Boeken

ESB Boeken
602Jaargang 100 (4719) 8 oktober 2015
W
at is een markt? En wat
betekent het om een
markt te ontwerpen?
Who gets what and why? is een ge –
weldige compilatie van waargebeur –
de verhalen over market design ofte –
wel marktontwerp, geschreven door
Alvin Roth, een fascinerende vertel –
ler en een voorbeeldig onderzoeker
die in 2012 de winnaar was van de
Nobelprijs voor de Economie.
Het gebruikelijke beeld van een
markt of marktplaats is een ab –
stracte setting waarin gevraagde en
aangeboden hoeveelheden van een
bepaald product of dienst worden
verhandeld. Handel wordt in deze
marktplaats mogelijk gemaakt door
het prijsmechanisme: er wordt ge –
bruikgemaakt van geld. Roth citeert
de negentiende-eeuwse econoom
William Stanley Jevons, die   “erop
wees dat de uitvinding van het verschijnsel geld een oplossing
bood voor een groot probleem dat de ruilhandel ernstig  be –
lemmerde, namelijk dat je iemand moet treffen die iets heeft
dat je wilt hebben en die iets wil hebben dat jij hebt”.
Geld is echter niet in elke markt de juiste of beste ontwer –
poplossing. Het is een oplossing voor een aantal markten
en een ‘gedeeltelijke’ oplossing voor vele anderen. Denk
bijvoorbeeld aan situaties waarin hulpbronnen (beter) niet
door een prijsmechanisme worden toegewezen, of aan situ –
aties waarin geld alleen niet voldoende is om een probleem
op te lossen. Meer concreet beschouwt Roth met name de
volgende situaties: de toewijzing van kinderen aan scholen,
van nieren aan patiënten, en van arts-assistenten aan zieken –
huizen. En bij al deze situaties neemt Roth de lezer mee naar
een bredere wereld van markten, waar er meer dan alleen het
prijsmechanisme nodig is om de aanbod- en vraagzijde van
de markten te matchen.
De literatuur over marktontwerp kan moeilijk te begrijpen
zijn voor buitenstaanders en niet-academici, omdat het
nogal esoterisch is in zijn uitingen. Echter, afgezien van zijn
baanbrekende theoretische bijdragen aan de literatuur heeft
Roth ook jarenlang tijd gestoken in het succesvol imple –
menteren van de theorie met beleidsmakers, wat betreft pro –
blemen variërend van het matchen van arts-assistenten met
ziekenhuizen tot het vormen van ketens van niertransplan –
taties. Dit zeldzame aspect is wat hem tot meester maakt in
het transformeren van ingewikkelde theorieën tot verstaan –
bare en praktische, ‘realistische’ oplossingen en ontwerpen.
Zijn vakmanschap bij het toepassen van de theorie en zijn zeggingskracht maken dit boek zo
–
wel academisch als intellectueel ge –
dachteprikkelend, en tegelijkertijd
nog steeds zeer toegankelijk voor
een breed publiek.
Het boek staat vol korte verhalen,
voorbeelden van markten, van suc-
ces en falen, en van goede, slechte en
lelijke marktontwerpen. Steeds geeft
Roth antwoorden en voorbeelden op
een zeer belangrijke vraag : waarom
gedijen markten of houden ze juist op
te bestaan? De antwoorden geven in –
zicht in hoe markten ‘slimmer, dich –
ter en sneller’ kunnen worden.
Stel u voor dat u een ondernemer
bent die op het punt staat zijn eerste
start-up te beginnen. Financiering
verkregen, netwerk opgericht en de
zegen van uw moeder gehad. Wat
kan er misgaan?
Door middel van de inzichten ver –
kregen in zijn onderzoek in marktontwerp zonder prijs-
mechanisme, laat Roth in dit boek zien dat er eigenlijk
veel mis kan gaan. De markten (in de breedste zin) geven
mogelijk geen toereikende prikkels om de participatie, ook
wel dichtheid genoemd, van de agenten in de markten te
creëren. Of dichtheid wordt wel bereikt, maar misschien
met een onaangenaam bijproduct, verstopping, in die zin
dat marktdeelnemers niet snel genoeg kunnen worden be –
diend. Het kan ook zijn dat de markten niet veilig genoeg
zijn om zaken te doen. Of dat alle veiligheidsvoorschriften
en andere bureaucratie het te complex maken en niet een –
voudig genoeg voor de deelnemers om deel te nemen in de
markt. Roth legt met diverse voorbeelden uit hoe bedrijven
als airbnb.com dichtheid creëerden, of hoe Uber het ‘ver –
stoppingsprobleem’ binnen de eigen markt oploste. Of hoe
PayPal het betalingsprivacy-probleem voor eBay en andere
internetmarkten oploste, en daarmee voor de ‘veiligheid’
van de markt zorgde. Deze markten ontwikkelden zich door
middel van ontwerp, net zoals de Lydiërs ooit hun markten
ontworpen door de invoering van munten.
Al met al geeft Roth een zeer sterk inzicht in hoe men mark –
ten slimmer kan ontwerpen. Of u nu een nieuwe onderne –
mer bent die klaar staat om zijn bedrijf te runnen, of een
beleidsmaker bij het reguleren van de markt, of een marke –
tingmanager in een bedrijf, u leert van dit boek: u leert hoe
u sommige fouten kunt voorkomen, en wellicht vindt u ook
nog enkele mooie design-oplossingen voor uw specifieke
probleem.
Boeken
Auteur Alvin Roth
Titel Who gets what – and why
Uitgever Eamon Dolan/Houghton Mifflin
Harcourt
BURAK CAN
Universitair docent aan de Universiteit Maastricht