promotie
Het terugdringen van de werkwerken in het pensioenstelsel wordt
loosheid is een van de belangbeloond, en de stijging van het
rijkste beleidsvraagstukken in de
opleidingsniveau van de beroepsEuropese Unie. Daarnaast staat
bevolking. Voor het vergroten van
het verhogen van de arbeidspartide mannelijke arbeidsparticipatie
cipatie om de betaalbaarheid van
zijn vooral het pensioenstelsel, het
de gezondheidszorg en het penopleidingsniveau van de beroepssioenstelsel te waarborgen hoog
bevolking en het verlagen van
op de beleidsagenda. Zo vroeg
de werkloosheidsuitkeringen van
recentelijk de minister van Sociale
belang. Een kansrijke aanpak van
Zaken en Werkgelegenheid aan
de werkloosheid blijkt met name
de Commissie Arbeidsparticipatie
te liggen in een verhoging van het
(commissie-Bakker) om maatopleidingsniveau, een verlaging
regelen te formuleren die leiden
van de werkloosheidsuitkeringen
tot een verhoging van de arbeidsen van de belastingwig (het verparticipatie naar het door het
schil tussen wat de werknemer de
Zeilstra, A. (2008) Regional
kabinet gewenste niveau van
werkgever kost en het nettoloon
labour markets in a crosstachtig procent. In dit proefschrift
dat de werknemer ontvangt) en het
country perspective. Groningen: versterken van de ontslagbescherworden de regionale werkloosheid
Rijksuniversiteit Groningen.
en arbeidsparticipatie in meerdere
ming. Dit laatste is in tegenspraak
EU-landen onderzocht. Eerdere
met de wel gehoorde oproep tot het
onderzoeken naar werkloosheid en arbeidsparticipatie
versoepelen van het ontslagrecht om de werkloosheid
in de EU beperken zich over het algemeen tot natioÂ
te bestrijden. De organisatiegraad heeft daarnaast een
nale data. Hierdoor wordt geen recht gedaan aan de
negatieve invloed op de werkloosheid mits de loonregionale verschillen binnen deze landen. Aan de
onderhandelingen niet op het intermediaire (sector)
andere kant bestuderen de meeste regionale onderniveau, maar centraal of decentraal plaatshebben.
zoeken slechts de arbeidsparticipatie of werkloosheid
Een opvallend algemeen resultaat is dat het effect
binnen een land. Deze onderzoeken kunnen dus weer
van de regionale variabelen op de arbeidsparticipatie
niet de invloed bepalen van met name institutionele
en werkloosheid sterk varieert tussen de verschilvariabelen, omdat instituties voor alle regio’s binnen
lende landen. Dit duidt erop dat eenzelfde beleid
een land hetzelfde zijn en slechts langzaam over de
verschillende uitkomsten zal hebben in verschillende
tijd veranderen. De regionale onderzoeken die wel
landen en dat er geen standaardaanpak bestaat die
meerdere landen bestuderen, nemen over het algede problemen van alle landen oplost. Dit kan worden
meen alleen nationale dummy-variabelen op, zodat
geïllustreerd aan de hand van Denemarken, waar
de invloed van de onderliggende institutionele variade institutionele setting ertoe leidt dat anders dan
belen niet wordt onderzocht. Dit proefschrift maakt
in andere landen de bevolking tussen 15 en 24 en
gebruik van zowel regionale als nationale data van
tussen 55 en 64 jaar oud een negatief (verlagend)
verschillende EU-landen. Voorbeelden van regionale
in plaats van een positief (verhogend) effect heeft
variabelen zijn leeftijdsopbouw, opleidingsniveau en
op de werkloosheid. Dit komt vermoedelijk omdat
sectorstructuur. Nationale variabelen zijn  ijvoorbeeld
b
Denemarken een lange traditie kent van stageplaatarbeidsmarktinstituties, zoals de hoogte van de
sen, programma’s ter voorkoming van schooluitval en
werkloosheidsuitkeringen en de mate van ontslagmogelijkheden voor pensioengerechtigde werknemers
bescherming. Door zowel regionale als nationale
om parttime te werken met behoud van inkomen uit
variabelen in de analyse te betrekken kan worden
pensioen. Een ander belangrijk resultaat is dat ook
onderzocht in welke mate beide bijdragen aan de
het effect van nationale variabelen verschilt voor de
verklaring van de arbeidsparticipatie en werkloosheid.
verschillende landen. Dit komt doordat het effect van
Bovendien kan worden onderzocht of het effect van de
de ene arbeidsmarktinstitutie afhangt van de waarde
variabelen op de arbeidsparticipatie en werkloosheid
van een andere arbeidsmarktinstitutie. Zo hangt het
hetzelfde is voor alle landen, of per land verschilt.
effect van vakbondsorganisatiegraad op werkloosheid
Voor het analyseren van de data wordt in hoofdstuk
af van de mate waarin de loononderhandelingen zijn
2 een econo etrisch model ontwikkeld. Dit model
m
gecentraliseerd, terwijl de belastingwig en de werkwordt vervolgens toegepast op arbeidsparticipatie en
loosheidsuitkeringen elkaars effect op de werkloosheid
werkloosheid, waarbij blijkt dat regionale en nationale
verminderen. Als gevolg hiervan is het voor het ontvariabelen in vergelijkbare mate belangrijk zijn.
wikkelen van effectief beleid noodzakelijk het volleDe stijging van de arbeidsparticipatie van vrouwen
dige institutionele raamwerk in ogenschouw te nemen.
blijkt grotendeels te zijn veroorzaakt door een daling
Annette Zeilstra
van het aandeel van mensen onder de vijftien jaar,
Onderzoeker bij het onderzoeksinstituut COELO aan de
een verschuiving van de sectorstructuur ten gunste
f
 aculteit economie en bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit
van de dienstensector en een stijging van de partGroningen
timewerkgelegenheid, de mate waarin een jaar langer
702
ESB
93(4547) 14 november 2008