Loongroei bedreigt Duitse winstmarges

internationaal

Loongroei bedreigt Duitse
winstmarges
In Duitsland duiden looneisdata op een forse loongroei.
Hierdoor kunnen de winstgevendheid van het bedrijfsleven
en de werkgelegenheid onder druk komen te staan.

I

n 2008 zijn de looneisen in verschillende
Duitse sectoren hoog opgelopen (tabel 1). Dit
kan zowel een reactie zijn op het jarenlange
proces van loonmatiging, als een indicatie van
tweede-ronde-effecten, waarbij de sterke prijsstijgin­
gen van grondstoffen eerder in het jaar nu doorwer­
ken via het beloningskanaal.
Een Duitse loongroeiversnelling komt slecht uit in
de huidige snel verzwakkende economie. Het houdt
het risico van een extra groot banenverlies in en kan
later een voorspoedig herstel in de weg staan. De
mogelijkheid om hogere loonkosten door te bere­
kenen aan de consument is momenteel klein en
werkgevers zijn genoodzaakt deze voor een belang­

Tabel 1

Looneisen Duitsland CAO-ronde 2008.

Sector
Deutsche Bahn AG
Lufthansa
Deutsche Post AG
Energiesector Oost
Metaalindustrie
IJzer- en staalindustrie
Autohandel en -reparatie
NRW
Landbouw
Publieke sector
Papierverwerking
Particuliere vervoer­
bedrijven NRW
Textiel en kleding
Gewogen gemiddelde per
werknemer

Looneis (%)
(a)
10,0
9,8
7,0
8,0
8,0
8,0
5,0

Realisatie
(%) (b)
–
5,1
3,7
3,9
3,7
4,8
3,2

Ratio(%)
(b)/(a)
–
52
53
49
46
60
64

Aantal werknemers
134.000
32.100
130.000
25.600
3.456.900
107.700
69.400

5,5
8,0
8,0
7,0

4,1
5,0
3,9
–

75
63
49
–

170.200
1.302.800
75.000
141.100

5,5
7,9

3,6
4,0

65
52

103.200
5.748.000

consumptiegroei valt niet te verwachten, temeer daar
in de huidige barre tijden consumenten uit voorzorg
het extra inkomen liever sparen dan uitgeven.
Om een idee te krijgen hoe serieus de hoge Duitse
looneisen moeten worden genomen, kunnen die
in historisch perspectief worden geplaatst en kan
een inschatting worden gemaakt van de mate van
inwilliging. Hiervoor wordt een database gebruikt
die gebaseerd is op maandberichten van de Hans
Böckler Stichting, het centrale online-archief van
de Duitse vakbonden. De conclusies zijn noodzake­
lijkerwijs gebaseerd op een selectie van deze data,
en moeten daarom met enige reserve worden
geïnter­ reteerd. De gemiddelde gewogen looneis van
p
ongeveer acht procent in 2008 houdt een verdub­
beling van het looneisniveau in 2006 in en ligt
hoger dan de gemiddelde looneis tijdens de vorige
conjuncturele omslag in 2001 (figuur 1). Verder
blijkt dat in Duitsland vanaf 1999 normaal gespro­
ken zo’n veertig tot zeventig procent van de looneis
wordt gerealiseerd, exclusief eenmalige betalingen
en overige extra’s. De gewogen gemiddelde inwil­
ligingsratio van de contractloonafsluitingen in 2008
ligt op circa 52 procent (tabel 1). Wanneer deze
historische samenhangen worden geëxtrapoleerd,
waarbij rekening wordt gehouden met de historische
ontwikkeling van andere loonkostencomponenten,
is er een aanzienlijk risico dat de groei van de totale
loonkosten per werknemer in Duitsland op macro­
niveau in 2008/2009 kan oplopen tot 3,2 procent.
Dat is beduidend hoger dan de som van de inflatie
en de arbeidsproductiviteitsgroei, die in de jongste
Bundesbankramingen voor 2009 rond de 0,5
procent ligt. Dit is geen goed nieuws voor de Duitse
werkgelegenheid.
Figuur 1

Bronnen: Hans Böckler Stiftung en IG Metall

Niels de Hoog
Beleidsmedewerker bij
De Nederlandsche Bank

782

ESB

rijk deel te absorberen in hun winstmarge. Enige
ruimte hiervoor bij Duitse werkgevers lijkt weliswaar
aanwezig. Statistieken van geconsolideerde finan­
ciële rekeningen van het Duitse bedrijfsleven van
de Deutsche Bundesbank laten zien dat de brutowinstmarge in 2006 met 4,5 procent op het hoogste
niveau in tien jaar is uitgekomen. Maar in de huidige
context van hoge kosten van externe financiering en
een teruglopende kredietgroei maakt een vermin­
derde beschikbaarheid van interne financieringsmid­
delen het voor bedrijven nog moeilijker om investe­
ringen en lopende uitgaven te financieren. Een sterk
positief effect van een loongroeiversnelling op de

93(4550) 19 december 2008

Groei loonsom per werknemer ten opzichte
van looneis per sector (in %, op jaarbasis).

12
10
8
6
4
2
0
-2
dec-99

sep-02
Looneis

mei-05

feb-08

Loonsom per werknemer

Bron: ECB en Hans Böckler Stiftung

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.