Jrg. 4, editie 200

9 OCTOBER 1919

AUTEURSRECHT
VOORBEHOUDEN

Economisc
–
h
–
Statistische

B

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER

UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

4E JAARGANG

WOENSDAG 29 OCTOBER 1919

No. 200

INHOUD

Blz.

DE VERDENKING, DIE OP NEDERLAND NOG ALTIJD DRUKT door
Prof. Mr. C. van Vollenhoven

………………..
989
Uitvoerrechten door
‘1h. Ligt/iart …………………
990
Hooger Handelsonderwijs
in
Nederland
en
het Talen-
vraagstuk door
Dr. E. E. J. Messing

………….
991

De
Oorlogswinstbelasting tusschen leven
en
dood door
Nico

J.

Polak

…………………………….
993
De
Prijspolitiek
in de
Typografie door
Mr.
A. A. van Rhijn
994
Verhooging der Successierechten

…………………
997

MAANDCIJFERS:
Giro-kantoor der Gemeente Amsterdam
…………
998
Postchèque

en

Girodienst
…………………….
998
STATISTIEKEN
EN
OVERZICHTEN

…………….

999-1006
Geldkoersen.
Effectenbeurzen.
Wisselkoersen. Goederenhandel.
Bankstaten. Verkeerswezen.

INSTITUUT

VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN

Algemeen Secretaris: Mr. G. W. J. Bruins.

WEEKBLAD ECONOMI,SCH-STATIST1SC
IIE
BERICHTEN

Secretaris-Redacteur: G. E. Ruffnagel.

Secretariaat: Pieter de Hooghweg 1, Rotterdam.
Aangeteekende stukken: Bijkantoor Ruige Plaatweg 37.

Telef. Nr. 3000. Tele gr.adres: Economisch Instituut.
Postcheque. en girorekening Rotterdam No. 8408.

Advertentiën f 0;35 per regel. Plaatsing bij abonne-ment volgens tarief. Administratie van abonnementen
en advertenties: Nijgh & van Ditmar’s Uitgevers-
Maatschap pij, Rotterdam, Amstedam, ‘s- Gras enhage.

27 OCTOBER 1919.

• De vraag naar geld bleef ook .de week weder aan-

houden. De prolongatierente steeg Dinsdag op 5 pOt.
en bleef zoo noteeren met uitzondering van den laat-

sten beursdag
j
toen 4% pOt. igenoteerd werd. De rente

voor particulier disconto vm een Icleinigheid lager

dan de vorige ieek. In de meeste gevallen kon prima

papier voor 4 pOt. plaateing vinden.
S

*

In den weekstaat van de Nederlandsche Bank

waren de veranderingen weder gering. De beleenin-

gen vermeerderden met ruim 11 mi]lioen, •de bin.ni-

landsche wissels verminderdert met bijna 2 millioen.

Ook het voorschot aan de regeering werd ruim 3 mii-

lioen kleiner. Aan de andere zijde verminderde de

bnkbi1jettenomloop met bijna 3 miflioen en werd

daarentegen het tegoed in rekening-courant ,,van

anderen” ruim 14 millioen grooter. -Werd dus eener-

zijds blijkens de vermeerdering van de beleeningen

nogal wat geld aan de bank onttrokken, anderzijds

werd, zooals uit de stijging van het tegoed van anderen

blijkt, weder ruim zooveel teruggestort.

Bij de inschrijving op het sehatkistpapier werd

ingeschreven voor een totaal bedrag van
f
50.791.000.

Toegewezen werden
f
21.860.000 driemaan’ds-promes-

sen
t
f
989.99, f17.670.000 zesmaands-promessen
t

f
979.14 en
f
3.356.000 biljetten
t
f
1.001.52, gevende

een netto rendement van resp. 3/8, 4¼ en 4¼ pOt.

e

De wisselmarkt werd in het midden der week ver-

rast door het plotseling oploopen van den Sterling-
koers tot 11.18. Daar liet aan. Engeland gelukt was

een tamelijk belangrijke valu.taleening in Amerika te
plaatsen, verwachtte men een algenieene verbetering

van den wisselkoers. Toen echter bekend werd, dat

deze leening voorloopig zelfs geen verbetering in den

Amerikaanschen koers op Londen veroorzaakt :had en

dus een verbetering van den Hollandschen koers no

veel minder te wachten was, liep de noteering wed

even snel terug.

DE VERDENKING, DIE OP NEDERLAND

NOG ALTIJD DRUKT,

De verdenking, als zou Nederland in Augustus

1914 zijn onzijdigheidsplicht op het ernstigst hebben
geschonden door Duitsche troepen te laten trekken
over Limburgsch gebied, vindt in sommige der geal-
lieerde en geassocieerde landen nog overvloedig ge-
loof, tot bij zeer hooge en invloedrijke personen. Al wat
‘onze regeering en onze pers tegen deze leugen hebben

gedaan, heeft
blijkbaar
niet voldoende geholpen. Zij
zal Nederland bij zijn intrede in ‘den Volkerenbond
ondienstig zijn.
Biedt echter het eerste bijeenkomen van den raad
van dien Volkerenbond niet gelegenheid om ons ééns
en vooral te zuiveren? Kunnen wij dien raad niet ter-

stond bij zijn samenkomen verzoeken een commissie
aaii te wijzen, geheel ingericht naar ‘s raads wel-
nemen, •tot nauwgezet en spoedig onderzoek naar de
waarheid van dit vermeende feit (want om een feit,
niet om een rechtsvr’aag of een .appreciatie gaat het)?
Onzerzijds ‘kan alle medewerking worden beloofd.
Maakt zulk een commissie straks als haar slotsom
bekend, ‘dat er schijn noch schaduw van grond was
voor liet gerucht, dan zal toch eindelijk onze onschuld
wel worden ingezien. Ingezien, en erkend.

Of
zijn
er voor onze ‘staatkunde of onzen goeden

naam gevaren te. vreezen van zulk een verzoek? De regel, dat wie zich verontschuldigt zich beschul-
digt, is niet van pas. Nederland verontschuldigt
niets; vraagt onderzoek, zonder meer.
Het bezwaar, dat wij ons onderwerpen aan ander-
mans oordeel, weegt evenmin. Dien weg moeten wij
juist uit; dat is juist naar den geest van den Volke-
renbond.
Is het soms een gevaarlijk praecedent voor later?
Maar als zulk een geval van grievende verdenking
zich mocht herhalen, waarom dan niet andermaal zui-
vering beproefd langs internationalen weg?

990

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 October 1919

Ook belemmering van ‘de Nederlan’d’sch-Belgische

onderhandelingen schijnt niet wel denkbaar. De ver-denking gaat ‘geheel daarbuiten om; haar opruiming

trouwens kan Ain onze positie voor ‘de Panische vier-
schaar alleen ten goede ‘komen.
Is er dan ‘kans, dat de raad zal weigeren? Bevoegd

tot inwilliging is de zaad naar het ,Volkerenbondsver-
drag zeker. En zoo ‘hij weigert, hoe zou ons dat kun-

nen scladen?- Wij zijn dan even ver ‘als thans, niet
achteruit.

Slechts de ‘bodenking, dat Nederland nog geen lid

is van den Volkeren’bond, zou kunnen wegen. Doch de
toezegging in de troonreide zal buitenslan’ds wel reeds
zijn opgevat als waarborg voor onze deelneming; en

het wetsontwerp tot goedkeuring van het Volkeren-
bndsverdr-ag, in uitzicht gesteld ,,nadat de totstand-
koming van ‘den Volkerenbond zal zijn verzekerd”,

zal nu toch wel binnenkort wordén ingediend. Ook
-deze tegenwerping vervalt dus. C.
V
. V.
25 -October 1919.

UITVOERRECHTEN.

Zooal’s ik raantoonde in mijn artikel, gewijd lain den
financieelen tostand van Ned. Indië
1),
is het on-
denkbaar, dat ‘de uitgaven der Regeering ‘binnenkort

belangrijk verlaagd zullen kunnen worden, tenzij men

geheel van politieken ‘koers zou veranderen, v-at nie-

aud’ verwacht. In het gunstigste geval ‘zullen ‘de uit-
gaven voorloopig op hetzehde niveau ‘blijven en als
dat zoo is, moet noodzakelijk worden gezorgd ‘voor
grootere inkomsten. In
zijn
meer genoemde redevoe-
Hn in den Volksr’aad wees Mr. ‘J. Gernitzen er ‘op,

dat’de Regeening die uitgaven niet uitsluitend, vin-

den mag door verhooging van den belastingdruk,

n.a.w. zemoet trachten de belastingen te verhoogen
zonder deiidruk te verzwaren, dus er naar streven ‘de

draagkracht der bevolking te ver-hoogen en grootere

somnien binnen te halen door intensieve ontginning

van ‘de rijkdommen van den bod. Over ‘den Mijn-
bouw in Ned. Indië schreef de heer J. Rueb in ide
nummers 184 en 185 van d’it
tijdschrift
een artikel,
waaruit de Âlemeen: hier heerschen’de angstige stem-
ming “ipreekt,
–
dat, er v’o.orloopig weinig van krachtige

ontginning ‘van den ‘bodém ‘komen zal, omdat ‘de Re- –
geer-ing ‘zelf niet bij machte is tot intensieve ontgin-
ning bver -‘te gaan ‘door gebrek aan personeel, terwijl
de hulp van het -particulier ‘initiatief niet ‘kan worden
ingeroepen, omdat de Tweede Kamer geen vaste lijn
oor de ontwikkeling van den mijnbouw heeft gesteld.
Ojam’bi ligt tot ergernis van het. energieke ‘deel der

Indische bevolking nog steeds op ontginning te wach-ie’ii. en “de baten, d’ie ‘dit gëbied aan de schatkist had
kunnen leveren, blijven blijkbaar voor ons nageslacht
gesr aard.

Om aan ‘geld te komen moeten de belastingen wor-. – den verhoogd en de Nedenian;dsch Indische Regeering
héeft’ als eerste ,mi-ddel om di’t ‘te bereiken gegrepen
naar de heffing van’ uitvoerrechten.
2)
Oppervlakkig
e7)ien ‘doet het vreemd aan, dat de Regeering juist
naar ‘uitvoerrechten grijpt, want de geschiedenis leert,
dot viôeer -met- deze rechten al zeer weinig succes
behaald “erd,-“en het is n’og :maa
r
betrekkelijk -‘kort
kel’édeh, ‘-dët deze rechten voor ‘bijna ‘alle producten
moesten wordén -afgeschaft,omdat de Oultures -in g±oote
‘oeiljkheden verkeerden. Alleen rechten ‘op hu’iden,

tabak “en tin bleven ‘gehandhaafd. Vermoedelijk ‘heeft
echter ‘de Regeeri’n’g moedwillig ‘de’ ooren geslôten
vbor de lessen- der geschiedenis,
wan-t er moet geld
ziji en wel zoo gauw mogelijk
– en ‘de -Oultures door-
lèven -eên periode van grooten ‘bloei, dus ze kunnen
bef alen en
het
geld ka’vlug worden binnegehaald.
De eôm’missie’ van Advies voor Handelsaangelegen-
heden, ‘die ter zakei werd gehoord, ‘bleek, evenals de
Ba-bas,iasch’e Kamer -van Koophandel’ in 1870, tegen

‘)
No.
197 van 8 October 1919, blz. 930.
1)
[Zie hiervoor
ook No.
175, pag. 44,3. – Red.]

alle uitvoemrechten gekant, de ‘Directeur -van Finan-

ciën voegde haan echter
–
toe, dat hij het standpunt in

moest nemen van ‘den kok; die ‘bot ‘de p’atrijzen zei: Gegeten zult gij wor’den, het is slecht’s de vraag met

welke’ saus gij wenscht te worden ‘bereid, – m.aw.

Uw opv’attin’g laat ons kou’d, zegt ‘ons slechts, hoe ,we
op de meest practische wijze ‘de rechten kunnen hef-

fen. Trouwens de Oommissie zag wel in, dat er iets

gedaa’n moest worden om ‘aan geld te komen en wist

geen ander ‘middel aan ‘de han’d te doen om gauw veel

geld te krijgen, – ze uitte daarom alleen een prin-

cipieel protest en stelde verder voor om de rechten

slechts te heffen gedurende een periode van eenige

jaren, zoodat -het Departement van Fin’anciën voor-

loopig uit den ‘drang zou ‘komen en dan rustig zou

kunnen werken “aan een verbeterd ‘belastingsysteem,
dat uitvoerrechten overbodig maken zou. Dit voor-

stel vond geen steun bij de Regeer’ing en vermoedelijk

zullen ‘dus rechten geheven worden tot weer een tij’d

komt, da’t de Cultures ze niet meer dragen kunnen. ,,

Het is een angstig
verschijnsel,
dat men over het
algemeen zoo weinig ‘acht slaat op de geschiedenis der

groote Oultures; in de tegenwo’ordige periode van

bloei ‘denkt men niet meen aa-n de jaren van suiker-,
koffie- ,en ‘kinacnises, men is ‘blijkbaar vergeten, hoe-

veel kapitaal in rubber, thee en tabak verloren ging,

erger – men wil niet gelooven, dat de- geschiedenis
zich weleens zou kunnen herhalen. Is ‘door allerlei
nieuwe bepalingen en door veranderde omstandig-

heden de kostprijs van suiker al niet gestegen ‘tot

boven den prijs, waartoe men eenige jaren geleden

geregeld moest verkoopen? Wijzen ‘dè cijfers der

wereld-nubber-opbrengst niet verontrustend op een
nadenenden
tijd
van ‘overpr’oducbie? Worden de Deli-
Oultures -niet ‘bedreigd door de ‘afschaffing der poenale,
sanct’ie? ete.

Nog gaat alles schitterend, — maar het kan en het

zal verkeeren, wadt de verarmde wereld zal op den

langen duur onze producten niet tot de h’ooge prijzen
van thans kunnen ‘blijven opnemen, – en -wat dan?

De Regeering ‘heeft -aan de mogelijkheid van lagere

prijzen gedacht en zal de rechten heffen volgens een
glijdende schaal en -zoodra de verkoopprijs van een

product ‘den ‘gemi’ddelden ‘kostprijs nadert zullen de
rechten geheel vervallen. Het vaststellen van een

average kostprijs zal in ‘overleg met ‘de -betrokken Cul-
tures geschieden en hierbij zal er naar gestreefd wor-
den om ‘de grens vrij hoog te’ ‘stellen, opdat ook duur
werkende -ondernemingen bij voor haar niet looneude

m’arktprijzen zooveel mogelijk vrijuit kunnen gaan.
De’ze maatregel ‘ontueemt aan het gevaar ‘dezer -belas-
ting voor ‘de Oultures een groot ‘deel van zijn drei-
ging, maar hij ‘maakt de bron van inkomsten voor de
Regeeriug angstig ‘onregelmatig en onzeker. Als voor-

beeld van de
wijze
van heffing worden de voorgestelde

rechten voor coprah en rubber in -de Memonie van
Toelichting der Regeering gegeven en wel als volgt:

Copra f.m.s.

—

Caoutchouc
‘bij een markt-

bedraagt het

bij ten markt-

bedraagt het
prijs per picol

uitvoerrecht –

prijs per

uitvoerrecht
van

per 100KG.

/, K.G. van

per IOOK.G.

benedenf 9,—

nihil – ‘benedenf 0,60

, nihil

f
9.01— 9,90

f
0,10

‘
f
0,66-0,66

f
0,10

9,91-10,80

–

0,20

–

0,66+—0,72 – ,-

0,0
-10,81-1’1,70

0,50

,0,72-0,78

0,90-
11,71-12,60′ – ‘ ‘ 0,90 –

0,78+-0,84

– 2,10

–
12,61-13,50

–

–
1,40′

–
0,84+-
0
,90

3,80
13,51-14,40

:2,—’

0,90-0,96

5,90

–
14,41-15,30 ,

2;8o – –

– 0,96-1,02

8,60 –
15;31-16,20

3,20”” 1,02-1,08 –

11,70
16,21 enhooger 9 cénts voOr – ‘ 1,08l-1,14

15,30
– ‘

– ieder
vol
be-

1,1417-1,20

19,40 – drag van -25

1-,20 en hoog.

20,40
–

cts.,waarmede’ –

‘

34 cents voor
–

de prijs ‘per ,–

iederen cent,
picol
f
16,20 –

waarmede de
te boven gaat.

prijs per
‘
1
/2
R.G. f1,20 te
,,boven gaat.

29 October 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

Het onsympathieke van uitvoerrechten is, dat de

zwâkste relatief het zwaarst wordt belast, want op een

onderneming, waarvan de kostprijs hoog is, die dus
met vele moeilijkheden te kampen heeft, zal de belas-

ting zwaarder drukken dan op 64n, die onder gun-

stige omstandigheden en dus goedkoop werkt. De glij-
dende schaal kan aan dit bezwaar niet tegemoet komen
eii waar het streven der .belastinggaarders zijn môe’t

de belastingen naar draagkracht te verdeelen, daar

gaan de uitv’oerrechten tegen dezen regel in. Bovendien

worden door deze belasting alleen de producenten ge-
troffen en wel het zwaarst de groote Europeesche

Oultures, die hier al zeer zwaar belast zijn, terwijl
andere bloeiende bedrijven als handel, scheepvaart etc.

onbelast blijven. Aan den eenen kant w’oiïlt er naar
gestreefd om nieuwe Cultures en Industrieën aan te
moedigen, aan den anderen kant wordt het bestaan
der Cultures, die na jnrenlangen strijd tot bloei geko-
men zijn, steeds sterker bedreigd. Zij, die thans pio-

nierswerk willen verrichten, worden geholpen en aan-
gemoedigd, maar velen laten zich weerhouden, omdat
ze weten, dat, als ze eens iets bereiken, van alle zijden

jaloezie en nijd tot uiting zullen ‘komen en dat de
Rgeering een 66nmaal tot bloei gekomen ‘industrie
stellig niet meer de helpende •hand aal reiken.

Schreeuwt niet ‘de menigte thans luid over elken klei-

nen misstand in de suikerin’dustrie en toont men niet
de enorme opofferingen en groo’te energie ‘der stich-

ters van deze Cultuur (‘de kurk, waarop Java eens
heette te drijven) vergeten te zijn?
Hoe het zij, de uitvoerrechten komen, laten we nu
slechts hopen, dat de Directeur van Financiën, als hij

et koksmes zwaait, zich niet vergist en ‘dat niet de kip
met de gouden eieren valt, als hij ide patrijzen treffen

wil.

De groepen der bevolking, die getroffen worden, zijn
verschillend naarmate de productiewijze van een arti-
kel anders ‘is: voor producten als suiker, koffie, thee,
ru’bber en tabak worden hoofdzakelijk de groot-land-

bouwbedrijven getroffen, ‘daar deze het product zelf
planten en verwerken, – er bestaan dan ook plannen
om voor ‘deze producten de uitvoerrechten door een
producten.belasting te vervangen, daar de incasseerin’g

van zoo’n belasting eenvoudiger zou
zijn,
voor produc-

ten, die
ven
den inlandschen landbouwer worden op-
‘gekocht en in fabrieken wtorden verwerkt, of d’ie on-
verwerkt geëxporteerd werden, betaalt •de inla.nder
de belasting, bijv. voor coprah, tapioca’s, kapok, etc.

Aan het bezwaar der exporteurs tegen de glijdende
schaal, ‘die termijnzaken zoo goed als onmogelijk ma-
ken zou, zal tegemoet gekomen worden in een speciale

ordonnantie, die in overleg met vertegenwoordigers
uit •den handel wordt vastgesteld.

