boeken
De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek
30
ESB 12
Mathijs Bouman heeft met
ring. Gevolg van de buitenlandse
Hollandse overmoed een prachwaardering was dat de nuchtere
tig boek geschreven. Dit is een
Hollanders zelf in het succes van
schoolvoorbeeld van hoe je de
hun model gingen geloven. De
economische wetenschap uit zijn
overmoed was geboren.
ivoren toren trekt en op straat
Bouman’s analyse van dit proces
kwakt. Wat heb je aan wetenis een verademing. Hij biedt
schap als zijn beoefenaren niet in
een kijkje in de keuken van de
staat zijn om kennis en visie met
Nederlandse polder zonder de
anderen te delen? Je kunt daaroverdreven overtuiging dat convoor een ESB-artikel benutten,
sensus een uniek aspect van de
maar laten we wel zijn, de ESB
Nederlandse cultuur is, zoals vaak
wordt niet door iedereen gelezen.
bij dit soort analyses gebeurt.
Bouman heeft ervoor gekozen om
Aan de andere kant begaat hij
in boekvorm het verhaal te vertelniet de fout om via de hype het
len van de opmerkelijke opkomst
sociaal-economische overleg been neergang van de Nederlandse
lachelijk te verklaren. Hij schetst
economie in de afgelopen tien
met een nuchtere blik de voor- en
jaar en dat is een goede keuze
nadelen van de wijze waarop het
geweest. Zijn analyse is breed, ge- M. Bouman (2006)
beleid in ons land met vallen en
degen en aanstekelijk. We zappen Hollandse overmoed:
opstaan via overleg en handjeklap
in hoog tempo langs alle relevante Hoe de beste economie
tot stand komt. Zo leert hij ons
beleidsterreinen zoals de sociale
van de wereld ontspoorde.
hoe economie in beleid wordt
zekerheid, invoering van de euro,
Amsterdam: Uitgeverij
vertaald en dat zou voor alle
oververhitting van de woningBalans.
economen in opleiding verplichte
markt, internethype, beurscrash
kost moeten zijn.
en nog veel meer. Al die onderwerpen worden van
De achtbaanrit van de Nederlandse economie in
deskundig commentaar voorzien waarbij we ook nog
1995-2005 was vooral conjunctureel bepaald en
een flink stuk economie uitgelegd krijgen. De grote
eigenlijk niet te beïnvloeden, concludeert Bouman.
verdienste van de auteur is dat we bij dat alles niet
Zijn we dus veroordeeld tot een matige BBP-groei van
in slaap vallen. Via prikkelende citaten, opmerkelijke
twee à drie procent terwijl de opkomende economieën
anekdotes en idiote details zoals de bijnaam van
in de wereld ons links en rechts voorbijsnellen? Niet
Wim Dik, door zijn vrouw liefkozend ‘de handgranaat’ helemaal. Bouman verwerpt met kracht het sombere
genoemd, blijft de lezer moeiteloos bij de les.
beeld dat door Balkenende cum suis de afgelopen
De titel van dit boek verwijst naar de groeiende
jaren van de economische dynamiek is geschetst.
nationale overtuiging in de tweede helft van de
Hij vindt dat het beleid voorbijgaat aan de belangjaren negentig dat de hoogconjunctuur gedragen
rijkste structurele verandering van de economie, die
werd door structurele verbeteringen in de economie.
volgens hem de motor van toekomstige economische
Dat bleek een illusie. Bouman had in die zin ook
groei kan vormen. Deze verandering is de opkomst
voor de titel ‘Hollandse Hoogmoed’ kunnen kiezen.
van de commerciële dienstverlening. Nederland zou
Hoogmoed komt ten val, tenslotte, en dat is precies
een gebrek aan ondernemerschap hebben? Onzin!
wat er gebeurde. De conjunctuur zakte in, de strucOndernemerschap genoeg in ons land getuige de
turele hervormingen waren minder sterk dan gedacht
nationale handelsgeest op vrijmarkten en websites
en beleidsfouten deden de rest: de economie beals marktplaats.nl. Het probleem is dat die handelslandde na 2001 in een historisch lange recessie,
geest onvoldoende wordt omgezet in nieuwe bedrijven
die Nederland in Europa in no time van koploper tot
omdat we werken in loondienst zo aantrekkelijk vinrode lantaarndrager degradeerde.
den. Nederland lijdt volgens Bouman aan een ‘onderHet Nederlandse overlegmodel via SER en Stichting
nemersval’. Om die te verwijderen moet werken meer
van de Arbeid speelde bij de overmoed volgens
op ondernemen gaan lijken zodat werknemers sneller
Bouman een centrale rol. Hij claimt dat Melkert en
de stap naar zelfstandig ondernemerschap zullen zetde vakbeweging rond 1996 doelbewust met een
ten. Dat vraagt een forse afbraak van sociale rechten
charmeoffensief voor de Nederlandse polderinstituwaar je vraagtekens bij kunt zetten, maar daar gaat
ties begonnen als reactie op de liberale aanval in het
het nu niet om. Bouman heeft een visie en probeert
eerste Paarse kabinet. Dat offensief en de opmerkedie zoals een goed koopman betaamt op een aantreklijke groeispurt van de economie voedde het buitenkelijke manier aan de man te brengen. Uit de verkoop
landse enthousiasme voor de Nederlandse aanpak
zal moeten blijken of zijn formule aanslaat.
als een uniek recept voor groei en werkgelegenheid.
Kok mocht met de groten der aarde (Clinton, Blair)
meepraten over de Derde Weg en werd in 1997
Bert Tieben
zelfs uitgeroepen tot premier van de wereldregeWerkzaam als beleidsmedewerker bij de SER
januari 2007