder voor iets anders. Ik geef u hierbij mijn top 5 van slimmere kostenbeheersers.
China speelt een steeds belangrijkere rol in de wereld. Door het Nieuwe Zijderoute-initiatief, dat president Xi Jinping lanceerde nadat hij in 2013 aan de macht kwam, heeft China meer dan honderd landen aan zich weten te binden. Daar zit een groot aantal landen in Afrika bij. Ondermijnt China nu het ontwikkelingsbeleid van westerse landen zoals Nederland?
Het is hoog tijd dat de balans binnen de ontwikkelingseconomie zich weer herstelt in de richting van meer macro-economisch onderzoek. Micro-experimenten zijn belangrijk, maar niet afdoende om de prangende vragen die zich de komende decennia aandienen grondig aan te pakken.
De lage rente stelt ons bij De Nederlandsche Bank voor vele nieuwe vragen en uitdagingen. Op één pagina kan ik er echter maar een paar uitlichten.
Van een afstandje ziet de inkomensverdeling in Nederland er gelijkmatig uit. Maar van dichterbij oogt het toch wat minder fraai. En misschien is het nóg minder mooi dan we nu overzien.
Recent was Erik Stam bij een verhit debat over gemeentelijk economisch beleid. Een van de ondernemers, een hardwerkende pizzabakker, vond het zeer onterecht dat hij van de gemeente geen steun kreeg. Hij moest in zijn pizzeria zes dagen per week twaalf uur per dag werken om het hoofd boven water te houden (waarbij hij er ook nog voor zorgde dat het stadscentrum niet leegliep). Maar ondertussen steunde het beleid niet hem, maar wel die innovatieve start-ups, scale-ups en – het moet niet gekker worden – unicorns.
Vanuit economisch perspectief bezien, is het logisch om de gebruiker te laten betalen voor de maatschappelijke kosten van vervoer. Wanneer de gebruiker betaalt voor de gevolgen van zijn keuzes, zoals milieuvervuiling, zal hij zijn keuzes namelijk vanzelf aanpassen.
De trein is een comfortabel vervoermiddel dat veel reizigers snel over grote afstand kan verplaatsen. Sinds zijn introductie vervult het spoor een belangrijke economische en sociale rol in de samenleving. We gaan er daarbij vaak voetstoots van uit dat dit ook in de toekomst zo zal zijn. Echter, spoorvervoer staat onder grote druk.
Loonmatiging, financialisering en te lage overheidsuitgaven drukken de groei van de productiviteit. Hogere productiviteitsgroei vereist een minder droogstoppelige begrotingspolitiek, een structureel hogere loongroei én het minder aantrekkelijk maken van de financiële markten.
Ondanks de opluchting bij het sluiten van het pensioenakkoord, blijft wat Leontine Treur betreft de champagne in de fles. Een aantal blinde vlekken zorgt ervoor dat een groot deel van de Nederlanders ook nu nog geen pensioen opbouwt, en dat geldt niet alleen voor zelfstandigen.
Hoewel burgers het soms nog niet doorhebben, weten ESB-lezers al lang dat pensioenen leuk zijn. Dat komt niet alleen doordat pensioenen belangrijk zijn voor veel mensen, maar ook doordat ze ingewikkeld zijn en er nogal eens wat mis gaat. Zo blijft het spannend, ook voor pensioenprofessionals.
De lage rente bemoeilijkt rendement op pensioenen. Volgens Aart de Vos is er een manier waarop het waarschijnlijk haalbaar is om de pensioenen te indexeren, terwijl de totale premies en belastingen ongewijzigd blijven.