Hoeveel moeite men zich ook geven zal om deze
belasting zoo gemakkelijk mogelijk te incasseeren, ze
zal aan ieder onsympathiek blijven, zoowel •aan
ontvangers, als ‘aan de betalers. Bij een gevoelige prijs-
daling zal ze de Regeering in moeilijkheden brengen
door •de dan plotseling snel verminderende opbrengst
en ze zal steeds het ‘bestaan van ondernemingen, ‘die
onder de tegenwoordige omstandigheden moeite gehad
zouden hebben om tot ‘bloei te komen in groot gevaar
brengen. Vooral ondernemingen, die in de eeiste be-
staansjaren tegenslagen te verduren hebben en die
d’oor een energiek en zuinig beheer tot een laten bloei
gebracht kunnen worden, züllen ‘den ‘druk ‘der rechten
zwaar voelen en er misschien onder bezwijken, want
waar voor dergelijke ondernemingen de kostprijs in

den eersten
tijd
vaak heel ver ‘boven het gemiddelde
ligt, zullen ze toch volgens dat gemiddelde moeten
betalen en de belasting aal dan ‘dus niet de winst ver-
minderen, maar het verlies vergrooten.
Moge deze belasting slechts een kort leven hebben
en moge haar vervangster rusten op de stelling: ,,d’ie
verdient betaalt” en niet, zooals de uitvoerrechten, op
de stelling: ,,die produceert betaalt”:
TH. LICTHART. Weltevroden, 6 September 1919.

H000ER HANDELSONDER WIJS IN NEDER-

LAND EN HET TALEN VRAAGSTUK.

Dr. E. E. J. Messing schrijft:

Dat met het artikel ,,Hooger Onderwijs op Handels-

•gebied in Engeland” in no. 193 ook in de kolommen
van dit weekblad de organisatie van het hooger han-

delsonderwijs aan de orde is gesteld, valt zeker t’oe te
juichen. Inzonderheid heeft ‘het mij bij de lezing van

het voornoemde artikel gakoegen gedaan te zien de
plaats, die men zich te Londen denkt aan ‘de vreemde

talen in te ruimen, verwondering behoeft de d’aar
gedane keuze echter geenszins te wekken.

Waar hooger handelsonderwijs ingevoerd werd en

wordt, is overal
leidend ‘
beginsel, dat die wetenschap-
pen, die van bizondere waarde voor den ‘a.s. ‘koopman

en
bedrijfsleider
enz. geacht worden, tot handelsweten-
schappen in engeren of ru-imeren zin gestempeld wor-
den, zonder dat er in de verste verte aan ged’acht
wordt, ‘die wetenschappen, zooals rechtswetenschap,

geschiedenis, aardrijkskunde etc., anders dan als mid-

del tot het bepaalde doel te doen beoefenen.
Het verwondert dus niet, wanneer in ‘de ,,H’ande-
lingen ‘der Commissie. . . . tot het samenstellen eener
schets van lessen, welke aan een Ned. handelshooge-

school kunnen ‘gegeven worden” (1904) eenzelfde
standpunt wordt ingenomen, en evenmin kan het
verwondering wekken, dat in de ,,Praeadviezen’ ook

de talen mede op den voor’grond treden.
Het treft echter -dat, waar in die praea’dviezen
over talen gesproken wordt, er ‘bijna uitsluitend ‘be-
doeld wordt het -bijbren.gen van talenkenuis vooral
met het oog op ,,corresponden’tie”, en het zou kunnen
pleiten voor het – juiste inzicht ‘der meerderheid der
commissie, dat ze een dergelijk ‘taalonderwijs niet
konden achten, ,,hooger” handelsonderwijs te zijn, al

werd de mogelijkheid toegegeven, dat het wel als
hooger onderwijs ‘zou kunnen gedoceerd worden, maar
dan volgens de meening van ‘het Bureau, waar-bij de
leiding der werkzaamheden ‘berustte, niet thuis be-
hoorde
01)
‘de Han.delsh’oogeschool.
April 1913: In de Memorie ,,Aan den Handel”,
waarvan ‘de 46 onderteekenaars ‘in hoofdzaak tot de
meest op den voorgrond tredende mannen ui-t Neder-
lands handel en
-nijverheid
behooren, staan echter
weder in het Ontwerp-leerplan ,,Talen en corresion-
dntie’ als vierde
zelfstandige
groep onder de ,,Han-
delswetensch’appen in engeren zin”, hetgeen eens voor
al duidelijk te kennen geeft, dat de meerderheid dezer
leidende persoonlijk-heden de talen als zelfstandig en
gelijkgerechtigd leervak onder de ,,Han’delsweten-
schappen” aan ‘de handelshoogeschool wenschte op-
genpmen te zien. Edoch, enkele maanden later in het-
zelfde jaar, bij de ‘oprichting der eerste Nederland-
sche Handelshoogeschool, zien we toch weder ‘aan de
talen een ondergeschikte rol toegewezen, geheel
los
van het or’gaisch ‘geheel der h’an’delswetenschappen.
Intusschen heeft vermoedelijk de ‘druk, uitgeoefend
‘door ‘het gewicht v’an het vage bewustzijn, dat er
ergens een fout in -het systeem schuilen moest, er toe
geleid, dat sedert 1917 aan de hoogeschool de talen,
plus wat men is ‘gaan noemen ,,handelsterminolog’ie”,
in dier voege met de facultatieve examenvakken ge-
lijkgestel’d werden, dat een tes’tjirn•onium, behaald voor
een taal plus handelsterminologie, vrjstelt va-n de
verplichting, om een test-imonium in een facultatief
examenvak over te leggen, •of, sedert 1919, examen in
dat vak te doen. Ziedaar ‘de lotgevallen van het taal-
onderwijs aan de Handeishoogeschool in Nederland.
In het buitenland ‘dezelfde onzekerheid of twee-
slachtigheid. A’an ‘de eene Hoogeschool behooren ,de
vreemde t’alen – tot de verplichte – ‘of facultatieve
examen-vakken, hoofdv’kken, aan ‘de andere tot het
z.g.n. aanvullend onderwijs.
Kan ‘ons het buitenland dus ook geen leering ‘geven
voor het bepalen van
het
juiste standpunt, niettemin
verdient het opvallende verschijnsel vermeld to wor-
den, .’dat
overal
diep gevoeld wordt, dat waar hooger
han’delsonderwijs gegeven wordt, een tot nog toe niet

r
992

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 October
1919

gevulde leemte bestaat, en wei een leemte, die men
met cle inderdaad opmerkelijke intuïtieve zekerheid

omtrent haar oorzaak, met ‘het talenvraagstuk in ver-

hand ‘brengt. Het is echter niet genoeg, dit als opval-
lend of merkwaardig eenvoudig te releveeren, maar
er dient op gewezen,’ dat er noodzakelijk iets achter

moet zitten, wat de vertegenwoordigers van handel en
iiijverhei’d en der z..g.n. hanideiswetenschappen in mi-
meren zin niet hebben kunnen opsporen, omdat ,hët

niet op ‘hun weg lag.
Welnu, ‘de vertegenwoordigers d’er taalwe’tenschap als zoodanig zijn ôf niet geconsulteerd, 6f Ivaar ze om
hun oordeel gevraagd werden, daar ‘konden ze niet

met kennis van zaken antwoorden, ‘omdat ze ide spe-
ciale kennis van zaken wel niet geheel misten, toch

niet in voldoende imate ‘bezaten. Die speciale kennis

is de ‘kennis van den handel in zijn vele ‘geledingen,
lijgevolg van •handelsbegrippen en hun uitingen in

de taal, de handelstaal of
beroepstaal van dan
koopman..

Laa’t ik den nadruk mogen leggen op twee overbe-‘
kende feiten:
1.0.
Naast een internationalen handel
bestaa’t een nationale handel; en 2
0
. De handel is
eeuwen oud. De tegenwoordig gesproken talen nu zijn

eveneens eeuwen oud, maar ondergaan telkens weder
zulke verjongingskuren, dat men ten vlotte veelal

allén ‘door toepassing van speciale methoden in het

jonge woord het ou’de herkent. De taalwetenschap

schept op dit gebied zkerhei’d, weten; als lin’guisti-

sche en philologisohe wetenschap, waaromtrent ‘bij
den ‘leek nogal verwarring heerscht. De lin,gu’istriek

kijkt in de eerste plaats op den. vorm ‘der woorden,
oorsprong, her’komt, wijziging, verspreiding, de phi-
lologie op hun
‘inhoud.
Voor ide l’aattte is dus ‘de taal-
wetenschap als zoodanig slechts middel ter ‘hereiking
van ‘het doel: in te dringen ip het cultureele leven
van een volk.

De handel nu is een erkende cultuurw’aarde, is een
cultuurfactor zelfs, waarover zekerheid en weten te
erlangen het nog wei de moeite waard geacht ‘wordt,

om er •aparte hoogescholen voor ‘op te richten. Dit
en ltureele gheu ren, het veelvuldige handeisgeheuren,
leent zich hij uitstek tot het ‘onderzoek ‘door de taal-
wetenschap ‘als philoiogi’sche weténschap, zooais reeds

vanaf ‘dc oprichting ‘der eerste N.H.H.S. door onder-
geteekende werd opgemerkt in verschillende verlian-

delingen.
1)
Het is misschien niet al te ‘gewaagd aan

te nemen, dat ‘die voortdurende opwek’k’ingen mede in
verband staan met de oprichting eener vereeni’gi.ng
te Rotterdam, die met dit philol’ogisch onderzoek een

begin wenscht te maken, vooizoover het althans de
Nederlandsche liandelstaal betreft. Indien ik mij niet
vergis, hebben juist mannen uit den ‘handel het initia-
tief ‘daartoe genomen.
2)
Sedert eeuwen van genelatie
tot generatie overgeleverd, omgevormd, vernieuwd,
brengt ‘de taal van den handel getuigen, ‘documenten
en ‘andere uitingen voort, over doen en laten, handel
en wandel van den k’oopman.

Dit ,,Leben iind Trei’ben” van den koopman in zijn
heioepsuitoefenin;g is wel i,n zijn kern internationaal,
maar in zijn uitingen nationaal, zooal’s men dat op
volkshuishoudkundig gebied ook waarnemen kan. Om
het ‘te leeren kennen, studeert men vreemde talen.
Kennis van de taal is ‘kennis van den ‘die ‘taal spre-
kenden mensch, die zijn wijze van denken, zijn ge-
liede ‘doen en laten, al is het tegen zijn willen en we-
ten, in zijn taal uitdrukt.
3)
Vand’aai, ‘dat hij alle
schoolonderwijs taalouclerwijs gevonden wordt.

i) Maandbi.
v.
haiLdelsoJIdet’v. ei! Ii. weteusch. April 1916;
Juni/Oetober 1917.
2)
Voorbeelden van wat er al zoo te veriieh’teii valt oji
liet gebied der Dui’tsche ‘taal, vindt mee in Zeitschrift
f.
h[andelswi.sseuschaft uncl 1-T.praxis. October 1916; Neophi-
lologus II. 3. 4. 1917.
3)
De insider, die 1. Mees, De moraal in het handels-
leven” leest, zal vaak aan bepaalde heroepstaaluit’ingen
denken, en het is wel jammer, dat ‘de schrijver ze niet hier
p1
iiaar,als grondslag, gebruikt en genoemd heeft.

Het ondetv,’ijs der Universiteiten is naar facul’tei-

ton, gesplitst, speciaal onderwijs, opgebouwd op weten-
schappelijke methoden, wiei aanwending ten doel

heeft, ‘in de algemeene
kennis
van het speciale gebied
tot weten, waarheid te geraken. ‘V’aar wij voor deze kennis voor een bizonder ‘groot deel op ‘taalui’tingen

aangewezen zijn, daar is, zooals ‘aangetoond werd, de

aanwending der taalwe’tensch’appeljke, philol’og’ische
methoden mede van noode, ‘vooral natuurlijk, wan-
neer “wij ‘de kennis niet
‘ alleen uit uitingen der moe-
dertaal kunnen halen, maar ook vreemde ‘talen daarbij
noodig hebben.
1)
Een kenmerk van het univ’ersiteits-onderwijs is nu juist, dat liet zich bij het zoeken naar
liet ware weten op elk cultureel ‘gebied genoodzaakt

ziet, ‘het physische en psychische leven van op zijn
mist ide
belangrijkste
vreemde volken mede te ‘onder
z’oeken.

Hoe is het dan ‘echter oirbaar, taalwetensch’appelijke
phi.lo’logische ‘methoden alléén hij het universitaire of
hooger handelson’derwijs
niet toe te passen? Dat ze toe-‘

gepast ‘dienen te worden, kan niet langer twijfelachtig’
zijn. Er
is
slechts één moeilijkheid, d’ie men tegen

opneming van ‘d,e ‘taalw’etenisc’hap als gelijkgerechti’gde

onder dle z.g.n. ‘ha.ndel’sw’etenschapipen zou kunned in-

brengen, het vinden van geschikte ‘docenten. Maar ,dat
is in ‘t ‘geheel geen moeilijkheid meer, sedert er philo-
logen zijn, ‘die het handelsgebeui’en
kennen
door eigen
studie en voortdurende aaiiraking met de practijk.
Ten slotte een opmerking, van belang vooral voor
wie de ‘onderscheiding van wetenschap
•
en onderwijs
niet ‘duidelijk is. Wie over het donker der Grieksche
oudheid licht wil verspreiden, moet ‘o.’a. Grieksch

kennen, wie het. ‘d’oen en laten van onze mid’deleeuwr
sche voorva’deren wil doorvorschen, moet ‘de middel-
eeuw’sche talen kennen. Wie dus ten opzichte van het
gebeuren op het gebied van ‘den handel ‘in Duitsch-land, Engeland, Frankrijk naar hot scheppen van in-
zicht en weten streeft, moet de vreemde taal
op dat
gebied
in voldoende mate kennen. Vandaar ‘de aisch
‘der ‘niethodiek v’tn het
onderwijs, ‘
dat er ‘hschrijving
vooraf ga van ‘dat bepaalde gebied, ‘met ide ‘bepaalde
aan “dat gebied eigenaardige s’oorden, uitdlrukkingen,
termi’ni technici, etc.;
2)
en die verworven kennis’
dient tegelijkertijd ii Is rondslag of u’i’tgang’spun t voor
een ‘dieper ‘doordringen.

Na het ‘bovenstaande moge liet we] evident zijn, dat
de t’aalweten’schap in haar
handelstaaikundig onder-
deel
3)
‘als geiijkgerechtigd en ‘belangrijk vak on’dler die
zelfstandige vakken ‘thuis behoort, waaruit aan een
handelsfac ulteit of h an’d el’sh’oogesch’ool ‘de examen –
vakken geko’en worden, de regeling ‘die, zooal’s wij ‘in
liet ‘geciteerde artikel gezien hebben, te Londen in
toepassing zal komen. –

En niet ‘de ran’gschikki ng van de h a n’delstaalk un –
di.ge
beschrijving van de techniek van den handel en
zijn verschillende bedlrijven” onder li’et
organische
Ilooger ‘hau’d:elson’clerwijs (niet langer, aanvullend”),

zou dlau cciie aan, de ‘gerechtigde e,i’sch’en, van practijk
en wetenschap beantwoordende haimon’ische oplos-
sing eindelijk verkregen zijn.
4)
Dr. E. E. J.
MESSING.

Een enkel ‘door
II.
Mees gcnoen’i’cl voorbeeld vindt men
1. c. p. 22,
noot
1.
Die clan
ook
in ‘cle correspondentie gebruikt (kunnen)
ivoi’d’en.

‘) Vgl. Rapport
v. cl.
Senaat ‘der Universiteit (Anister-
dani) . . . over ]:l’ooger F[andelsonclerwijs, pag. 9:,,Behalvc
cle bedrijfshuishou.(Ikuuide zijn alle vakken, waarin iii cle
Faculteit ‘der ‘E[aitciclswetenschappeit zal woi,’clen glidoceerci,
oiidcrdcclen
van vakken, waai’i
1.
in
andere
faculteiten on-
dlerwijs wordt gegeven”!
4)
Als tegemoetkoming
ccii dc
eiseheic van cle pi’actij’k
alln zouden ingericht kun iieii worden cursussen, die ten
doel hebben de ontwikkeling van vaardigheid (routine) in
het ‘gebruik van vreemde talen te bevorderen, waarbij men
natuurlijk dn ‘hooMzaak op ‘de beschaafde omgangstaal en
algemeene taal überhaupt let. Wij daarentegen ‘hebben het
oog op dat onderdeel der
taalwetenschup,
.dat licht ver-
sp]’eidt over de psyche van den koopman, en inzicht, weten
schept omtrent beroepsfeiten en -gedachten, ‘uitgedrul ‘in

29 October 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

993

DE OORLOGSWINSTBELASTJNG TUSSÜHJiN

LEVEN EN DOOD.

:0e lieei- Nico
T
. Polak schrijft:

Zelden is er in verhouding tot den levensduur zoo

lang naar geboorte èn naar dood verlangd als hij cle
oo.rlogswinstbelasting. Zelden ook is zoèwel geboorte

als overlijden met zulk een lijdensgesehiedenis gepaard

gegaan.

De geboorte kan ons
01)
het oogenblik koud laten,

het leven gedurende langeren tijd dan men had ver-

wacht en juist daardoor alIens gobiekkiger, laat ik

onbesproken voor zoover de historie niet met den

ii oud sstr ijd te maken heeft.
Maar juist de doodsstrijd vraagt onze aandacht. de

doodsstrijd, die einde 1919 of begin 1920 valuta ultimo
1918 zal worden gestreden.
Zoo’als bekend, is bij Koivinklijke Boodschap van
19 April 1.91.9 ingediend een wetsontwerp tot zoo-

clanige wijziging van de wet op de oorlogswiinstbelas-

ting, dat de belasting over de jaren na 1.918 niet

meer wordt geheven. Den 22sten October 191.9 heeft
de- Tweede Kamer ‘dit ontwerp in openbare ‘hehande-
ii ig genomen en op voorstel van Mr. De Geer aange-
houden tot de ‘behandeling van cle ontwerpen ver-
m’ogensaanwasbelasting en heffing ineens.

Intusschen zijn er in de Kamer tal van opmerkin-gen gemaakt Over het ontweip, welke waard zijn te worden besproken. Er bleek vrij algemeen de over-
tuiging te bestaan, dat ‘de helastin.g haar roem over-
leef d heeft, dat zij zeer onh’illijk en vaak verkeerd
werkt. Alleen de Kamerleden, die zich uitsluitend
vertegenwoordigers voelen van de klasse, welke de

werking .der belasting niet heeft ondervonden, vonden
haar nog niet zoo kwaad.

Dat men van deze belasting af wil is zeer begrijpe-
lijk. Is liet niet onzinnig, nu nog winsten te vergelij-

ken met die, zes tot acht jaar geleden ‘behaald? Is het
niet treurig, dat schiatrijken, die reeds v66r den
oorlog dat adjectief verdienten, vrijloopen? Maar af-

gezien van deze i.n het oog springende on.bilhijk’heden
kleven deze ‘belasting nog zeer vele bezwaren aan, als
rem voor den ondernemingszin – die vaak bij nou-
veaux riches het grôotste is -, hinderpaal tegen het
instellen van hooge
–
inkomstenbelasting, oorzaak (met
vele andere) van prijsstijging. Gezwegen nog van de
talrijke -technische bezwaren, die tot groote .on’hillijk-
lieden leiden.

Toch aarzelt de Kamer, de belasting buiten werking
te stellen. i)e heer Dc G’eer wenscht geen oude sehoe-
rien weg te werpen voor er goede nieuwe zijn en
schijnt hij vergelijking tu.schen de ooriogswinst_ en de
vermoge.nsaanw’asbelast,i n.g de laatste het grootste
kwaad te achten. De heer Marchant ziet met leede
Oogen de grootg scheepvaartwiusten, in. 1.91.9 onbelaat.
Ook anderen constateerden, dat in het nu. looien’de
jaar aanzienlijke conjunetuurwinsten worden behaald.
Dat men, al acht men de 0W-belasting in haar
tegenwoordigen vorm verkeerd, aarzelt om ze af te
schaffen, lijkt mij eveneens zeer begrijpelijk. En ik
geloof dart. ook, dat men goed zal doen, zo v o o i h e t’
laatst over 1.919 te heffen, dus reeds
nu,
van te voren, en niet bijkans een jaar na dato, te be-
palen, dat zij over 1920 en volgende jaren niet meer
zal worden gelieven.
1-let moge vreemd. schijnen, dat ik., na het onbil-
lijke en verkeerde van de belasting te hebben ‘betoogd,
i:ii het verlengen van haar werking kom verdedigen. Maar juist omdat ik ‘de belasting niet bewonder, zou
ik
bestendigin.g
funest achten, hetgeen niet uitsluit,
dat ik heffing over een bijna afgeloopen jaar voorste.

e
li
swaar
zal de willekeurige onbillijkheid tegen-
over i.ndiv’iduen ook in 191.9 blijven voortbestaan, wel-
licht eenigermate te temperen door vermen-igvuldi-

cle beroepstaal van tien koopman. Het hierbij th.ciisbehoo-
rende onderwijs geeft dan noodzakelijk een nauwkeurige
beschrij’eiiiq
van het
lcandelsye’beuren iii
de verschillende
takken i’aii iiiuidel der’ betreffende landen.

ging ‘aii do ve.i-gelijkiugseijfers met een inflatie-eoëf-
—

.

