Europees emissieplafond daalt door overschot ongebruikte rechten

Jaarlijks vervallen er CO₂-emissierechten omdat er te veel in omloop zijn, zodat het emissieplafond daalt. In 2024 is het aantal emissierechten zo afgenomen met ruim 2,5 keer de totale Nederlandse uitstoot.

In 2019 is de marktstabiliteitsreserve (MSR) binnen het Europese emissie­handelssysteem (ETS) geïntroduceerd om vraag en aanbod van emissierechten in balans te brengen. Dit gebeurt aan de hand van de hoeveelheid uitgedeelde, maar niet gebruikte emissierechten dat in omloop is (total number of allowances in circulation). Als dit aantal groter is dan 833 miljoen, is er sprake van overaanbod en worden er minder emissierechten geveild. De niet geveilde rechten worden in de MSR geplaatst. Mocht er later onderaanbod zijn, dan worden rechten uit de MSR weer op de markt aangeboden.

Sinds 2023 is het maximum aantal emissierechten in de MSR 400 miljoen. Alles hierboven wordt ongeldig verklaard en vervalt permanent. Hierdoor zijn in 2023 eenmalig 2,5 miljard emissierechten komen te vervallen, en vanaf 2024 wordt jaarlijks de MSR-instroom ongeldig verklaard, gelijk aan bijna 400 miljoen rechten in 2024. Dat zijn forse aantallen: één miljoen emissierechten geven recht op één megaton CO₂-uitstoot. Ter vergelijking, de totale Nederlandse uitstoot in 2023 was gelijk aan 147 megaton CO₂. In 2024 is dus ruim 2,5 keer de Nederlandse CO₂-uitstoot komen te vervallen. Ook aankomend jaar zullen er weer rechten ongeldig verklaard worden, omdat er overaanbod is en de MSR al vol zit.

Vanwege het vervallen van rechten daalt de hoeveelheid CO₂ die ETS-bedrijven ooit mogen uitstoten. Het totale aantal emissierechten in omloop daalt sinds 2018 (figuur), omdat de uitstoot hoger was dan het aantal uitgedeelde rechten. De daling is in het laatste jaar echter afgevlakt. Het is lastig te voorspellen hoe deze trend zich ontwikkelt, omdat de uitstoot afhankelijk is van verschillende externe factoren, zoals de conjunctuur, energieprijzen en overige klimaatmaatregelen. Als deze trend wel doorzet, betekent dit dat het emissieplafond over een paar jaar vaststaat en dat er geen rechten meer zullen vervallen.