.

.,
ficien t.
Maar liet gi-oote sociale nadeel, de belemmering van
den ondernemingszin en de bevordering van de duurte,
kan de heffing over het ten einde spoedende jaar
1.91.9 niet meer aankleven. De ondernemers hebben,
toen de afschaffing der belasting zoolang traineerde,
het zekere voor het onzekere genomen en op de ho-
sten.chiging gerekend; werd ze afgeschaft, dan viel liet

mee. Waa.i. de ondernemingszin belemmerd is, kwam er

geen tiahsaetie tot stancl en is dus geen winst ge-
maakt. Waar gehandeld is en winst ‘behaald, kan de

belasting nu niet meer ‘beleinimerend werken. De on-

dernemers hebben in de periode van onzekerheid de
belasting in hun cahcul’aties begrepen; voor zoover

de kostprijs een factor is bij de prijsvorming hééft de

O.W.belas’ti ng dus reeds de -duurte in de hand ge-
werkt., of
-ze
gelieven wordt of iiiot.
Het jaar 1919 is voor sommige bedrijven buiten-
gewoon gunstig geweest. De scheepvaart en het bank-
wezen maakten ongekende winsten. De cul’tuuronder-
nemingen haalden de winsten van haar oogst 1918 in
191.9 binnen; die winsten zou-den bij afschaffing aan
den fiscus ontsnappen. Men behogf t ook de overige
rubrieken van de effectenprijseourant maar eens na
te gaan om aan de noteeni’ngen der ‘aandeelen te zien,
hoe cle ondernemingen prosperoeron.

En ‘al ‘die winsten ontsnappen de schatkist, indien
de- oorlogswinsthelasting ovei• 191.9 niet wordt :gehe
ven, omdat alleen, deze belasting de winsten cie
ii a a m 1 o o z e v e n n o o ts c h a p p e ii tref t en niet
slechts de uitd.eelingen, die, indien ovengroo.te winsten
gemaakt worden, geiijooniijk naar verhouding gering

zijn.. Juist de ‘bedrijven, ‘diè i.n 191.9 groote w’i.nsten
hebben opgeleverd, worden bijna uitsluitend in dcii
vorm van naa.mlooie vennootschappen gevoerd.
Stelt men de wet per eind 1.91.8 buiten werking, dan
worden ivh de in 1919 geleden verliezen gevaii.deei-d,
eenorzij-cls in verband met het arrest van den Hoogen
Raad van. 29 Juni 191.8 B. 2023 (blijkens hotwelk men
hij cle wani-cleering- van ‘ha.ndels’voorra.cl.en; clie men
niet ineen’s lan ‘verkoopen of di.e men ten behoeve ‘un
zijn. bedrijf moet aani ouden, rekening mag houden
met cle hancielsconuju nctuur) , andcrzj(I,s
01)
grond
van het voorgestelde overgangsartikel 99. De winsten
blijven echter ‘on’belast.

Heft men de belasting per eind 1.91,9 op, dan wor-
den de ‘verliezen evengoed gevalideerd, op grond van
art. 92 (waaruit de termijn, van twee jaar zou moeten
vervallen), terwijl ook de winsten. worden belast. Mr.
Ti-eu.u’b, die in de bres sprong voor ‘de hou:ders van g’roote, in waarde gedaalde ‘voorraden, ziet c!e coni
pen’sa t,ie dan volledig hersteld.

Uit vrees voor ‘die compensatie, zooals de Minister
zij.n oritwei-p motiveert, behoeft men de helastin;g niet
af -te schaffen. Die compensatie, die hoofdzakelijk
hhai- grond vi nclt in. waardedaling ve ii voorraden,
hoef t, zooals ik hierboven uiteenzette, ‘teli plaats, of –
do wet per einde 1,918 ophoudt ‘te wei-ken of- per uit.

191.9. Dagelijks krijg ik balansen onder dc oogeul,
waarin hij cle w’aatideori.ng per einde 1 91.8 met cle prijs-
dal ing in. 1.919 al terdege ‘is i-ekeni rug gelioucici.i. 1-Tot-
geen in -tal van gevallen volkomen b:iilijk is te achten.
En niettegenstaandc, mode op grond van dergelijke
balansen, al groote bedragen oorlogswiusthelasting
zijn geresbitueei-d, geeft de staat der Rijksmid’delen nog
iedere maand ccii flink batig saldo uit cle oorlog-s-
winstbolas’tin.g te zien. Aanslagen over 191,8 bevat dat
saldo nog zeer weinig, maar res’t.itn ties over ‘dat- jaar
zijn ei- al in aanzienlijke uh.oeveelihei d in. vel-rekedd,
-daar de ad.mivaisti-atie ‘ter wille van den handel de
vej-zooken om terugbetalirig over 191.8 laat vooi
–
gauiuu
l)ij de i-egeling der aanslagen, zelfs bij die over 1.91
7.
Afschaffing van de compensatie, zooals .de heet-eo
Marehant en Ter Laan verlangen, zou ik als hoogst
onbilhijk ten zeerato betreui-en. Bij de toepassing der
wet, is met de mogelijkheid van latere compensati.e
steeds rekening gehouden: in veel dubieuze gei’ allen

994

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29
October 1919

ntm de fiscus om terug te geven als later zou blijken,

dat te veel was genomen. Ook de prijsstijging werd steeds geheel als winst beschouwd op grond van de
mogelijkheid van compensatie bij prijsdaling. Afschaf-

fing van art. 92 zou dus moreel ogevat niet veel
verschillen met contractbreijk.

Opheffing der belasting per 31 December 1919

heeft nog het groote technische voordeel, dat men er van te voren op kan rekenen, hetgeen voor de zaken,
wier boekjaar niet met het kalenderjaar samenvalt,

maar die toch haar winst tot 31 December moeten
aangeven, een uitkomst ml zijn.

Intusschen zouden, behalve het technische, alle

voordeelen van de verlenging der oorlogswinstbelas

ting tot einde 1919 eveneens verkregen kunnen wor-
den, en tevens zonder de reeds genoemde bezwaren,
indien werd overgegaan tot een heffing tegen h’oog

percentage van het inkomen van natuurlijke en de

winst van rechtspersonen over 1919; de winstbelasting
der rechtspersoen dan met ‘buitenwerkingstelling

der dividend- en tantièmebelasting en met gedeelte-

lijke vrijstelling van de uitdeelingen bij de genieters. Het zij mij vergund, hiervoor te verwijzen naar mijn

opstel in de E.S.B. van 1 October j.l. Wellicht is de

noodzakelijkheid van ingrijpende wetswijxiging een

overwegend bezwaar tegen dit desideratum. Voor dat

geval meen ik heffing van oorlogswinstbelasting voor
liet ]aatst nog over 1919 ten sterkste te moeten aan-
bevelen.
I
P.

DE PRIJSPOLITIEK IN DE TYPOGRAFIE.

Mr. A. A. van Rhijn, Adviseur der Werkgevers-

organisatiën in de Typografie, schrijft:

Het werk van Prof. Mr. J. A. Veraart, getite1d
,,’V raagstukken der Economische bedrjfsorganisatie”:

heeft de organisatie, welke in het drukker sbedrjf tot
stand kwam, in het middelpunt der algemeene belang-

stelling geplaatst. De Deiftache Hoogleeraar geeft in

zijn boek aan, op welke wijze naar zijn meening het

bedrijfsleven in Nederland moet worden geôrgani-seerd. Het feit, dat hij als economisch adviserir de?

Drukkerspatroonsbonden een zeer belangrijk aandeel
had in de totstandkoming der daar geldende regeling,

gaf aanleiding tot de zoo verspreide opvatting, alsof
de door Prof. Veraart verdedigde organi.satie in het
drukkersbedrijf isvmtgelegd. En toch is deze opvat-ting slechts ten deele juist.

Op pag. 70 van zijn ,,Vraagstukken” geeft Prof.
Veraart aan op welke wijze de prjspolitiek van het
eionomisch georganiseerd bedrijf moet worden ge-
voerd: ;,Eerst invoering van het minimumprijstarief;

dan onder drang van medewerkende vèreenigingen,
onder ldrang van de resultaten van een goed systeem van den kostenden prijs, verhooging van de tarieven,
tot de maximale waardeering bij bepaalde productie is
bereikt; vervolgens sluiting van het bedrijf, eindelijk
bedrijfsconcentratie en beperking van de productie.”

Men zou zich een verkeerde voorstelling maken van

de prijspolitiek in de typograie, indien men in de
meening verkeerde, dat de zooeven •gendemde maat-
regelen ‘als richtsnoer waren aangenomen. Er is
slechts een min’imumprijstarief vastgesteld. De

overige maatregelen vormen wel den grondslag van
het systeem der economische •bedrijfsorganisatie van

Prof. Veraart, maar vinden voor de prijs’politiek van
de bedrijfsorganisatie in de typografie geen, toepas-
sing. Het is daarom van belang, in dit opstel omtrent
die prijspolitiek in nadere beschouwingen te treden.

Het was een tiental jaren geleden met het boek-
s

drukkersbedrjf in ons land treurig gesteld. Er
heerschte een zoo felle concurrentie, dat slechts
weinige bedrijven loonende resultaten opleverden. De

sterke concurreutiegeest bracht er den ondernemer
toe steeds lager te bieden dan
zijn
collega, zonder te
berekenen of er een zekere winstmarge overbleef. De –
patroons, die er een behoorlijk systeem van kostprijs-
berekening op hahielden, behoorden tot de ui’tzonde-
ringen. Kleine drukkerijen, dikwijls slechts bestaande

uit een ondernemer en een jongen, vestigden zich op

het platteland en trokken de orders van de stad tot
zich. De toestand was d’us verre van gunstig.

Wij vinden deze opvatting bevestigd in het boekje

van den heer Jos. van Wel, ,,Sophismen in de leer der
economische bedrjfsorga,nisatje van Prof. Mr. J. A.

Veraart, nog wel een der feiste bestrijders van het
systeem van den Delf’tschen Hoogleeraar. Aan het

oordeel van dezen schrijver kan daarom bijzondere

waarde worden gehecht, omdat hij blijkens zijn mede-‘

deeling op pag. 51 van genoemd werkje 10 jaar gele-

den ook patroon eener boekdrukkerij was en dus uit

eigen ervaring over dien tijd kan spreken. ,,Irt de
stad rnijner inwoning”, aldus de heer Van Wel, ,,waren

toen 5 drukkerijen met 6 patroons. We dreven op een
handvol geleend geld en op ht crediet van onze leve-

ranciers, die ons aan het lijntje hielden en er wel bij
voeren.” Op pag. 50 wordt geconstateerd ,,Practisch
is het zeker juist, dat in menig boekdru.kkersbedrijf

geen geld werd verdiend.” En even later: ,,Het heeft
allerlei oorzaak, dat in het drukkerjhedrijf geen geld

werd verdiend.” Alzoo een zelfde opvatting als wij
hierboven gaven.

De gezellen behoorden destijds tot de slechtst be-
bonden onder de werklieden. Een drukkerspatroon,
die werklui noodig had, nam
–
zooveel mogelijk jongena
in dienst van tusschen de 12 en 18 jaar. Slechts voor

het werk, dat opleiding vereiehhte, moesten oudere

gezellen worden genomen en deze behoorden dan nog

tot de slechtst betaalde arbeiders. De jongens ver
dienden de eerste jaren
f 1
of
f
2, later wat meer.

Waren zij 18 jaar oud, dan moesten zij gewoonlijk in
den militairen dienst. En wanneer zij in het burger-leven waren teruggekeerd, dan kon de patroon ,hen
niet meer gebruiken, omdat zij te duur waren gewor-
den. In hun plaats werden jongere, goedkoopere

krachten aangenomen en de ontslagenen moesten zon-

der vakkennis elders beproeven hun brood te erdie-

nen. Door de concurrentie was -het den welwillen’deu
patroons nidt mogelijk de arbeidsvoorwaarden te ver-
beteren.

Het spreekt wel vanzelf, dat de drukkerspatroon
ich bij dezen stand van zaken niet hebben neergelegd.
Zij hebben terecht niet gerust alvorens in dien toe-

stand verbetering was gebracht. En het invoeren van
minimumprijstarieven is een doelmatig middel geble-
ken om de benoodigde verbetering, te verkrijgen. Wij
willen daarmede niet beweren, dat het aanbeveling

zou verdi’enen een dergelijk prijstarief allerwegen in te
voeren. Voor bedrijven, die aan de producenten reeds
zonder tarieven in het algemeen een redelijk bestaan
verzekeren, is een regeling als in het drukkersbedrijf
overbodig, ja zelfs voor het algemeen belang schade-
lijk. Want dan zal het doel zijn om zich een onrede-
lijk groote ondernemerswinst te verschaffen, ten koste

van den verbruiker. Maar in het drukkersbedrjf wm
het doel tot meer behoorlijke, vaktoestan-den te gera-
ken. Daarbij zijn de drukkerspatroons niet van
j
vak-
egoïstisch standpunt uitgegaan, maar van het uiste
beginsel, dat de producent zijn loon waardig is. Onder-
nemers en arbeiders mogen den consument niet uit-
buiten. Maar de consument mag evenmin profiteeren
ten koste van ondernemer en arbeider.

De tarieven worden door volkomen ter zake’deskuu-
digen ‘met de grootste nauwkeurigheid vastgesteld.

Men gaat uit van het juiste beginsel, dat de prijzen
den arbeider een behoorlijk loon en den ondernemer
een matige bedrijfswinst moeten waarborgen. Het

systeem is dusniet om de tarieven zoo hoog mogelijk
op te voeren, maar om behoorlijke vaktoestanden
mogelijk te maken. Wanneer de ondernemers in het
drukkersbedrijf hun prijzen meer op grond van den

kostprijs van het product hadden berekend, dan zou
niet eens tot invoering van de tarieven behoeven te
zijn overgegaaan. De tarieven zullen niet -meer onmis-
baar zijn, wanneer -de drukkerspatroons orders afwij-

29 October 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

995

zon, die geen w:instnarge openlaten. ‘Men behoeft niet te vreezen, dat de tarieven te zeer zullen worden opge-

schroefd, want .dan zou het geheele bedrijf al spoedig
worden gedesorgani.seerd.

Bij te hooge tarieven zouden de nog ongeorgani-

seerde drukkerspatroons, die natuurlijk aan geen prijs-
tarief zijn gebonden, hun georganiseerde collegas

een vernietigende concurrentie aandoen. Door te leve-

ren voor prijzen beneden het tarief zouden zij ee

groote cliënteele weten te verkrijgen en 1daardoor aan-
zienlijke winsten behalen. Thans zal dit niet voor-
komen, omdat drukkerijen, die beneden de huidige

tarieven werken, een weinig bloeiend bestaan moeten
leide.

Bovendien kan iedere ‘drukkerspatroon, die zich
aanmeldt, lid der book’drukkerjebonden worden. Van
sluiting van het bedrijf is geen sprake. Werden zoo
bovenma’tige winsten gesanctionneerd, dan zonden
vele ondernemers hun kapitaal in het boekdrukkers-
bedrijf steken, met het gevolg, dat de meeste drukkers

gebrek aan werk zouden krijgen en ondanks de hooge
tarieven weinig verdienen.

Men vergete niet, ‘dat te ‘hooge tarieven door de
organisatie niet zouden kunnen worden geh’adh’aafd.
Zij zouden tot vele ontduikingen aanleiding geven,
teneinde den concurrent een or’der te ontnemen. Daar-
door zouden zij, die beneden de prijstarieven leverden,
veel voordeel ‘behalen ten•koste van hen, ‘d’ie zich aan
de vastgestelde prijzen zouden ‘houden.

Ook de concurrentie met het buitenland zal de
drukkersbonden er van weerhou’den een buitensporig hoog tarief vast te stellen. Weliswaar is het drukwerk
in de meeste landen op het oogen’blik veel duurder dan
in Nederland, maar naarmate de economische omstan-
digheden in het ‘buitenland zich verbeteren, kan weder-om .mededinging van die zij’de worden verwacht.
Ten slotte verdient het de ‘aandacht, dat de druk-
kersbonden zeer wel verstaan, dat te hooge prijzen tot
werkvernietiging aanleiding geven. Wanneer het

drukwerk bovenmatig duur wordt, dan zal de verbrui-
ker er zich op gaan bezuinigen. En hoe geringer de
vraag naér drukwerk wordt, des te meer wordt de
bloei van het bedrijf geschaad.

Men zou zich vergissen, wanneer men zou meenen,
dat ‘de leden der Boekdr.ukkerijen’bouden gemakkelijk
voor een tariefsverhooging zijn te vinden.
Tijdens
de
periode van de tegenwoor’dige Collectieve Arbeidsover-
eenkomst, welke drie jaar geleden werd gesloten en
over enkele maanden afloopt, werd de arbeidsduur
aanmerkelijk verkort eii tot viermaal ‘toe een loonsver-
hooging gegeven. Daardoor moest herhaaldelijk den
wijziging in het prijstarief worden aangebracht. En
nu bleek telkens en telkens op de Algemeene Verga-
deringen der Bonden, dat rnen juist op grond van de
bovengenoemde bezwar’eri er zeer wel van is ‘doordron-
gen, ‘dat in dezen de uiterste voorzichtigheid moet
worden b’etracht
‘De regeling van het prijstarief ‘heef’t ‘de concu,r-
rentie niet geheel uitensohakeid. Slechts die mede-
dinging, welke het bedrijf op den duur te gronde doet
gaan, moest worden voorkomen. Daarom mag beneden
zekere prijstarieven geen drukwerk worden aangebo-
den. En de ervaring leert, ‘dat men binnen de grenzen
der tarieven e’lkander de felste concurrentie aandoet.
Allerwegen openbaart zich dan ook een sterke drang
naar technische verbetefing van het bedrijf. Zetma-
ohines’ vervangen het werk der handzetters; druk-
persen, waarop nieuwe ‘technische uitvindin.gen zijn
toegepast, vinden gretig aftrek. Vroeger, toen behoor-

lijk re’ndeerende drukkerijen tot de uitzonderingen
behoorden, kon men het benoodigde kapitaal om .het
bedrijf ‘beter te outilleere’n ternauwernood, verkrijgen.
Thans, nu de u’itkomsten bevredi’gen’der zijn; is men ‘in
de gelegenheid ‘het bedrijf technisch meer te vervol-
maken.

Kan ‘dus niet worden gezegd, dat de vrije conciir-
rentie in do bedrijfsorganisatie van de typografie is
opgeheven, een .nog minder juiste ‘voorstelling zou

men zich maken, indien men meende, dat het
systeem van d’ie bedrjfsoganisatie ‘is, om tot slui-

tin’g van het bedrijf ‘en daarmee gepaard gaande
productiebepe.rking te geraken, teneinde een hoogere

winst te kunnen behalen. Het staat wel vast, dat men
nooit tot dezen maatregel zal overgaan. Want tegen

die bedrijfssluiting zijn zwaarwichtige bedenkingen
in te brengen van practischen, ethischen en econo-
mischen aard. Vooreerst dan het practische bezwaar:
dat sluiting van het bedrijf onuitvoerbaar is.

Zal de sluiting van het bedrijf een spoedige produc-

t,ieheperking tengevolge hebben, dan is het noodzake-
lijk, niet alleen om nieuwe bedrjfsgenooten te weren,
maar ook om de bestaande voortbren’ging in te krim-pen. Hier doet zich al dadelijk de netelige vraag voor

op welke wijze dit zal kunnen geschieden. Zullen

sommige ondernemers en arbei’ders tegen eenschade-
verg2
e
ding het bedrijf moeten verlaten? En ,’hoe zal
dan moeten worden uitgemaakt, welke werkgevers en werknemers daarvoor zullen worden gekozen?

Wanneer wij deze moeilijkheden voorbijgaan, dan

stuiten wij al dadelijk op een andere. Het is bekend,
dat de Boe,kdrukkerijenbonden met ‘de Vereeriiging

van Papierhandelaren een overeenkomst hebben
gesloten, waarbij deze laatste zich verbindt alleen aan
georganiseerde drukkerspatroons te leveren. Op deze

wijze beproeven ‘de Boekdrukkerjenbonden ‘hun orga-
nisatie sterk te maken.. En al heeft dit contract nu
‘niet aooveel effect gehad als men er wel van ver-
wachtte, toch kan niet worden ontkend, dat het mede
vele drukkerspatroons tot het lidmaatschap der Boek-
drukkeijenbonden heeft bewogen. Gaat men tot slui-
ting van het drukkersbedrijf over, ‘dan zal het voor

nieuwe ondernemers en arbeiders des te aantrekke-
lij’ker worden zich als ongeorganiseerde beoefenaars
van het bedrijf te vestigen, n’aarmate .de prijzen door
de georganiseerde hooger worden opgedreven. Nu is
niet aan te nemen, dat de leveranciers van papier er
in zullen toestemmen hun leveranties te beperken tot
het geringe aantël ondernemers, .dat nog in het
gesloten typografisch bedrijf zijn bestaan vindt. Ver-
leenen genoemde leveranciers hun medewerking in
dezen niet, dan zal het des, te moeilijker zijn de vesti-ging van ongeorganiseerde werkgevers té verhinderen.
Eh toch is het voor de ondernemers, die georgani-
seerd zijn, noodzakelijk het ge,hee]e bedrijf te beheer-
schen, zal er van handhaving der tarieven sprake
kunnen zijn.

Bovendien zouden verbruikers aan de opdrijving
der prijzen tengevolge van de’bedrijfssluiting spoedig
een einde kunnen maken door hun orders in het
buitenland te plaatsen; een bezwaar, dat wij bo’en
reeds ontmoetten bij de bespreking van het te hoog
opvoeren der tarieven.

Naast deze bezwaren, die de practische uitvoerbaar-
heid betreffen, ontmoeten wij een bedenking van
ethischen aard. Wanneer een organisatie een bedrijfs-
regeling treft ten einde den producenten van het
.bdrjf een meer behoorlijk bestaan te verzekeren en
de techniek van het vak te bevorderen, dan kunnen
daartegen geen moreele bezwaren worden in:gebracht:
Maar indien het systeem wordt gehuldigd, om door

afwijzing van nieuwe producenten – en door kunst-‘
matige productiebeperking de eigen winst bovenmatig
– op te voeren, dan moet hierin een uiting van vak-
egoïsme worden gezien, ‘waartegen gègronde beden-
kingen zijn in-te brengen. ‘
In de derde plaats willén wij ‘stilstaan ‘bij de econo-
mi’sche bezwaren. De»bedrjfsoiganisatio indê Typo-
grafie bedoelt orde en regelmaat te scheppen in ‘de
productie. Maar liet verdient geen aanbeveling ingrij-
pender maatregelen te nemen, doo’r de productie niet
slechts te regelen, maar ook nog te beperken. Want
de menischheid’ moet beproeven aan allen een zoo
groet mogelijke welvaart te verschaffen en dit doel
kan alleen worden bereikt, indien er naar wordt ge-
streefd, met een behoorlijke belooning voor de produ-‘centen, een zoo igroo’t mogelijk aantal goederen voort

996

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 October 1919

te brengen. Bij een gesloten bedrijf kan geen sprake
zijn
van een toenemende productie. De bedrijfsgenoo-
ten, clie zoo gelukkig zijn een plaats)e te hebben ge-
vonden, weten, dat zij ook bij vermindering van hou
inspanning geen mededinging van nieuwe onderne-

mers hebben te vreezen. De prikbel ontbreekt om zonder ophouden aan technische verbeteringen te
arbeiden.

Een ander economisch bezwaar, dat wij willen aan-
‘oeren, ‘treedt .du’idelijk aan het licht, wanneer het

stelsel algemeen ingang zou vinden. De Boek-drukke-

rijenbonden zouden zich in dat geval steeds moeten verwijten, dat zij het eerst een systeem hebben inge-

voerd, dat cie algemeene welvaart ten zeerste heeft

geschaad. Immers waar moeten de uitgesloten onder-

nemers en arbeiders, indien alle bedrijven hen gelij-
kelijk afs’tio&ten, dan productief werkzaam zijn? Het

gemis aan arbeidsgeiegeuiheid zou een enorme werk-

loosheid doen ontstaan. Door bevordering der emigra-
tie zal aan dit bezwaar niet in voldoende mate kunnen
worden tegemoet gekomen. De ervaring toont vol-

doende, hoe moeilijk de meusch, gehecht als hij is aan
familie, traditie en geboortegrond, er toe kan beslui-
ten naar den vreemde te gaan. Er zijn dns veel
arbeidskrachten beschikbaar, die kunnen en willen

produceeren. Maar kunstmatig wordt hun claa’rtoe de
gelege.nihei.d ontnomen. Zoodoende wordt cle welvaart
zeker niet levorderd.

Noch van de ongebreidelde concurrentie,’ welke,
zooals cle ervaring leerde, den producent geen behoor-

lijk bestaan waarborgde, noch van de uitsluiting der

concurrentie door sluiting van het bedrijf, waaibij de
consument de dupe wordt, maar van een aan regelen
gebonden concurrentie is liet meeste te verwachten

‘oor de ontwikkeling van de bedrijfsorganisatie in de
typografie.

Het is het pi.ijstarief, dat in liet drukkersbedrijf de concurrentie heeft geregeld en betere vaktoestanden-

teweeggebracht. De bedrijven zijn thans op een finan:

cieel gezondere basis gevestigd .Den gezelien woid’t

een behoorlijke vakopleiding en een beter loon gege-
ven. Een uitstekende rechtspositie is thans hun deel.-

Zoo mag geen ontslag worden gegeven zonder een
wettig reden; indien mer zekeren tijd in diensthe-
trek-king is geweest, moet bij siapte van werkzaam:

heden eerst een later in dienst gekomene worden ont-
slagen.
Natuurlijk is het drukwerk tengevolge van de be-drijfsorganisatie duurder geworden, maar liet prijs-
niveau was dan ook vroeger zoo laag, .dat voo de
meese producenten in liet drnkke.r.sbedrijf geen be-..
hoorlijk bestaan mogelijk was. Het publiek, dat door
te lage prijzen heeft geprofiteerd, kan er geen iede–
lijke bezwaren tegen hebben, wanneer do leden der –
drukkersorgaïii.satiën hun prijzen hoogen stellen, ten-
einde een behoorlijke beloonircg voor zich te ont-;
vangen.
S

Echter ‘zijn de prijsstijgingen, welke het drukwerk
iii de laatste jaren heeft ondergaan, slechts voor eed
gering deel daaruit te verldaren Hier hebben heel
andere factoren hun invloed doen gelden. :Door dd
aanzienlijke verkorting van den arbeidsduur, door de
verdubbeling der mini.mumloonen, door de stijging van de prijzen van materialen als persen, machines,

letters, inkt en papier met eellige honderden procen-
ten, door de enorme ver.mordering der algemeene
onkosten (huur, belasting, verwarming, electriciteit,
enz.) zijn de productiekosten zooveel gestegen, dat de –
prijzen van drukweik daarvan sterken invloed moes-
ten onder vinden. .
Het gaat dan ook niet aan het voor te stellen, zooais..
een onzer groote couranten deed, alsof het feit, dat-
,,J)e Beweging”l Januari as. zal moeten ophouden-
te verschijnen, hoofdzakelijk is te wijten aan de orga-
nisatie in het drukkersbedrijf. De boekhandelaren en
de uitgever van dat tij dschrif.t moeten een hoogoren
prijs rekenen, omdat al hun onkosten zoo zijn geste-
gen. De binder heeft zich genoodzaakt gezien voor het

broeheerenc zijn tarieven met 1OC pOt. te verhooger.

Het papier uan ,,De Beweging”, dat dooi den uitgeven

wordt geleverd, kostte in 1.914
1
3,75 per riem en tot
voor kort nog
f
9,20. Ten slotte de drukker. Hoezeer
deze zijn kosten heeft zien toenemen werd boven reeds

aangetoond. Het iis dan ook geen wonder, dat de

abon.nementsprijzen ‘der tijdschriften aanzienlijk moe-

ten worden verhoogd. Een ieder zal liet oprecht be-
treuren, wanneer belangrijke periodieken verdwijnen.

Maar men kan van de drukkerspatroons niet ver-
langen, dat zij ter wille van ‘de belangen der gemeen-

schap tijdschriften ‘in liet leven houden, die luiti een

verlies opleveren.

,,Bij het verbond tuuschen ondernemer len aribeicler
in liet drukkersbedrijf
moet
do vérbruiker onveimij-
delijk de dupe zijn,” aldus liet dagblad, dat schreef

naar aanlêiding van het lot van ,,De Beweging”. De
besv.ering zonder meer is niet juist. De verbruiker is

slechts dan de dupe, wanneer de producent buiten-

sporige winsten maakt. De bestrijding, die de prij’s-
politiek in de typografie heeft ondervonden, niet

name de beschuldiging, dat de drukkerspatroo.ns zich
aan uitbuiting zouden schuldig maken, doet de vraag
rijzen of men zich daarbij niet op het standpunt heeft

geplaatst,, dat winsten behoorlijk zijn, wanneer zij maar

in geheel vrije concurrentie zijn verkregen en dat
winsten onbehoorlijk zijn, wanneer zij niet in geheel

vrije concurrentie zijn behaald. Deze beschouwing zal
ingang vinden hij hen, die in het absoluut Vrije
SOl der economische krachten voor de samenlev ing het
ideaal zien.

Naar onze meening is voor de vraag of zekere be-
drijfstak zich aan uitbuiting schuldig’ maakt niet

beslissend of er een machtige o:rganisatie bestaat, clie

zekere prijstarieven weet dooi te voeren, maar of er
huitenaporige winsten worden gemaakt.
Op
het cijfer
der winsten komt het dus aan. Of deze zijn behaald

in een georganiseerd of in een niet-georganiseerd
bedrijf is voor de vraag of van uitbuiting kan wordert

gesproken van geen belang. Wat leeien nu de beschik
–

hard gegevens over cle winsten, welke don r de cliii k-
kerijen worden behaald?

Wij zagen reeds boven, .dat de stijgingen, welke de

prijzen van driiki’erk hebben ondergaan, ‘lieofd7ake1ijk
liet evolg zijn van de oerlogsomstandighedeni. Intua-

schen blijft liet de moeite waard om de financieele
resultaten van verschillende rinuk-k-erijen nader te be-
zien. Hierbij dcet; zicli (le omstauctigireici voor, dat
alieeii, opgaven over de uitkomsten van grootere druk-

kerijen, ‘welke den vorm van naamlooze vennootschap-
pen hebben aangenomen, bekend zijn. Er is een ieer

groot aantal kicin-lednijven, dat zonder of slechts
niet enlcele gezehlen werkt. il-fet zal wel steeds onmo-
gelijk zijn nauivkeiirige gegevens omtrent in.ui resul-

tateri te verkrijgen. :chitei is er geen enkele reden
aan te nemen, dat cle kleine ledri,ivenr naar vet-
houding zooveel meer w’inst zouden maken ‘dan de
groote. Wij ‘staan dus alleen stil hij de groute druk-

kerijen.

Wanneer men nu het bekeitde handboek van Mrs.
Van Nierop en Baak over ,,Naamlooze Vennootschap-

pen” naslaat, dan kan men daar de financieele resul-

taten van 45 van de grootste drukkerijen vinden. Het
heeft geen zin om hier veel cijfers te geven. Voor ons
doel is voldoende te constateeren, dat in de laatste
vier jaren een gemiddeld dividend Van ongeveer 5
pÇt. werd uitgekeerd. Van een buitensporige onder-
nemerswinst is derhalve geen sprake.

Wij zijn hiermee aan het einde van onze heschou-
vingen gekomen. Het is bekend, dat in de Typograf ie
een hechte organisatie bestaat, welke rekere prijs-
tarieven weet te handhaven en dat de prijzen van het
drukwerk
zijn
gestegen: Nu ‘doet men het allerwegen
voorkomen, alsof voornamelijk die organisatie de
oorzaak is der prijsstijgingen. Wij zagen in dit opstel,
dat deze opvatting niet juist is.

De minimumprijstarieven bleken in het drukkers-

5,50 1 6,

1
6,50
1
7, –

7,50

8,5

9,-

9,75 10,50
1
11,25

8,50

9,-

9,50 10,- 10,50 II,- 11,50 12,-
15,50 16,- 16,50 17,- 17,50 18,- 18,50 ’19,-
20,– 21′,- 22,- 23,- 24,- 25,- 26,- 27′,-
29,- 30,- 31,- 32,- 33,- 34,- -35,- 36,-
40,- 41,- 42,- 43,- 44,,- 45,- 46
3
– 47,-

opnemen, doelt afzonderlijk regelen. Nu is’ het Succes-
sierecht ieeds een bes’taande belasting op den vermo-
gensaanwas cii derhalve brengt dat ontwerp volstrekt
niet mede ook het Successierecht te verhoogen en

4,-

4,50

5,-

6,-

6,75

7,50

8,
15, 19,
iS
39

1 8,-

112,-

bedrijf noodzakelijk om aan ondrnemers en arbeiders
een redelijk bestaan l:e waarborgen. Het streven is

niet om de tarieven tot de maximale waardeeri.ng op
te voeren. Evenmin wordt; beoogd het bedrijf te sluiten

en de productie te beperken. Het doel van de heclrijfs-
organisatie in -de typografie is om, bij een redelijke

helooning voor de producenten, zooveel mogelijk in de

behoefte aan drukwerk te voorzien.

Mr. A. A.
VAN RHIJN.

IJERH
00
GING
DER
8UCCESSIEBECHTEN.

Door de Regeering is ingediend een wetsontwerp

tot verhooging der Successierechten, teneinde daar-

dooi mede in den nood der schatkist te voorzien.
Tot heden heb ik nog weinig beschouwingen over

dat ontwerp gelezen, zoodat ik moet aannemen, dat
men zich nog weinig heeft verdiept in de gevolgen
dezer wet. Zulks is begrijpelijk. Allen, die niets te

erven hebben, maken er zich niet warm over en de

algemeene opvatting is, da-t erven een buiten.kansje is,
waar w’ei wat af kan. Toch geloof ik, dat -het nie
onverstandig is dit ontwCrp eens nader te beschoit-
wen, omdat cle gevolgen dezer verhooging lang niet

zoo onschuldig zijn als zoo oppervlakkig wordt ge-

dacht.
Ik stel mij voor de navolgende vragen te behan-

delen:
le. Sluit de erliooging aan -bij het systeem van de
I.egenwoordige wet?

–

2e.
Tellce
zijn de gev
–
olgeri?

36. Zal de wet uitvoerbaar zijn?
De bestaande Successiewet heeft een progressief
l,arief, dat hierna volgt:

voor broeders en. zusterskinderen en 20 pOt. voor alle
andere verkrijgers. Door -de uniforme verhooging

word,t echter het bestaande systeem verbroken. Een
schaal van 1.8 pOt.-27 pOt. is geheel iets anders dan van 38 pOt.-47 pOt. De vechouding, waarin de klei-
nere vermogens tot de grootere betalen, is zeer in het

nadeel der eerste gewijzigd. In de eerste schaal betaalt
een verknijging van
f
1000 en min-der % van het

porentage der -hoogste verkrijging en bij de voorge-

stel-de schaal
38/47,
dus een verschil ten nadeel.e der

laagste verkrijging van
°
/toj. Bij de rechte lijn is het

verschil nog grooter. Daar betaalt de laagste
3
/4
van

de hoogsteen hij de voorgestelde een verschil van

3
/to. In de rechte
lijn
wordt bij -de kleinere verkrijgin-

gen het recht verdubbeld en bij. de hoogste slechts met

30 pOt. verhoogd. In cle rechte opgaande lijn wordt
lIet recht bij de kleinere verkrijgiugen zelfs verdrie-
dubhel.d en bij de hoogste verdubbeld.

Nu ‘gaan -de kleinere verervingen meestal naar de

minder gefortuneerden, zoodat het onbillijk is deze
iieison’en naar eveniedighei-d hooger te gaan belasten;
dan de grootere verkrijgingen.

Men, dient -dus de geheele schaal te herzien. Het zal

daar-door wei moeilijkei- zijn een berekening te maken,
van de -toename der belasting, maar het bedrag van

pl.m. f20.000.000 in de memorie van toelichting ge-
nioemd, is toch ook maar een beriaderingscijfor.

2e. Welke
zullen
cle gevolgen van -het wetsontwerp
zijn? – –

– De minister geeft een zeer sobere toelichting vent
liet wetsontwerp. Het ontwerp is een aanhaugsel van het ontwerp een er ver mogensaanwasbelasting. Men
wil cle verknijgin-g -door verervin.g niet in die wet

Percentage voor het, gedeelte der verkrijging, dat bedraagt:
–

..
.I
.;l
.l

.
OQ
.
coH
I
Indien geërfd of verkregen wordt:
1
1

v
1
.

2
a
E
6

.
‘..c
.3t,
M.

10.
Door kinderen of door de(n) echtgenoot, terwijl
.
kind

of kinderen uit het huwelijk verwekt of
afstanimelingeu daarvan aanwezig
zijn
…….
1,50
2
1
–
‘

2,50
3,-
3,50
4,-
4,50
5,-
5,50
6,–
20.
Door afstammelingen in tweeden en verderen
3,-
3,75 4,50 5,25
6,-
6,75 7,50 8,25
9,-
30•
i)oor

bloedverwanten

in

de

rechte opgaande
graad

……………………………….2,25

lijn, of door de(n) echtgenoot, indien geen kind
–
of kinderen uit het huwelijk verwekt of geen

.

2,-‘

5,-
5,50
6,-
6,50
7,

‘
.
7,50
8,-
8,50
9,-
9,-
10,-
11,-
2,-
13,-
14,-
15,-
16,-
17,
afstammelingen daarvan aanwezig zijn
…….4,50
4
0
.
Door broeders en zusters
……………….8,-
5
0
.
Door kinderen van broeders en zusters
…….
13,-‘
’14,-
15.-
.16,-
17,- 18,-
19,-
20,-
21,-
60.
In alle andere ‘niet voorziene gevallen

…….
.18,-
19,- 20,- 21,-
22,- 23,- 24,-
25,-
26,-
27,-

Vooigestelci wordt het volgende tarief:

‘

1

Tudien geërfd
of
verkregen wordt

Percktake voor het gedeelte der verkrijgiug, dat bdriiagt:

.c
o.2
.
.c

I_
t
”_
‘
”
1
L-
.g
8.
E
-E
1
«S
-E
71
”
-E
-S-
..55
–..S
—
vo,,,
-.”

-‘
eS

–
e
–

E’
e
.+..,

t
…_
..:
—
-o-
_.o
–

10. Door kinderen of door de(n) echtgenoot, terwijl
kind of kinderen uit het huwelijk verwekt of
afstammelingen daarvan aanwezig zijn

3
1
50
2
0
. ])oor afstammelingen in tweeden en verderen
graad
……………………………….5,25
30
Door de(n) echtgenoot, indien geen kind of
kinderen uit het huwelijk verwekt of geen af-
stammelingen daarvan aanwezig zjjn
……..
..7,50
4
0
.
Door bloedverwanten in de rechte opgaande lijn
14,50
50
Door broeders en zusters
……………….18,-
80. Door kinderen van broeders en zusters …… .
27,-
70
In alle andere niet voorziene gevallen …….
38 –

Hierbij wordt -het bestaande tarief verhoogd met
2 püt. voor kinderen, 3 pOt. -voor verdere afstamme-
lingen en echtigenooten zonder kinderen, 10 pOt. voor
de opgaande lijn en broeders en zusters en 15 pOt.

998

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 October 1919

zeker ware het veel billijker geweest de verervingen

wel onder de wet op den vedu ogenaaansas te ‘brengen,

omdat deze de kleinere verkrijgingen vrijstelt en

begint bij vermogens van
f
50.000. De kleine kapita-
listen worden dan niet zoo heftig aangepakt als nu.

De belasting moet pl.m.
f
20.000.000 meer opbren-
gen, dat wil zeggen, dat .zij verdubbeld wordt. Jaarlijks

zal dus een bedrag van pl.m. f40.000.000 aan de

kapitaalvorming onttrokken worden; want dat de

Staat het geld als belegging gebruikt, mag wel tot

de pia yo.ta worden gerekend. Zij tast dus
wei
dege-

lijk het maatschappelijk kapitaal aan.

Deze bel asti ngverhoogi.ng zal zeer belemmareud

werken op de kapitaalvor’min, door groote groepen

staatsburgers, die alleen door ‘erervin’g een kapi-
taaltje kunnen’verkrijgen. NederJand heeft zich steeds

onderscheiden van andere landen door een evenredig
.groote groep van burgers met een klein kapitaal, wat steeds als een groot maatschappelijk voordeel en een

bewijs van welstand is aangemerkt. Doo’r de vorming

dezer groep tegen te gaan zal men beer naderen tot
de Rijken, waar de tegenstelling tussohen rijk en arm

veel- grooter i•s.
Door de enorme verhoogirtg wordt iemai’d feitelijk

de vrije ‘beschikking oier zijn geld ontnomen. Men
mag het niet meer wegschenken of laten vererven aan

wien men wil op straffe van onteigening van een

groot gedeelte.
Deze verhoogin’g werkt ook in vele gevallen zeer

hard. Echtgenooten zonder ‘kinderen moeten van 7,5
pOt.-12 pOt. betalen, terwijl het overlijden op zich-

zelf bijna altijd oo’k een igeldelijk verlies is. Heeft

iemand, ‘die ‘in wettelijke huwelijksgemeenschap ge-

huwd is, door zuinigheid een kpitaaltje verzameld,

dan moet hij, wanneer .dat b.v.
f
40.000 is, bij den

dood zijner vrouw van zijn eigen geld
f
1810 als be-

]asti,ng aan den Staat afstaan.
1-leeft iemand een vader of moeder, die hij verzor-

gen moet, dan zal deze van 14,5 pCt.-19 püt. moeten
betalen, van
f 1.0.000
gaat
f
1560 belasting af.

Een oude gedienistige., wie men
f 1000
maakt, moet

f 380 belastink afstaan.
Zij isze-er hard voor austers, die samen wonen of

hij making aan voorkind.eren van een echtgenoot, die
het hoogste recht moeten betalen. Deze gevallen zijn

met ettelijke te ver.meerderen.
De belastingverh’ooging zal ook in het nadeel van
allerlei nuttige instellingen zijn. Maakt men b.v. aan
een, museum schilderijen ter waarde van
f 20.000,
dan

zal daarvoor
f
8220 belasting. moeten worden betaald.

Hoe zal het museum aan dat geld komen?
Allerlei maatschappelijk nuttige en noo’dz.akelijke

instellingen, die alleen ‘door makingen tot bloei zijn
gekomen, zullen in hoo.ge
mate worden gedupeerd.

Stel iemand bestem’t zijn geheele fortuin van

f
1.000.000 5’oor een stichting en vele zijn de maat-
schappij van groot nut, b.v. de Teyle.rstichting, het
Doofstommeninstituut, tal van hofjes voor ouden van
dagen, dan zal daar ‘eerst
f
461.070 afgaan voor den
Staat!!
Ware de Staat reeds op sociaal-democratischen
grondslag gebouwd, dan kwam het geld den betaler

ten goede, maar daar zijn we nog ver af.
Ik geloof, dat de Minister wijs zal doen, niet op
deze wijze meer geld uit de Successie te halen. Het
verstaizdigste zal m.i. zijn de toch al hooge Successie-
rechten maar te laten rusten. Vergsten wij ‘ook ‘niet,
dat schenkingen even zwaar zullen worden belast.
Waar heeft men zijn geld dan voor, als men het nog
niet eens mag weggeven? De Minister zal het geld

nog wel ergens anders kunnen vinden.
Doch wil men per se ook uit het Succeasierecht nog.
meer geld ‘kloppen, dan zal men het tegenwoordige

systeem geheel over boord’moeten gooien en de heffing
ook afhankelijk stellen van het for.’tuin van den ver-krijger. Er is m.i. niets ‘tegen iemand, die
f 1.000.000
bezit en van zijn ouders nog ëen
f
500.000 erft met

meer dan 8 pOt. te ‘belasten.

En verder zal ‘liet ook weinig tegenspraak ontmoe-

ten, dat wanneer de erfiater zoo weinig om zijn

bloedverwanten geeft, .dat ‘hij zich zelfs niet de moeite
gegeven h’eeft een testament te maken, er niets tegen
is, den Staat alles te laten erven, in een verd’eren

graad dan den derden. Dan zou ‘de echtgenoot nog
volgen’s de wet erfgenaam moeten zijn, wat ‘hij thans

niet is dan na den 1.2den graad!!

Er is ook geen enkele reden de progressie bij

f
500.000 te laten ophouden.

Zou men tabellen maken, die op bovenstaande be-

ginselen gegrond waren, dan zou er nog veel uit de

Successie zijn te halen zonder tot allerlei har.d.heden
en onbillijkheden te moeten vervallen. Het recht voor

makingen aan allerlei nuttige instellingen zou dan
zelfs niet verhoogd behoeven te worden.

Rest de 3de vraag. Zal de wet, zooal.s zij thans is,

uitvoerbaar zijn? M.i. niet, want het zal een strijd op

leven en dood zijn tussehen den belastingbetaler en

den fiscus en deze zal dan wel, als hij niet meer
macht krijgt, aan het kortste eindje trekken. Doch die
meerdere macht kan hem niet gegeven worden, ‘dan
door een diep ingrijpen in de particuliere aangele-

genheden van den Nederlandischen Staatsburger, zoo

prat op zijn vrijheid. Zoo zal men wel d.wan’gvorzetge-

ling van dan boedel moeten toepassen, wanneer die
niet vererft aan kinderen of een echtgenoot. Dan

zullen er ‘maatregelen genomen moeten worden tegen

verduistering, want wanneer de Staat met bijna 4
gaat strijken, zal ‘hij wel on,mi’ddellijk inbeslagneming

bij liet overlijden moeten toepassen om aan zijn geld

te komen.

Zoo blijkt du’s, ‘dat men er met een eenvoudige ver-

hooging der tabellen zonder meer niet komt Zoo’n
wetsontwerpje is in een morgen in elkaar gezet, maar
op de toepassing komt liet aan en die is zoo eenvoudig
niet: tenzij de Minister ‘het Turksehe systeem volgt,

waar de regeeriiig wa’t soldaten naar een dorp zendt

met .de opdracht aan het bestuur binnen een paar
uur een zekere som gelds te leveren, op welke wijze

komt, er niet op aan. Doc’h dan zijn ‘de eerlijke lui de
slachtoffers, die dan bij een slechtere opbengst ‘dan
verwacht werd, nog maar wat meer geknepen moeten
worden. Men mag toch aannemen, dat men op een zoo
hoog peil van .beschavin’g is gekomen, dat men belas-tingwetten.maakt, die zoo toe te passen zijn, ‘dat ieder liet zijne betaalt.
‘ H.

MAANDCIJFERS.

GIRO-KANTOOR DER GEMEENTE, AMSTERDAM.

Juli 1919

Augustus 1919

Posten
1

Bedrag

II
Posten
1

Bedrag

Ontvangen en
betaald:
in contanten. 112930
1
10.453.600
117723
f

9.158.306
door over- schrijving

1).
46704
,,153.405.929
39894
,, 166.965.143
Particuliere
rekeninghoud.
52272)
20.095.969
55132),,

16.762.613
Saldo te goed
part, rek.
uO.
3.782.946
–
,,

3.782.668
1)

‘Inciusieve

verrekeningen
tusschen
gemeentediensten,

zijnde
f131.118.158.

9)
Aantal.
–

POSTOIIEQtJE EN GIRODIENST.

Aantal
1
Bedrag
11
Aantal
I
Bedrag’

Aantal rekening-
houders op
nO.
17.453

17.863

–
Aantal rekenin-
gen op u°…..
18.056

–

18.498

–
Stortingen ……
85.728

42.039.21

90.136

41.145.102
Overschrijvingen

43.719 108.871.79

46.729 96.218.227
Afschrijvingen

51.016. 24.139.50

54.959 28.640.719
Totaa1tegoedreke
ninghouders op u°.

.821.71

157.302.793

29 October 1919

ECONOMISCH-STATISTISÇHE BERICHTEN

Wel

STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.

N.B.

beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.

GELDKOERSEN..

BANKDISCONTO’S.

20
Juli
1914

Ned

(DiscWi8se1s.
41/t sedert 1Juli’15
3t/2sedert23 Mrt. ’14

B

kBel.Bin
11
fl.
an
4
1
1,

,,

1

,,

’15
4

,,

23

’14
(Vrsch.inR.C.
5
1
!,

19Aug.’14
5

,,

23

,,

’14
Bank van Engeland
5

,,

5Apr.’17
3

,,

29 Jan.’14
Duitsche Rijkebank
5

,,

23Dec.’14
4

,,

SFebr.’14
Bank vauFrankrjk
5

,,

21Aug.’14
3′!,

29 Jan.’14
øostenr. Hong. Bk.
5

,,

12 Apr.’15
4

,,

12 Mrt. ’14
Nat.Bankv.Denem.
6

,,

7 Oct. ’19
5

,,

6Febr.’14
Zweedsehe Rijksbk.
6

,,

13Juni’19
4’/,

,,

6

,,

’14
Bank v. Noorwegen
5
1
!2

11Mei ’19
4
1
/

,,

11

,,

’14
ZwitaerscheNat.Bk.
5

,,

21 Aug.’19
3
1
/

,,

19

,,

’14
Belgische Nat. Bk.
31/1

,,

1 Oct.’19
4

,,

30 Jan.’14
Bank van Spanje..
4

,,

22Mrt.’17
4
1
!2

,,

24 Sept.’03
Bank van Italië ..
5

,,

10Jan.’18
5

9 Mei ’14
Feder.Res.Bk.N.Y.
3-4

–
–

–
Javasche Bank….
3
1
11

,,

1Aug.’09
3
1
/

,,

1Aug.’09

OPEN MARKT.

Data
Amsterdam
Londen
Part.
I

Berlijn
Part.
Part,
Part.
N. York
Cail
–
Part.
Prolon.
disconto
galie
disconto disconto
di,c.
moneij

25 Oct.

‘194
48/4
4
–
4’/,…5′)
20-250. ’19
4_l/

2)
4
l
/5
4…1/8
4_1/
–
41/,_7
11-180. ’19
4-
1
4
4-5
4/8
4’/8
–
6-14
4-11 0. ‘1.9
3
1
/4-4
4_1/
48/s
4
1
/s
–
6-12

21-26 0. ’18
3114
38/_4I/
317/,,
4_5/
–
22-27 ,,’17
2°/8-°/g
21/2-3
425/,
4_1/
–
3-4

20-24Ju1i’14
314_$/
2
1
/-‘/
2’//
2’/-‘/1
2°/4
1
3
/-2
1
!,

t)
Noteering van 24 October.

1)
Het particulier disconto der
gemeentewisoel, was in de afgeloopen week
2
/8.
8
/4
pCt. hooger.

WISSELKOERSEN.

WISSELMARKT.

De wisselmarkt was -de afgeloopen week zeer ongeani-
moord. In het algemeen waren de koersen alle weder iets
flauwer. De zaken waren belangrijk kleiner dan in den laat-
sten tijd. Het eenige belangrijke was een tijdelijke stijging in
den sterli-ngkoers, die echtet- daarna weder even snel terugliep.
Een oogenblik werd 11.18 betaald, reeds binnen het uur
werd echter weder voor 11.08 afgedaan en ‘den volgenden
dag was de koers weder onder de 11 gedaald. Parijs en
Berlijn zetten hun daling weder voort, al was voor beide
het verlies veel geringer dan de vorige week. België bleef
onveranderd. Ook in New York -kwam weinig verandering,
terwijl ook ‘de neutrale wissels ongeveer op eenzelfde hoogte
bleven. Alleen Weenen was op -deze lage koersen tamelijk
gezocht en kon in verhouding tot den koers niet onbelang
–
rijk stijgen. Indië was iets lager, 103 1.
103%.
De
overige
koersen bijna zonder verandering.

KOERSEN IN NEDERLAND.

Data

–
Londen
S)
Parijs
S)
I
Berlijn
•>
Weenen
•
Brussel
)
New
York”)

20 Oct.

1919..
10.99k
30.55 9.42k
2.45
30.72
2.64
21

,,

1919..
11.013

30.45
9.52
1
–
2,50
30.62k
2.64
22

,,

1919..
11.11
30.65
9.42
1
–
2.40
30.70
2.64
1
4
23

,,

1919..
11.06k
30.60
9.47
2.40
30.85
2.64’/2
24

,,

1919..
10.99 30.35
0.30 2.45
30.77
2.64
1
/8
25

1919..
10.96 30.30 9.22k
2.70
–
–
Laagste d.w.’)
10.96
30.30
9.15
2.30
30.40
2′.63
1
14
Hoogste
,,

,, 2)
11.18
30.80
9.55
2.70
30.90
2.64’I2
18 Oct.

1919..
10.96,
30.55
9.30
2.37
V
1

830.42
7
‘
2.642)
11

,,

1919..
11.04!
31.-
10.10
2.85
83135
2.642)
Muntpariteit..
12.10
48.-
59.26 50.41
48.-
2.48’/4
5)
Noteering te Amsterdam.
*5)
Noteering te Rotterdam.
t) Particuliere opasva. 8) Noteering van 17 October.
2) idem van II October,

Data
Stock.
holm
Kopen-
hagen
)
Chris.
tiania
)
Zwitser-
land
)
Spanje
t
)
Balavia
1)
telegrajisch

20
Oct.

1919
63.50 56.50
59.95
46.80
50.30
103l/_2/
21

1919
63.65 56.70
60.25
46.80
50.25
1031/
4
_8/
4

22

1919 63.70
56.50
60.35
47.25 50.50
103’/4-
8
/4
23

1919
63.50 56.50 60.25
47.-
50.60
103’/4-
8
/4
24

1919
63.50
56.50
60.10
–
46.80
50.50
103
1
/4-
3
/4
25

,,

1919
63.40
56.45
60.15
46.75
50.60
103’/4-
3
/4
L’ste
d. w.’)
63.30 56.40
59.90
46.65
50.-
103
1
/
H’ste

,,

,,

‘)
63.80 56.80
60.35
47.25 50.75
1038/
4

18 Oct.

1919
63.85
56.70 60.10
46.80
50.20
103 l/48/4

11

,,

1919
64.70 57.35
60.95
47.25
50.40 103V4-‘/4
Muntpariteit
66.67
66.67
68.67
48,
48.-
100

)
ioteer,ng ce ,msceraam. ‘)rartIcuI,ere opgave.

KOERSEN TE NEW YORK.

Cable
Zicht
Zicht Zicht
D
t
0 0
Londen
Parijs
Berlijn
Amsierd.
(in
3
(in frs.
(in
cent,
(in cents
per
£)
P.
3)
p.
4
Rm.)
per gid.)

25 Oct…..1919
447.75
8.64
nom.
37°/8
Laagste d. week..
4.16.-
8.64
nom.
37
1
/s
Hoogste,,

,,

..
4.17.75.
8.80
nom.
377/
8

180ct…..1919
4.16.-
8.62

–
noni.
–
11

,…..1919
4.19.50
8.55
nom.
37
1
/
Muntpariteit….
4.86.67
5.181/
95
1
/
40
8
/,6

KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN.

Plaatsen en
Landen Noteeringa.
eenheden
IIOct.
1919
18
Oct.
1919

Tijdperk
20-25

9

Laagste Hoogste

25
Oct.
1919

Alexandrië..
Piast.
p. £
97
1
/s
97
8
/8
97
1
18
978/8
978/5
B.
Airesi)..
d.p.gd.pes.
55
2/
4

551/
551/8
555/4
550/1
Calcutta
….
shld.p.rup.
2?0
8
/8
20/,o
210
20
2
/to
2
0’/s
Hongkong
..
id.
p. $
4/21/,
4132/4
414′!,
415
3
/
4/5′!3
Lissabon….
d.p.escudo
26
1
/8
27’/8
26′!,
27’/2
27
Madrid

….
Peset.
P. X
21.97
21.78 21.70
21.83
21.72
5
Monteyideo’
d.p.peso
.
58 59
1
/4
58
2
/8
59Vs
58°18
Montreal….
$
per
£
4.34
7
/s
43f)’!2 4.29
432
4.31’/8
‘R.d.Janeiro.
d.p.niilr.
14
13
/,o
14
29
/22
14
11
/to
14
1
/8
14
23
/32
Lires
p. £
41.76
42.31
42.42
43.55 43.51
Shanghai
–

. .
sh/d.p.tael
6/3
6/4
615
6/6
616
Rome

… …..

Singapore
. .
id.
p. $
2148/,,
2/4
9
12 2
2/4
2
42
214
3
/s
2/4°/t2
•Valparaiso..
d.p.pap.p.
11
1
/2
11
27
182
11′
5
/o2
11
87
132
11,
11
182

Yokohama
..
sh/d.p.yen
2142/
4

1

2/5
1
/8
2
1
1
4
1
/s
2
1
1
5
8
/8
2/5
1
/8
• Noersen van den dag voorafgaande aan de data in het hoofd vermeld.
1) Telegra6sch tranafert.

GOUD EN ZILVER.

Sedert 29 Juli 1916 worden de dagelijksche ontvangsten
en onttrekkingen van goud door de Bank van Engeland
tijdelijk niet bekend gemaakt.

NOTEERING VAN ZILVER.

Nôteering te Londen

te New York

25 Oct.

1919 ……..64’/

119’/
18

1919 ……… 63
7
/

117/
–

11

1919 ……..62°/s

117’/
4

,,

1919 ……..64

120

26 Oct. ‘ 1918 ……..49’!,

101’/s
27 Oct.

1917 …….. 42,12′)

83’/4
20 Juli

1914 ……..24
15
/1O

54’/e
t
) Noteering van 26 October.

N.U.M.

Weekstaat der Nederlandsche (.Jitvoermaatschappij.
Voornaamste posten in duizenden guldens.

Buiten!.
Debet
5
pCt.
Credit
Dato
Bankier,
Schai.
Diverse
Schuld.
Diverse
ki,tbilj.
reken.1)
brieven reken,
t)

23 Oct’.

1919..
6.148
58.650
2.127 17.164
44.857
16

1919.
.
4.753
58.650
2.113
17.164
44.477
9

,,

1919..
4.276
58.650
2.110
17.164
43.789
30 Sept.1919..
3.224
58.650 1.410
17.164
43.074

24 Oct.

1918..
2.063 53.200 70.400
14.514
97.566
1) l3eide rekeningen omvatten, behalve garantiewissela in portefeuille
tot het bedrag der buiteni. achatkistbiljetten, in hoofdzaak garantiewio8ela
in depht bij de Ned. Bank.

1000

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 October 1919

NEDERLANDSCHE BANK.

Verkorte Balans op 25 Oct. 1919.

Activa.

Binnen!, Wis-( H.-bk,

f103.721.248,63
–
sels, Prom.,

B.-bk.

535.606 45
eriz.in disc.!, Ag.ech.

36.909 249,071/
141.166.104,15/,
Papier o. h. Buiten!, in
disconto

……………………..
–
Idem eigen portef..
f
48.272542,-
Af: Verkocht maar voor
debk.nognietafgel.

Beleeningen
48.272.542,-

H.-bk.

f145.168.365,07 iucl.
vrsch.
B.-bk.

12.217.633,29
1
/
in

rek.-crt.
Ag.sch.
,,
81.558.652
28
1
/1 op onderp.

f238.944.650,65
Op Effecten

……f233.895 550,65
OpGoederen en Spec.
,,

5.049.100,-
238.944 650,65
Voorschotten a. h. Rijk ……

………

..
7.265.340,45

Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud ……
f
56.411.425,-
Muntniat., Goud

..

.,575.755.854.01
‘1

f632.167.279,01
/2
Munt, Zilver, enz..

4.906.588,38 ‘/
Muntmat. Zilver
..

–
637.073.867,40
Effecten
Bel.v.h.Res.fonds..

f

4.523.617,50
id. van
1
/,v.h.kapit.

,,

3.946.745,871/,

,,
8.470.363,37’/2
Geb.enMetib. (ter Bank …………….

..
3.312.000,-
Diverse

rekeningen

………………

..
51.200.674,62

f1.133.705.542,65

Passiva.

Verschillen met den vorigeu weekstaat:
-Meer

Minder
Disconto’s

1.647.328,98
Bniten!andsche wissels……189.361,-
Beleeningen ………….. .1.1.632.907,07’/
Goud ………………..
.

3.000,70
Zilver ………………..148.272,90
Bankbiljetten …………

2.793.195,-
Part. Rek.-Crt. saldo’s ..

14.627.875,79

Voornaamste posten in duizenden guldens.

Data
Goud
Zilver
–
Eaflk-
iljetten
Andere
opeisc/,bore
schulden

25 ‘Oct.

1919

.. ,,
632.167
4.907
1.010.411
92.941
18

1919
632.170
4.758 1.013.204
.

78.893
11

1919
632.173
.

4.662
1.015.774
.66.600
4

,,

1919

….
632.186
4.807
1.021.460
58.451
27

Sept.

1919

..
. .
631.763
5.008 1.000.138 66.693
20

1919

….
631.690
4.905
989.558 78.479
13

,,

1919

…
631.577 5.830
995.715
82.014
6

,,

1919
631.587
5.801
1.003.950
66.211
80 Aug.

1919

..
. .
635.593
5.823
1.002.879
72.730
23

,,

1919

..
. .
638.640
5.868 987.544 66.650
16

,,

1919
646.533
5.792
996.647
79.149
9

,,

1919
646.533
5.822
1.004.122 76.992
2

1919

..
. .
646.539
6.089 1.022.892
66.751

26

Oct.

1918′ …..
706477
8.154
985.317 96.558
27

Oct.

1917

….
685.230
7.386
824.973
64.694

25

Juli

1914

.. . .
162.14
8.228
310.437
6.198

13
0 0

Disconto’s

Bdee.
Besch,k’
baar
Dek-
kings.
Hiervan

Totaal
Schatkist-
ningen
Metaal’
percen-
promessen
‘
saldo
lage
rechtstreeks

25
04.
1919
141.166 85.060
238.95
415.636
58
18

,,

1919
142.813
89.000 227.312 417.741
58
11

1919
127.119
76.000
229.635
419.592
59
4

,,

1919
123.773
69.000 231.681
420.245
59
27 Sept.1919
123.673
61.000
216.579
422.639
60
20

1919
130.927
65.000 211.468
422.222
‘

60
13

1919
136.139 65.000 213.829
421.095
59
6

,,

1919
122.819
50.000 220.151
422.589
60
30Aug.1919
111.649
47.000
236.647
425.494
60
23

,,

1919
86.755
28.000 240.259
432.844
61
16

,,

1919
101.330
40.000 234.006
436.277
61
9

,,

1919
107.751
52.000 234.038 435.244
60
2

1919
119.252
65.500 239.220
433.810
60

26Oct. 1918
142.996
116.500
119.685
497.709
66
27 Oct. 1917
61.248 53.000
82.743 513.741
78

25 Juli 1914
67.947
14.300
61.686
43.521
1
)
54
1)
Op de basis van
9/6
metaaldekking.

Uit de bekendmaking van den Minister van F’inan-
.ciën blijkt, dat uitstouden op:

18
October 1919
25 October 1919

Aan schatkistpromessen..
f412.950.000,-
f412.850.000,-
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst
89.000.000,-
85.000.000,-
Aan schatkistbiljetten ..
95.014.000,-
,,

95.014.000,-
Aan

zilverbons

……..
..
,

39.583.244,50
,,

38.769.042,50

JAVASCHE BANK,
Voornaamste ‘post(u in duizenden guldens.

Naast de per mail ontvangen gegevens worden de telegrafisch
bekend geworden totaalcijfers der obligo’s en uitzettingen en het beschikbaar rnetaalsaldo van latere data opgenomen.

Data
Goud
Zilver
a
t”
1 .jetlen

Andere
opeischb.
schulden

18 Oct.

1919
413.000
11

•,,

1919
402.500
4

1919′

.
397.500

13

Sept. 1919 ……
156.163 2.750
287.688

94.228
6

,,

1919
155.149
3.072
281.703

101.298
155.375

..

2.885
277.162

110.367 156.404 3.102
274.727

99.276
.30

Aug.

1919.
……..

12 Oct.

-1918

. . –
97.556
13.908 184.682

81.927

23

,,

1919..
….

81.588
16.809
176.785

52.919
20

Oct.

1917 …….

25 Juli

1914
22.057
31.907 110.172

12.634
Wissels,
‘
Diverse
Besc/,ik-
Dek’

tiota
Di3.
.
buiten
Belee’
re e-
baar
k,ngs’
conto s
N.’Ind.
ningen
.
n,ngen
metaal.
percen-
betaalbaar
saldo
lage

18Oct. 1919
11

1919
t

4

,,

1919

13Sept1919

226.500
2r8.500
219.000

5*5

•**

15.411

87.250 87.000
84.500

82.738

•*

‘

42
12.262
19.012
–
184.779
6

..

1919
12.467
18.349
186.993 14.776 81.780
41
30Aug.1919
12.083 18.783
183.649
22.711
80.968
41
23

,,

1919
11.395
18.020
177.414
16.001
84.979
43

12 Oct. 19181
8.308
25.380
75.779 18.583
58.948
42
’20 Oct. 19171 7.589 33.642
67.986
25.994 52.682
43

25Juli 19141
7.259
6.3951
47.934
2,228
4.8422
44

‘)
Sluitpost
de, activo.
9)
Op
de bass
van
9/s

metaaldekicing.

SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.

Data
Metaal
Circulatie Andere
opeI,chb.
scnuzaen
Disconto’s
Dlv. reke-
n,ngen
1)

6 Sept. 1919

..
953
1.511
1.115
1.506
438
30 Aug. 1019

.
951
1.491 1.177 1.514
485
23

1919

..
949
1.448
1.151
1.524
416
16

1919

.
.
945
1.497
1.129
1.516 423

7 Sept. 1918

..
816
1.621 2)
960 1.129
168
8 Sept. 1917

..
679 1.260 867 910
729

25 Juli

1914

.
645
1.100 560
735
396
1)
Sluitpost der activa.

2)
Hiervan zilverbons
261
dz, gld.

Kapitaal

……………………..
f

20.000.000,-
Reservefoads

………………….
in

omloop …………
.
1.010.4 10.725,-
Bankassignatiën in omloop ……….
..2.018.650,43
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk …. f

–
Van anderen

…..
,

90.922.694,97
1
/
90.922.694 .9 7V2
Diverse rekeningen

……………
10.353.472,24
1
12

f1.138.705.542,65

Beschikbaar metaalsaldo …………..
t

415.635.566,87h
Op de basis van
2/

metaaldeïcicing
……
194.965.152,79’/
Minder bedrag aan bankbiljetten inom!oop
dan waartoe de Bank gerechtigd is
. –
,, 2.078.177.830,-

29 October 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

t

1001

I30ITENLANDSCHE BANKSTATEN.

Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven

van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.

BANK
VAN ENGELAND.

Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,

in duizenden pond sterling.

Currency Nok.,.
Dato

Metaal

Circulatie

Bedrag
1
Géudd.
I
Gov. Sec

22 Oct. 1919 88.040

83.413 336.865 28.500 319.438
15

1919 88.082

83.705 338.436 28.500 320.505
8

1919 88.127

84.406 339.486 28.500 321.603
1. ,,

1919

88.159

84.142

335.021 28.500

317.536

23 Oct. 1918 73.409

63.397 285.340 28.500 264.160

24 Oct. 1917 55.539

41.610

185.214 28.500 159.091

22 Juli 1914 1 40.164

29.317 II

–

I• –

1

–

Data
Go,,.
Sec.
Other
Sec.
Public
Depos.
Other

J
Depo.,.
Re.
serve

Dek.
kings.
percen.
lage
1)

22 Oct. ’19
78.634
‘83.143
22.410 144.707
23.078
13,80
15

,,

’19
34.345
82.602
22.225
99.852
22.827 18,70
8

,,

’19
57.231
81.707
23.151
120.332
22.171 15,45
1

,,

’19
70.735
81.990
35.863
121:220 22.467 14,25

23Oct.

’18 45.991
95.381 32.044
120.132 28.462
18,70
24 Oct.

’11 58.966
90.635
40.055
124.244
32.379
19,70

22 Juli ’14
11.005
33.633
13.735
42.185
29.297
52
1
/s

1)
Verhouding
tuoschers Reserve en Deposjta.

DUITSCHE RIJKSBANK.

Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darlehens’

kassenscheine, in duizenden Mark.’

Data
Metaal
Daarvan
Goud
Kassen.
scheine
Circu.
laffe

Dek.
kings.
percen.
lage
‘)
15 Oct.

1919
1.114:562
1.095.112 9.083.295
29.986.916
34′
7

,,

1919
‘1.115.449 1.095.983 9.035.083
29.862.330
34
30 Sept. 1919
1.115.881
1.096.571
9.045.020
29.784.100
34
23

,,

1919
1.116.434 1.096.983
8.617.934
28.619.037
34

1.5 Oct.

1918
2.662.929 2.549.283
2.804.239 16.079.088
34
15 Oct.

1917
2.507.476 2.404.265
1.002.121
10.295.726
34

23 Juli

1914
1.691.398
1.358.857
65.479 1.890.895
93

•)
Iiekk,ng
der circulatie door metaal en
Kassensc},ejne.

Data
Wissels
Rek. Cr1

Darlehenskassensclieine

Totaal
In kas hij
uitge.
de Retchs.
geven
bank
15 Oct.

1919
32.513.670
11.063.712
20.792.510 9.056.100
7

.,

1919
30.525.228 9.106.316 20.903.200
9.009.300
30 Sept. 19’19
33.859.042 13.019.450 20.954.300
9.019:200
23

,,

1919
28.454907
8.334.080
20.218.400 8.591.800

15 Oct.

1918
19.019.129 9.489.975 11.908.200 2.796.000
15 Oct.

1917
12.004.932 5.942.991
6.584.100 989.800

23 Juli

1914
750.892 943.964
–
–

OOSTENRIJKSCH-HONGAARSCHE BANK.

Voornaamste posten in- duizénden Kronen.

Data t Metaal en
1

buiten!.
Disc, en
”
Bijzondere
schuld von
Bank
Rek. Çrs.
1

goud
ntn gen
Oostenrijk
–
biljetten
saldi
Wissels
en Hongarije

21 Oct.’19
1)325698
13.764.365
32.524.000
47.393.195
8.218.308
14

’19
324.836
13.437.618
32.954.000 46.334.134
8.260.800
7

,,

’19
330.702
13.436.200
32.954.000
45.203.196
9.088.375
30Spt. ’19
330.556
13.435.826
32.954.000
45.783.793 8.609.072

23Juli’14
1.589.267
954.356
–
2.159.759 291.270
waarvan
ZOU.
lac
goud, 5.0i4 buitenlandsche goudwissels en 56.882
munt. en muntmaterjaal zilver.

.BANK VAN FRANKRIJK.

VoornaamBte posten in duizenden francs.

Data
Goud
,

Waarvan
in het
Bulienlûnd
Zilver
Te goed
tn het
Buitenland

Buil.geW.
voorsch.
old. Staaf

23 Oct. ’19
5.575.148
1.978.278
288.833 797.190
25.400.000
16

’19
5.574.831
1.978.278
289.870 796.812
25.150.000
9

,,

’19
5.574.475
1.978.278
290.603
790.257
25.050.000
2

’19
5.574.184
1.978.278 291.458
803.340
24.750.000

24 Oct. ’18
5.441.871 2.037.108 319.828
1.434.742
18.800:000
25 Oct. ’17
5.326.083
2.037.108 255.301
7
10.
583
12.350.000

23Juli’14
4.104.390
–
639.620
–
–

Wissels
Uit
g
e.
stelde
Wissels
Belee.
ning
Bankbil.
jeften
1

Rek. Cr
1.
Paril.

J

culicren

Rek.
Cr1.
Staat

.
1.013.645 671.919
1.305.089
36.768.745 3.030.223
79.344
v’
1.007.054
671.523
1.327.166
36.799.436 2.762.245
70.668
E.
928.667 684.587
1.305.185
36.726.249
2.762.461
56.712
995.966
689.341
1.266.226 36.255.602
2.753.615
65.267
0
824.644
.053.616 818.662
30.721.055
2.909.131
35.202
618.871 1.155.803
1.121.902
21.705.269
2.833.507 51.567

400.590

Metaal
Ti.
Beleen.
Btnn.
1
Rek.
Data
mcl.
van
1

van
Wissel,
1

Circu.
Crt.
l
buiten!,
buiten!.
1
prom. d.
–

en
1

lafie
1

saldi
i,order.
1
provinc.
beleèn.
1
partie.

23Oct. ’19
343.776
89.768
480.000 364.738
4.669.044
2.100.577
16

,,

’19
343.212 91.490
480.000
350.199
4.683.030
2.082.531
9

,,

’19
345.454
91.490
480.000
338.242 4.692.951
2.024.299
2

’19
355.365 91.490
480.000
335.978
4.702.416
2.014.834

VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.

FEDERAL RESERVE BANKS;
Voornaamste posten in duizenden dollars.

Data
Goud Waarvan
voor
dekking
F. R. Notes

Waar.
van in
hef bui.
fenland

t

Zilver
t

etc.
1

t

F.R.
1
Notes tn
t

ctrcu.
lof ie

12 Sept. ’19
2.068.867
1.299.535
–
69.632 2.621.228
5

,,

’19
2.067.052
1.281.504
–
69.818 2.611.697
129 Aug. ’19
2.066.788
1.258.917
–
69.188
2.580.629
22

,,

’19 2.074.285
1.234.298
–
68.416
2.553.534

’13Sept.

’18 2.023.558
1.190.072
5.829 52.481
2.295.031
14 Sept.’17
1.374.949
529.597
152.5001
51.085 644.567

Dala
Wissels

____________

–
Totaal
Deposito’s
Waar-
van
Kapitaal

Dek-
tngs.
percen.
lage’)

Goud.
aeeeing
ctrcu-
latie

12Sept. ’19 2.116.843

2.649.514

85.140

‘43,3
49,6
1
5

,

’19 2.202.085

2.559.081

84.996

48,1
48,7
$29 Aug.

’19 2.178.272

2.446.310

84.926

48,3
49,1
122

,,

’19 2.137.221

2.487.074

84.730

47,8
48,7

113 Sept.

’18 1.910.178

2.284.107

78.689

51,1
51,9
14 Sept. ‘171

335.778

1.368.782

1

59.368

74,4
82,2
1)
Verhouding
tusschen: den totalen goudvoorraad. Zilver ctc., en de
opeischbare schulden:
F R. Notes
en
netto depaaito’s met
inbegrip
van
het kapitaal.

PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ
HET

FED. RES. STELSEL.

Voornaamste posten, in duizenden dollars.

Data
Aantal
Totaal
uitgezette
Reserve
bij de
1

Totaal
‘
1

Waarvan
ime
t
banken
gelden en
hele gginen
F. R. banks
1

depostio’s

1

deposits

5 Sept.’19
774
15.233.886
1.342.058
13.510.339
1.921.549
29 Aug. ’19
773
14.964.914
1.324.374
13.233.658 1.919.905
22

’19
773
14.957.118 1.286.143 13.262.644 1.897.928
15

,,

’19
769
14.930.870 1.359.099
13.372.969
1.882.701

6 Sept.’18
735
12.999.208 1.192.072 11.368.823
1.461.373

1.541.0801

–
–
,uo.’auu
5.911.910
-.OiU

BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.

Voornaamste posten in duizenden francs.

1002

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 October 1919

EFFECTENB EURZEN.

Astérdam, 27 October 1919.’

Nog steeds is •een zeer ‘levendige stemming op de inter-
nationale beurzen het meest typeerende, dat opvalt, indien
men zich zet tot het geven van een globaal overzicht. En
waat de d.epreciatle van •de verschillende valuta’s voort-
durend verdere vorderingen maakt, behoeft dit verschijnsel.
dn ook niet de minste verwondering te wekken, ondanks
den deplorabelen toestand, waarin de meeste landen zich
in financieel en economisch opzicht bevinden. Zoolang de
geldoverloec1 zich blijft handhaven en het voorhanden
kapitaal, bij on.tstentenis van industrieele’ objecten, beleg-
ging zoekt in de kringen van den beurshandel, valt het
te voorzien, .dat de levendigheid ter beur.ze nog wel eenigen
tijd voortgang zal hebben. Toch komen in deskundige krin-
gen steeds meer bedenkingen naar voren met betrekking
tot •den zonder eenig oordeel des onderscheids zich uitbrei-
denden beurshandel. Vooral te B e r 1 ij n gaan stemmen op,
die er voor waarschuwen zich te doen medesleepen in den.
maaistroom der wilde speculatie. Daar ter plaatse hebben
de werkzaamheden, vooral in de groote bankkantoren, zich
.dei-.mate opgehoopt, dat er een geweldige achterstand is
ontstaan, waarmede men het thans hoopt klar te spelen,
door de beurs anvankelijk 66n dag en daarna wellicht
regelmatig ddn dag per week te sluiten. Men heeft hiervoor
thans den Zaterdag genoemd, hoewel het iiiet zeker is, of
juist deze dag als de meest geschikte kan worden be-
schouwd. Het publiek houdt sinds lang absoluut geen reke-
ning meer met de redenen, die tot ‘de wilde koersbewegin-
gen hebben ‘geleid, hoewel deze uit den aard der zaak ten
slotte tot een no.g ongunstiger situatie dan de tegenwoor-
dige moeten leiden.
De Duitsche valuta vooral reageert in steeds toenemende
mate, met hot gevolg, .dat niet alleen de z.g. ,,valuta”-
waarden, doch in het algemeen alle fondsen, die in eenigs-
zins beteekenende mate in het buitenland worden verhan-
deld, met sprongen monteeren. In de achter ons liggende berichtsperiode is hierin een zeer kortstondige onderbre-
king voorgekomen, tengevolge van het bericht, dat een
credietovereenkomst tusschen Duitschlan.d en Nederland
had plaats gevonden ten bedrage van 60 millioen gulden.
Hoewel dit bedrag op zich zelve allesains de moeite waard
kan worden genoemd en het in het algemeen ook wel aan-
wijzingen geeft, dat in principe met Du.i’tschland tot onde
handelingen zal worden gekomen, is het totaal met betrek
king tot den ‘geweidigen nood, voornamelijk aan grond-
stoffen, die in het land onzer Oosterburen bestaat, toch
van te, geringe beteekenis, dan .dat het duurzaam gewicht
in de schaal zou kunnen leggen. 7ooals wij dan ook hier-
boven reeds releveerden, is de onderbreking der rijzing aan
d Duitsche beurzen slechts uiterst kort geweest.
Vooral bestaat, behalve voor de directe ,,valuta”-waar-
den, zeer groote belangstelling voor ‘de aandeelen der kleui
stoffenindustrie, die thans ook allerwegen overgaat tot uit-‘
breicling vn kapitaal. Over het algemeen wordt deze in-
dustrie dan ook nog beschouwd, als het meest waardevolle
,

object, in vérba’nd met de deugdelijkheid der fabrikaten,
dat’ Duitschland nog op •te leveren heeft.
De beurs te W e e n en heeft, wat ‘de transacties in effec’ ten betreft, nog’ niet veel variaties opgeleverd. Weliswaar
zijn ook daar ter plaatse alle slechts even ‘hiervoor •in aan
merking komende fondsen op een on’tzaglijke manier ge-
monteer’d, doch ‘biertegenover staat, dat de omzOtten niet in
dezelfde mate en zeer stellig niet in ‘verhouding tot ‘dêb handel te Berlijn, zijn toegenomen. Meer en meer houdt
men zich bezig met beschouwingen omtrent den tégenwoor-
‘digen stand en de naaste toekomst der Duitsch-Oosten-,
rijksche valuta, welke kwestie dan ook reeds sinds langen’,
tijd een levensprobleem is geworden. Nu het eigen betaal-
middel op ‘geen enkele markt ter wereld gaarne meer wordt geaccepteerd, richt ,zich, zooals vanzelf spreekt, de belang-
stelling op vreemde ‘valuta’s, waartoe thans ook wor’den
erékend ‘de betaalmi’ddelen van •de afgescheiden staten,,
Tsjecho-Slowakye, Joego-Slowakye, Polen, enz., hoewel ook
deze voorloopig nog in Kronen fioteeren. Al deze doen
echter meer of niinder agio tegenover de Duitsch-Oosten-
rijksche Kroon, zoodat men er zelfs r’eeds ernstig aan heeft
gedacht, de ontvangsten van het openbaar verkeer (zooals
de tram te Weenen) niet meer in Kr&nen, doch b.v. in
Francs te heffen, terwijl een.ige handelaars er reeds toe
zijn overgegaan, hun artikelen in buitenlan’dsche munt, met
name in Zwitsersche Fr’ancs, te noteeren. Ondanks het
groote valuta-verschil, dat den koers ‘der onderscheiden
fondsen automatisch omhoog voert, is het onder deze om-
stan.cligheden nIet anders dan uiterst begrijpelijk, ‘dat de

nood der tijden de ‘belangstelling voor specifieke beursbe-
langen tot een minimum heeft doen inkrimpen.
Te P a r ij
5
echter – is de stemming nog niet zoo pessimis-
tisch geworden, dat voor ‘de affaii-es ter beurze geen belang-
stelling meer bestaat. Integendeel is het ook daar, als ge-
volg van de voortschrijdende depreciatie in het wereldver-
keer van den Franc, tot een opleving in valu.tawaarden ge-
komen, die zich tea slotte ook heeft uitgebreid tot andere
objecten. Te Parijs heerscht op het oogenblik een gel’dover-
vloed, die het, uiterst gemakkelijk maakt, zich tegen rente-vergoeding kapitaal te ‘verschaffen voor speculatieve doel-
ein’den en dat hiervan op ruime wijze gebruik wordt ge-
maakt, bewijst wel in de eerste plaats het koersverloop b.v.
van aandeelen Royal Dutch, die aan ‘de Seine zeer aknmer-
kelijk boven Amsterdamsche pariteit worden verhandeld.
Dit enkele voorbeeld stelt overigens reeds voldoende in h’et licht, op hoe onverantwoordelijke wijze ook te Parijs aan de
speelzucht bot wordt gevierd. In normale tijden zouden
anders ‘de cijfers van den i’n- en uitvoer aanleiding hebben
gegeven tot zeer pessim’istische beschouwingen omtrent de
toekomst van ‘s Rijks financiën; th’ans heeft men in de
gi
–
oote kringen van het publiek, dat ten ‘slotte ‘den beurs-handel formeert, niet meer dan een enkelen blik hiervoor
over.’
De algem’een-financieele toestand ‘kan overigens niet als
rooskleurig worden aangemerkt. De staatslasten stijgen’
bij den dag en ‘de aanbevolen middelen om in de gapende
tekorten ‘te voorzien, wor’den steeds fantastischer. Zelfs is
het voorstel van ‘den heer André Lefèvre, ter schepping van
een premieleening ten bedrage van 60 milliard francs, met
wekelijksche, zeer hooge uitlotingen, nog niet geheel uit de
discussies verdwenen, hoevel in ernstige kringen steeds ‘ge-
wezen wordt op de uiterst geringe waarschijnlijkheid een
prem’ieleening van dergelijken omvang te plaatsen en hoe-wel het voorstel ook’in
principe
t faire wordt genomen. In
de eeiste plaats zou het Frankrijk officieel terugbrengen
tot ‘het niveau van noodlijdende natie en secundo zou het
geld, indien het al verkregen mocht worden, niet goedkoop
genoemd kunnen worden. Naast ‘do hierboven ‘reeds genoemde groep van petroleum-
waarden, waren voorts aandeelen in Zuid-Af rikaansche
mijnon’d’ernemingen sterk gevraagd.
Ook te L, o n d en hebben laatstgenoemde, waarden een
ruime en willige markt gehad. Dit moet worden toegeschre-
yen aan de verhooging van ‘den ‘goudprjs, waar’door de be-
trokken maatschappijen bij de levering van haar product
aan het Enelsche gouvernement een meerdere winst kun-
non behalen. Overigens heeft de Londensche effectenbeurs
wel een uitzon’der’ig gemaakt op den algemeenen regel,
door eerder een lusteloos aanzien te vertoonen. De nawer-
king van de spoorwegstaking doet zich nog steeds gevoelen,
waarbij thans nog ‘is gekomen de teleurstellende uitslag van
de eerste tusschentijdsche verkiezing na deze staking, welke
uitslag voor de Regeerin.g niet al te schitterend is geweest.
Wel heeft de Regeerin’gscandi’daat de overwinning behaald,
doch de meerderheid is slechts uiterst gering geweest.
Bovendien hebben de, mijnwerkers weder, blijken gegeven,
zich niet te kunnen vereenigen met de thans ‘geldende ar-
beidsvoorwaarden, zoodat ook in ‘deze branche het wel eens
tot heftige conflicten en ‘tot het uiterste middel, staking,
zou kunnen komen. ECn en ander heeft de beurs een zeer
gereserveerd aanzien gégeven, met
–
uitzondering dan ‘voor
Zuid-Afrikaansche mijnwaarden.
Te N e w Y o r k is de tendens vast, doch zonder groote
,variaties geweest. Alleen ‘tegen het einde der berichtsperiode
heeft een gedecideerd ongeanimeerde stemming ‘de over-
hand gekregen, vooral in verband met de donkere arbeids-
vooruitzichten. Van alle kanten komen de industrieele ar-
.beiders thans met zeer ,vèrstrekkende eisdilen naar voren
getreden, waarbij in de eerste plaats weer de mijnwerkers
gewicht ‘in de schaal leggen. Een zeer onaangename ver-
scherping van het tot nu toe’ embryonale conflict is ont-
staan ‘door liet mislukken der industrieele conferentie, als
gevolg van de weigering der werkgevers om de vakbonden’
in principe te ei-kennea. – Wellicht worden de donkere wol-
ken ‘nog door een verstandige bemiddeling eener- en een ge-
matigde opvatting anderzijds
y
erdreven, doch ‘de ,beui:s heeft
de vooruitzichten reeds verdiscoiteer’d door een»lagere waar,-
deeri’n.g der betrokken industrieele fondsen. Ook een ‘technische ‘omstandigheid heeft hiertoe medege-
weikt met name de stroefhei’d der geldmarkt.
Op
sommige
‘dage’ia is het zelfs voorgekomen, dat geld ,,od call” niet
onder 20 pCt. werd afgedaan. De oorzaken voor deze
stroefhei’d zijn van versch’illenden aard. In de eerste plaats
verwacht men een verhooging ‘der disconto-rente voor obli-
gaties der oorlogsleeningen, daar de buitengewone concessies
met betrekking tot de beleening hiervan binnenkort afloopen.

21 Oct. 24 Oct.
27 Oct.
R
:
cof

Amsterdamsche Bank
t
Ned.11andel-Mij.cert.v.aand.
Rotterd. Bankvereenigiug.
.
–
Amst. Superfosfaatfabriek..
Van Berkel’s Patent ……
Insulinde Oliefabriek

. . . .
Jurgens’ Ver. Fabr. pr.aand.
Ned. Scheepsbouw-Mij…..
Philips’ Gloeilampenfabriek
11. S. Stokvis
&
Zonen
Vereenigde Blikfabrieken..
‘Compania MercautilArgent.
Cultuur-Mij. cl. Vorstenland.

I91°/
191/4

19L°/4
228°/4
22-9°/g
23uV
t49/4
149/,
149
t
!,
1451/
4

149°/s
149°I
l55°/s 155/4
155’/4
247
244’/ 247′!,
102
102
12
170 165
170 741
753V,
730
545′!,
539
546
131’/i
132’/
132
2t9’/
2

292’/4
285
2s9’/,
291’/
4

289’/

– 11

+
1,
+ ‘!i
–
4′!,
–
‘/4

+ 1’/i
–
‘
/4
+
4
/o
–
+’/2

29 October 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1003

V66r alias echter schijnt bij de financieele lei-ding het voor-
nemen te bestaan, nu ‘men geen rekening meer heeft te
houden met Regeer.ingsbestellingen, de -inflatie pri.ncipiel
te bestrijden, hetgeen men tracht te doen door middel van
hooge ren-tekoersen. Temeer bestaat voor dezen maatregel
aanleiding, waar- cle metaalvôorraacl, die als dekking Voor
deposito’s en ba’nkbiljettencirculatie wordt -gehouden, thans
slechts49 pCt. bedraagt, -het laagste percentage sinds -het
bestaan van het tegenwoor’dige financi-eele systeem.
T e o n z e n t heeft de markt voor
staatsfondsen
een on-
geanimeerd verloop gehad. Eensdeels moet dit, voor de in-
heemsche soorten al-thans, worden toegeschreven aan de
hoogere geldkoersen, an-derdeels aan de publicatie van de
voorwaarden voor de eerstdaags te verwachten nieuwe
5 pCt. Staatsleening. Hoewel deze voorwaarden geenszins
ongunstig genoemd mogen worden, hebben zij de uitwer-
king gehad, – -dat de oudére Nederlandsche schuldbrieven
eeiiigszins op diet tweede plan zijn geraakt, voornamelijk
wel -door de toezegging van den Minister van Financiën,
dat hij het eventueele overschot der leening zou aanwen-
den tot inkoop ter beurze van de nieuwste obligaties, indien
deze onder pari verkrijgbaar zouden zijn. Hierdoor wordt weliswaar een stimulans tot inschrijving geschapen, doch
tevens het verlangen gewekt de oudere soorten te verwisse-
len in de obligaties der thans aangekondigde leening. – –
Van de buiten.laudsche soorten is de ,belangstelling voor
Russische fondsen weder eeningszius bekeld, nu gebleken is, dat het bewind ‘der Bolsjewiki nog niet zoo spoedig ten
val kan worden gebracht. Echter blijf-t een zekere mate van
geïnteresseerd -afwachten overheersch-end, vooral waar de
-bui-telandsche beurzen, met name Londen, de waardeering
der Russische -schuldbrieven voortdurend hooger stelt dan
onze markt. Voor Oostenrijksche en Duitsche staatspapie-
ren bestond geenerlei belangstelling, mede in verband met-
de reactie der wisselkoersen. –

–

21 Oct. 24 Oct. 27 Oct.
R9gOf
datin
5
0/
Ned. W. Sch. . . .

92
1
/

91’h,,

90

– 2
1
/8
434
0/

,,

,,

,,

1916

87
15
h,
87

86V4
–
4

0/

1916

801/i

79.1/

79

–
1/1
334
°/o
,,

,,

,,

65’/

68/4

67/

–
1/1
3

o
h
,,,,,,

60’/8

60

58/8 – –
1/4
234
O/o
Cert. N.
W. S…..51I4

51/6

51
,
18
–
1
–
‘
Is
5
0
h
Oost-Indië 1915 ….939/s

93/;

92

–
4
0/
Hongarije Goud

12

14

14

+ 2
4
O/
Oostenr.Kronenrente

97/8

9
1
12

95/1e
–
9
/to
5

0/
Rusland 1906 ……29°/s

29
1
/2

27-

– 2
1
/8
434.0/ Iwangorod Dombr

23/8 20 t/s

20’/ – 3
4
0/
Rusland Cons. 1880 20
1
I

23
1
/4

21

+ 7/8
4
0
/0
Rusi. -bij Hope & Co. 26

W/o

231/, – 2’/1
4

0/
Servië 1895 ……..
40

40

40
434
0
h
China Goud 1898 . . 68
7
/8

67°/8

67/8 – 1
4 °/oJapan 1899 ……..60

60

–
4
0
/0
Argentinië Buitenl. . 60
1
12

610/4

62

+
i’ –
5

/o
Brazilië 1895 ……60 –

61

61’/

+ 1’/4
5

0/

1913 ……51/

51
0
/
4

–

De locale markten daarentegen waren vrij vat levendiger
vau aard. Voornamelijk de
petroleumafdeeling
mocht zich
in uitermate goede belangstelliiig verheugen. Ondanks het
feit, dat de circuleerende geruchten omtrent ‘de emissie van
nieuwe aandeelea der Koninklijke Petroleum Maatschappij
het -tijdstip dier uitgifte naar het vroege voorjaar van 1920
verlegden, werden groote posten der betrokken aandeelen
uit -de markt genomen, veel-al voor Panische rekening en dit
in verband met het in bovenstaande regelen gememoreerde koersverschil. Doch ook te New York bleek de belangstel-.
ling voor di-t fonds groot te zijn, zoodat niet slechts de arbi-
-trage met vrucht op onze markt kon opereeren, doch ook
het publiek met meerdere gerustheid ‘nieuwe engagementen
open-de. Tegen het slot der berichtspeniode ‘is weliswaar een
zekere inzinking te constateeren geweest, doch de grond-
toon -is niettemin vrij vast gebleven. –
In verband met deze hou’ding vôor het hoofdfonds waren
ook de overige petroleumwaarden goed gezocht. Niet alleen
de dochtermaatschappijen als Dordtsche Petroleum I-n’du.
strie-Maatschappij, Moeara-Enim, e.d., doch ook aandeelen
Geconsolideerde werden
–
tot hooger niveau in vaak zeer be-
teekanende posten gekocht. Aan den anderen kadt gaf hier-
-tod ook aanleiding de koersstijging van buitenlan’dsche
soorten als Steaua Romana, die op aanwijzingen van Ber
lijn en in verband met de berichten omtrent een belangeii-
gemeen-schap tusschen deze onderneming en de K.P.M. aan-
merkelijk konden monteeren. Naast de petroleumafd-eeli-ag heeft de
cultuurm.arlct
vrij
sterk de aandacht getrokken, hoewel de koersvariaties hier
toch -veel bescheidener zijn -geb)even. Met. name de
suiker-
af deeling
heeft van de weder ontwaak-te belangstelling kun-

nen profiteeren, als gevolg van het gerucht, dat de Java-
su
–
iker-producenten-vereeniging weder tot verhooging van den
minimum-verkoopprijs van het product met
f
2 per picol zou
overgaan. Bij -de thans geldende constellatie op de wereldmarkt
lijdt het bijna -geen -twijfel, of -deze prijs zal bij eventueele
vaststelling ook bedongen kunnen worden. Tegen het slot
der berichtsperiode echter oefendé het bericht, dat de Neder-lan•dsch-Inclische Regeering zou overwegen de opvordering
van een aanmerkelijk kwantum suiker tot lagen prijg ten behoeve van de Indische bevolking, eenigen druk op het
koersniveau uit, dat echter gering bleef i-n verband met het
scepticisme, -dat goed-ingewijde kringen tegenover het -vol-
‘oeren van ‘deze plannen stelden.
Vooral de gewoonlijk minder courant verhandelde waaden
konden zich in groote belangstelling verheugen, o.a. aan-
deden lÇrian Suikerfabriek, Medar-ie, enz.
De
scheepvaartrnarkt
werd door de -beweging in petro-
leum- en cultuurwaarden eenigszins op -den achtergrond
gedrongen, doch ook hier was hetzelfde verschijnsel te on-
-der-scheiden: naast een eenigszins verminderende vraa
g
kon
geen aanbod van beteeken-is worden ontdekt. De koersen
-bleven -dientengevolge zeer goed op peil, -al waren de fluctua-
ties ‘dan ook -niet van groote beteekenis.

21 Oct. 24 Oct.
27 Oct.
Rijzingof

Holland-Amerika-Lijn
502
504
498
dating-
—4
gem.eig
487 485
479
–
8
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij.
38
307/2
308
Roll. Alg. AtI. Stoomv.Mij
181
181 172
–
9
Hollandsche Stoomboot-Mij
247
247
256
+
9
Java-China-Japan-Lijn ….
360
360’/
358’1
–
Kon. Hollandsche Lloyd
.
2118
215/4
2061/
–
11/2
Kon. Ned. Stoomb.-Mij.

– –
273
273
273
Kon.

Paketvaart-Mij…..
261°/
4

259°/
254
–
791
4

Maatschappij Zeevaart
. . .
357
357 355
–
2
Nederl. Scheepvaart-Unie.
323
322/4
3I9/4
–
3’/
Nievelt

Goudriaan

……
626
622
620
–
6
Rotterdamsche Lloyd……
–

337
337
336’h
–
‘i,
–
Stoomv.-Mij.,,iillegersberg”
365 365 365
,,Nederland”
385 387’/2
382
1
14
–
2
1
/4
,,Noordzee”

.
170 168
170
,,Uostzee”

440 – 440

4291!, –
10’/2
Op -de markt voor
industrieele waarden
hebben eenige
aanzienlijke koeisverandeningen plaats gevonden. In de
eoste linie mogen hier wel geplaatst wonden aandeelen
Philips’ Gloeilampenfabniek, ‘de echter op ‘den laatsten
beursdag eenige reactie aantoonden. Daarnaast vielen aan-
deden Volt op door een goede stemming. Vervolgens ver-
den aancieelen Internationale Tabakshandel-Maatschappij en
aandeelen Philips’ Cigarettenfabriek tot hoogere koersen
t
uit de mark-t genomen, klaarblijkelijk -door insiders, die
• tevoren van de fusie -tusschen deze beide ondernemingen op -de hoogte waren. De omzetten in ‘deze aandeelen zijn echter
‘tot een minimum beperkt gebleven; de koersverheffing in
deze fondsen kan dan ook als min of meer kunstmatig wor-
den beschouwd.
Voor de
tabaksafdeeling
bestond op sommige dagen wel wat interesse, zoodat de meeste koersen in deze markt zich 6f goed konden handhaven, 6f zelfs nog ‘iets kon-den mon-
teeren. Hierdoor werd ook de aandach-t gevestigd op aan-
dèelen Deli Cultuur-Maatschappij, -die mede eenige procen-
ten konden stijgen.
De
rubberinarkt
was aanvankelijk stil en met afbrokke-

I
lande tendens. Toen echter in een-igszins ruimeren kring
dbordrang, dat het uitvoerrecht op het ruwe product zbô
1
gering zal worden, ‘dat van een -zwaren druk op de produc-
tiekosten geen sprake zal zijn en toen bovendien de prijs-
beweging te Londen eenige neiging tot monteeren begon te vertoonen, ontwaakte ook aan onze beurs de belangstelling
voor de betrokken aan-deelen, zoodat deze de markt in opge-
‘wekte stemmihg, zij -het op niet sterk verhoogde koersen,
verlaten.

AANVOEREN in tons van 1000

voor verbruik in Nederland.

Rotterdam

Amsterdam

20-25 Oct.
Sedert
Overeenk.
20-25 Oct.
Sedert
Overeenk.
1919

‘
t
Jan.
1919
tijdvak
1918
1919
1
Jan.
1919
tijdvak
1918

14.086 139.426
9.044
13.028 104.098
2.920
–

–

inna

–

Totaal

1919

1

1918

243.524
30.585
4.170
132.322
133.799 44.763
97.681
56.920
85.274
44.695

222.637
14.372
56.712 144.506
62.537
123.757 2,412 119.991
11.964

459

6.824
24.002

214.476
90.191
5.174
77.725 24.172

49.988

F
1004

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29
October
1919

21 Oct. 24 Oct.
27 Oct.
Mizing
Of
g

Handeisver. Amsterdam

605
1
!1

615
1
l
6128/4

+
7114
Roll. Transati. Handeisver.

123/2

126
124’/,

+
1
Linde Teves
&
Stokvis
. .

2u5

204
207’l

+
2′!1 VanNierop&Co’s Handel-Mij

186

185
184’12

–
1V2
Tels
&
Co’s Handel-Mij
– . .

153
1
I

1558/
4

155

+
112
Gecons. Hou. Petroleum-Mij

344

337
1
1
2

334

-’10
Kon. Petroleum-Mij . ……

849

854
843

–
6
Orion Petroleuni-Mij …….

90’/8

90
90

–
‘Is
Steaua Romana Petr.-Mij.

181
1

1811/
2

/
18 [‘/2
Amsterdam-Rubber-Mij…..245
8
/
4

24781
4

250/,

+
48/4

Nederl.-Rubber-Mij. …….

116

119
119814

+
33/4,

Oost-Java-RubberMij…..322V,.

327
1
1g
329V

+
7
Deli-Maatschappij

……..512′!,

5158/4

517/4

+
48/4

Medan-Tabak-Maatscliappij

271

270
268

–
3
Senembah-Maatschappij

–

486
7
/8

487
482

– 47/8

De
Amerikaansoh.c
afdeeling
bleef doorgaans stil. Alleen
‘in Steels en Marinewaar’den kwamen omzetten van eenige
beteekenis tot stand, waarbij echter de koersen van Wall-
street als leidraad werden aangenomen. Nu de arbitrage
wat vrijer kan optreden, kunnen af en toe
‘ook affaires in
minder courante soorten worden geregistreerd.

21 Oct. 24 Oct.
27 Oct.
Rijzing of
daling,
American Car
&
Foundry.
.

142
7
/,

140
1
/4
140

–
2/8
Anaconda Copper

………
149′!,

148′!1
1451/

–
43/
8

Un. States Steel Corp.
.
..
.

i
is’1,, 114”/i6 111’/,

–
37/
8

Atchison

Topeka ………96

96
945/8

-.
18/
s

Southern

Pacific

……..113

11
V/2
113
Union Pacific …………133’/4

133
132’/

–
‘1,
IntJlerc.Marine aïgest…..66

65/1a
64 ‘/js

– 1
11
/io
prels.

174

171 Vs
168e/s

–
5/8

De
geidmarkt ‘is,
zooals hierboven reeds werd, wei-meld,
eenigszins stroef geworden, ‘doch bleef vrij
stabiel. Prolon-
gatie noteerde •cloorloopend circa 5 pCt.

GOEDERENHANDEL

GRANEN.

– –
28 October 1910.
Ook in de afgeloopen week luiden cle berichten van dc
meeste landen gunstig •betreffeh’de de graanoog.sten. In
sommi
g
e streken ‘van Europa is het najaar te droog ge-
weest, waardoor •de werkzaamheden op. het land ver.ti’aagd
verden. Dit zal tenslotte wel geen belangrijke rol spelen.

Noteeri ngen.

Chicago
Buenos Ayres

*

Data
Tarwe
Man
Haver
Taru,e
Mars
Lijnzad
Oct.
Dec.
I

Dec.
Nov.
Nov.
NOV.

25Oct.’19
226
125/4
71V4
13,85
7,45 25,20

18

,;

1
19
226
137
71
1
/
13,20
7,25
25,20

–

25 Oct.’18
226
122
7
!8
711/

3)

11,25
.
:5,55
20,50

25 Oct. ’17
-.
1 19/4.
59’/2
10,90)
7,80
17,70 i)

25 Oct. ’16
180
8
i4
1
)
87
7
!,
54
14,45 6,90
20,50

20Juli ‘141 82,

‘ii 56
3
/s
91
36
1
, ‘
II
9,40
2)1
5,38′) 13,10
i)

1)
per Dec. ‘) per Sept. 8) per Nov.
4)
per Jan.
8)
per Oc’t

Over het algemeen verwach’t men, ‘dat de uitaani van tarwe
aanmerkelijk minder zal zijn, daarentegen die van gerst
en haver grooter. Waarschijnlijk zullen evenwel de boeren
als gewoonlijk niet dcii wisselbouw rekening houden, zoodat
het wei-schil Ave] niet soo groot zal zijn als door sommigen
verwacht wordt. Uit Noord- en Zuid-Amerika blijven ‘de
oogstlierichten gunstig. Vooral uit het laatste .lan,cl en tenzij.
ci’ ongunstig weder i’ntreeclt, kan men zoowel voor tarwe
als voor ,li,jnzaa’tI ijn haver zeer groote oogsten verwachten.
Austr’alfë’heef t regen gehad, doch ‘die schijnt te laat geko-
men te zijn voo,’ den tarweoo
g
st, die door cle droogte der
vorige maanden zeer geleden schijnt ‘te hebben.
Na de scherpe daling van de .tariveprijzen iii Argentinië,
was ‘liet begrijpelijk, dat er deze week eenige reactie’ plaats
vond. Deze was ook het gevolg van flinke aanicooperi der
Geallieerden, welke waarschijnlijk gestimuleerd werden door
de staki.ng
te New York, waardoor de uitvoer van cle Ver-
eenigde Staten althans ‘tijdelijk ‘aanmerkelijk verminderd
is. De wereldver.schepiiigen dci’ laatste ‘weken zijn, grooten.
deels tengevolge van bovengenoemde staking, seer veel ge-
ringer, doch aangezien er een pei’iode van groote versche-
pingen aan voorafging, zal dit. voorloopig nog wel geen
schaarschte tengevolge hebben. Du’itschland toont. ondaukt
cle slechte valuta aanmerkelijk meer belangstelling om
tai’we te koopen en het spreekt vanzelf, (lat ook voor ‘die aanvoe,’en meerdetc tou.nenmaat.noocli.g zal zijn. 1)it is
een van de vele redenen waarom graanvrachten ‘vast zijn.
De meest belangrijke reden isver.igens liet lange opdnt-
houd, .dat ce meeste booten door de vei-.sehullende stakingen
gehad hebben.
Over 11iai.s valt er in cle exportla.nden weinig te vermel-
cle,,. De’ prijzemi zijn daar vrijwel constant gebleven. De
laatste dagen toont ]3ueiios Aires eenige neiging tot stij-
gen. Te Chicago is de December-termijn niet van béteekeius
gedaald, niettegentaan’de de slechte markt voor varkens
cn ‘varkensproductan. in Europa is de vraag vooi’ mals voor
spoedigc levering sterk toegenomen, doch gebrek aan
scheepsi’n.imte belette het tot stand komen van groote
zaken. Gerst bleef zeer vast gestemd, evenwel met geringen
omzet. Haver blijft zeer traag .voor Argentijnsche, doch
vastei’ voor Noorci-Amerikaansche.
Lijnzaad. De prijzen voor .lijazaacl zijn vrijwel onver
–
andlerdi gebleven, uiettegenstaande ze sommige dagen dan-
inrerkelijk rte,’nggingen, ‘doch ‘deze teruggau,g werd daarna
wederom ingehaald.
Locoprijzen te Rotterdam/A msterdam.

1

270
ct.

1

20 Oct.

1

27 Oct.
Soorten.

, 1

1919

1

1919

1

1918

. –
Rogge (No. 2 Western)
–
375,-

Tarwe ………………..

Gerst (48 uh.

feeding)
. .
..
440,-
Haver (38 Ib. white clipped)
22,25

Mais (La Plata)

………

Lijnkoeken (Noord-Ame-
rika van La Plata-zaad)
290,-
Lijuzaad (La Plata) ……
.825,-

348,-440,-
2 1,50

282,50
825,-

Artikelen.

5.908

459
62.315

–
7,333

–
0

23.663

-200

–
37.435

.

6.068
10.708

4.286

voor bet Buitenland.

–

8.807

–

9.510

177

4.170
1.960 –

126.414

–

–
–

71.484

294

37.430

5.831

74.018

–

‘

4.2 3.122

‘

56.720

–

102

47.839

756

–
33.987

19.716

AANVOEREN
in
tots vau
1000 K.G.
4.207

222.637

244.476
–

14.372

90.191

–
–

56.712

5.174

–
–

144.506

68.918′

–
–

62.537

24.172′

–
123.757

–

–
–

2.412

–

–

–
-. –

119.991

40.478′

–

Tarwe
.
…………….
Rogge …………….
Boekweit Mais
Gerst

…………….
Haver …………….
Lijnzaad …………..
Lijukoek …………..
Tarwemeel …………
Andere meelsoorten -.

Tarwe …………….
Maïs
Rogge…………….
Tarwemeel …………
Gerst …………….
Haver …………….
Lijnkoeken …………
Andere meelsoorten

–

•

–

29 October 1919

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1005

Nog steeds vinden de belangrijkste zaken van Argenti-
nië plaats met Noord-Amerika. Weliswaar is ook in Europa
de stemming vaster, doch men bepaalt zich nog bijna uit-
sluitend tot den verkoop van partijen, welke in de Euro-
peesche havens zijn aangekomen. De voorraad van den ouden
oogst in Argentinië is gering en bij eenige vraag zou in
den prijs daarvan een aanmerkelijke stijging kunnen ont-
slaan. De vooruitzichten van den nieuwen oogst zijn prach-
tig. Er geschieden hierop nu regelmatig zaken, ook naar
Europa, doch (leze
ZIfl
siog niet van groote afmetingen.
N e d e r 1 a
Ii
cl. D.e vraag naar anals, (lie •de laatste
weken reeds aanmerkelijk betei
–
was, heeft eindelijk tot een
flinke prijsstijging voor aangekomen partijen aanleiding
gegeven in loco en stoomende partijen vond een levendige
handel plaats. Ook voor November- en December-flading
waren cle vraagprijzen •hooger tengevolge vasi liet geringe
aanbod van vrachtriumte, doch op clezen termijn kwamen slechts weinig zaken tot stand. Tengevolge van de plotse-
lin’ge stijging is het ook wederom ‘mogelijk geworden maïs
valt Antwerpen naar Rotterdam aan te voeren.
Voor gerst bleef ‘behoudens een enkele uitzondering de
.Iiegeering de eenige verkoopster tot onveran.’derde prijzen.
Ofschoon, dc prijs veel te hoog lijkt in vei-hou’cling tot mais,
wordt er regelmatig verkocht.
Jiaver erbeterde wederom in prijs, voornamelijk bij ge-
brek aan aanbod.
In lij.nzaacl bepaalt de handel zich bijni uitsluitend •tot
hier en in Antwerpen aangekomen partijen, welke tot ‘iets
hoogere prijzen dan verleden week werden verhandeld. Op
aflading kwam slechts een enkele zaak tot stand.
Lijnkoeken waren vastei- gestemd in verband met het
minder gunstige weer.

SUIKER.

11e weersgesteldheid bleef gunstig voor het binnenhalen
van ‘den bietsuikeroogst in ons land.
De suikerniarkten zijn overal zeer vast, doch afdoeningen
zijn niet van groote beteekenis. Aan den eenen kant wordt
er niet veel aangeboden, terwijl aan den anderen kant koo-
pers slechts schoorvoetend de voor het aangebodene ge-
vraagde hooge prijzen aanleggen.
Witte Javasitiker voor prompten afscheep naar F. r an k-
r ii k werd tot 5h. 71/6 c’.i.f. verkocht.
In E lig cl an d aangekonieu partijen ‘Javasuiker ver-
den tot 8h. 103/- landecl tcrms van dc hand gedaan, liet-
geen gelijk staal met ongeveer 5h. 75/- c.i.f.
De totale afdocningeu van de V.J.i’. uit den J a v a-
oogst 1920 omvatten ‘thans ruim 4.500.000 picols.
:0e A me r ik aan s c h e Regeering heeft voorloopig af-
gezien van het uitvaardigen van een uitvoerverbod. De
markt is echter zedr vast; voor Janunri-afscheep ivorcit
7y. c., voor latereit afseheep 74 c. f.o.b. Cuba gevraagd.
Alhoewel reeds ongeveer 1.200.000 tons uit den nienweu
Cuba-oogst verkocht zijn, schijnt cle Royal Commission
slechts
weinig
gekocht te hebben.
01) 0 u h a bedroegen de aanvoeien iii de week, eindi-
gende 1,8 Oc 16.000 tous en het totaal sedert 1 Dec. ’18
3.848.788 tons, terwijl op 21 Oct. nog slechts 1 fabriek
rualende was.

–

NOTEERINGEN.

Londen
1
Am,terdam

New
Dato
.

1-
per

Tate3
1
Whlte

1

96%
of

October

Cube.,

Jaco,

Centrifugal.,
No.1 i fob.

24 Oct.1919…
»
f
–
6419
59.-
64/-
7,28
–

64/9
59/-
631-
7,28
17

,,

‘1919……..
24Oct.

1918….,,
–
6419
– –
7,28
24Oct.

1917..
…..-
53/9
17/-
–
–
,
21 Juli

1914..
…..
.118/,,

18/-
–
–
3,26

KOFFIE.

(Mededeeliiig van de Makelaars G. Duuring & Zoon, Kolff & Witkamp en Leonard Jacobson & Zonen).

Noteeringen en voorraden.

Dai,
Rio
Saab,
i’Viwdkoe,,
Voorraad.
Pui
,

No. 7
Voorraad

Pnj,
No.
4

25 Oct.

1919
409.000
12.075
1.943.000
17.150
14
27
/8,
18

1019
462.000
11.650
2.018.000
1)
14’/&
11

,,

1919
472.000
11.450
2.000.000
10.750
14
27
f,
25 0ct.

1913
782.000 7.175
4.558.000
0
1227/32

‘) niet genoteerd.

Ontvangsten.

Rio
Santo,
Data
Afgdoo pen
Sedert
..4fgeloo pen
Sedert
week
1 Juli
week
1
711

25 Oct.

1919….
59000
813000
116.000
2.133.000
25 Oct.

1918..
. .
1.000
620.000
218.000
3.152.000

RIJBBER.
–

De vaste stemming voor plantagesoorten bleef ook in-de
afgeloopen. week aanhouden en een verdere stijging vond
plaats. De noteeringen stegen tot
2/48/4
zoowel prima
Crêpe als snioked sheets loco. Belangrijke verkoopen naar
New York op c.i.f. condities werden afgesloten en men
betaalde tot 2/5
1
/2
c.i.f. voor verschepiug van November
tot Maart.
De noteering voor hard cure fine Para bleef onveranderd
cii het verschil tusschen (leze soort en first ‘latex is thans
tot een minimum beperkt.
De slotnoteeringen luiden:

einde voorafg. week
Prima Crêpe loco/Dec. . .

2148/4

……………2l3’/,
smokecl Sheets ,,,,

2/4
8
/
4

Prima Crêpe Jan./Juni . .

2/5

…………….2/4
Para ……………… ‘2/6

……………. 2/61/
2

–

KATOEN.
Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons,

Manchester, d.d. 8 October 1919.

Amerikaansehe katoen heeft gedurende de afgeloopen week
sterk gefluctueerd. De ziekte van President Wilson en cle berichten omtrent arbeidsmoeilijkheden in de Vereenigde’
Staten, veroorzaakten een daling te New York van ongeveer
120 punten, maar Liverpool bleef vast, ook al tengevolge
van de oplossing van het spoorwegconfliet. liet bureaube-
richt, dat op 2 dezer werd uitgegeven, geeft een oogstcon-ditie aan van.54,4
0
10,
evenals verleden jaar, tertvijl.volgens
dc Ginners-berichten slechts 1.854.000 balen gegind zijn tegen 3.771.000 halen verleden jaar, doch deze berichten
hadden slechts weinig invloed op de markt. De weerberichten
zijn de laatste weken niet gunstig, maar het aanbod van
het Zuiden wordt toch wat grooter, waardoor de markt
eenigszins gedrukt wordt.
vraag naar Anierikaansche garens, speciaal voor bin-
nenlandseh gebruik, was gsteren zeer levendig. Prijzen zijn
/2
1. 1 d. per 1h. gestegen en er is nog wel verschil tusschen
uoteeringen van verschillende spinnerijen Voor cle goede
twistgarens worden de verhoogingen grif betaald, ook
til
door de schaarschte van langstapelige katoen. Getwijnde
garens zijn zoowcl voor Bowbay als voor China gekocht,
terwijl ook voor cle meer nabij gelegen markten verschillende
zaken gedaan werden. Egyptische garens blijven zeer vast,
terwijl daarin nog groote orders worcleu, afgesloten.
Er is nerl levendige vraag naar goede 60cr twist en ook
naar Egyptische buuclelgarens, zoodat het voor nieuwe orders
moeilijk wordt, levering voor Januari aanstaande te be-
din gen.
Nu de spoorovegstakiog over is, is de vraag naar manu-
factuien zeer verbeterd. Er komen orders in vOor alle
markten, speciaal van China en de kleinere markten van
.J.iet %’erre Oosten. Enkele weverijen hebben hare productie
tot in Juni 1920 geheel verkocht. Daartegenover heeft Indië,
niettegenstaande cle zeer goede berichten omtrent cle ,,Mon-
‘soon”, nog weinig gehecht. Men schijnt daar nog niet te
bgrijpen, dat het hier steeds moeilijker zal worden, groote
brders onder te brengen.

Manchester, d.d. 15 October 1919. –

–

Autet ikaansche katoen blijft geregeld stijgen en prijzen
zijn iveer een penny hooger- dan een week geleden. Er zijn
veel orders aan de markt, terwijl bovendien de weerberichten
ongunstig zijn en houders dus niet bereid zijn out goedkoop
af te geven. Liverpool is zeer vast en de dagelijksehe ver-
koopen zijn steeds belangrijker, terwijl men algemeen vreest,
dat niet alleen de kwantiteit, maar ook de kwaliteit van
(leo nieuwen oogst niet zal meevallen. Egyptische katoen blijft
goed gevraagd en prijzen zijn weer hooger.
Prijzen van’ Anierikaansche gareus blijven vast en gaan
geheel mede met prijzen van ruwe katoen. Er zijn dan ook
weer groote zaken gedaan hoofdzakelijk voor binn enlandsch
gebruik en prijzen zijn over het algemeen een penny per
Ib. hooger. De exportvraag beperkt zich hoofdzakelijk tot
4012 en 42/2 en groote hoeveelheden van deze beide nummers
zijn zoowel voor China als voor het vasteland verkocht.
32/2 en hoogere nummers worden minder gevraagd en het-
zelfde geldt voor cops v9or Holland. Ook Scandinavië koopt

1006

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 October
1919

weinig, daar de locale spinnerijen goedkooper zijn dan de
Engelsche. Spiuners van Egyptische garens hebben groote
orders aangenomen en hun prijzen zijn minstens 1
1
1s d. per
lb. hooger.
Er bestaat groote vraag voor gareus voor de naaigaren-
fabrieken, terwijl goede 60cr twist bij de tegenwoordige
prijzen nog steeds grif koopers vindt.
De doekmarkt blijft
•
vnst en er zijn groote zaken afge-
sloten, zoodat het steeds moeilijker wordt een behoorlijken
leve tijd te bedingen. Geheel afgescheiden van den toekom
stign
looii
vnu prijzen van ruwe katoen en garens, moet
men toch toegeven, dat de productie van manufacturen bij*
den tegenwoordigen arbeidstijd zeer belangrijk is verminderd,
en dat het dus zeer moeilijk wordt aan de vraag te vol-
doen. Over de geheele wereld schijnt een manco aan Icatoe-
nen goederen te bestaan envele markten koopen dus maar,
daar zij anders vreezen in het geheel geen levering te zullen
krijgen. Uit de prijzen, die deze week betaald zijn, zou men
vel moeten besluiten, dat koopers voorloopig nog geen lagere
prijzen verwachten, daar vele fabrikanten tot en met Juli,.
1920 zijn uitverkocht. Ook van Indië, dat cle laatste maan-
dn weitiig gekocht ha(l, zijn groote orders binneugekoinen,
zoodat fabrilcanten ook voor deze markt geheel bezet raken.

8Oct. 15Oct

8 Cct. 15 Oct.

Liverpoolnoteeringen (loco)

T.T.oplodië …..210
5
/s
2/0u/
F.G.F. Sakellaridis 30,00 31,00 T.T.op Hongkong 412
1
/ 4/2
1
/2

G.F. No. 1 Oomra 14,70 15,10 T.T.opShanghai 6/4

613

Noteeringen voor Loco-Katoen.

(Middling Uplands).

27
Oct.19
20Oct. ’19 13 Oct.19 128 Oct.’18 127 Oct. ’17

New York voor
Middling – – 37,40e 35,— c 33,90
Cl)
31,70e 28,60 c
New Orleans
voor Middliug 37,50e 35,63e 34,37
C1)
30,25e 27,75 c
Liverpool voor
Middling …. 24,42d 22,72d 21,86d 23,97 aj) 20,92 d
8
)

‘) 11 October 1919.
2
1 Good Middling Texas.
8)
26 October 1917 Good Middliug.

Ontvangsten in, en uitvoeren van. Amerikaansche haven8.

(In duizendtallen balen.)

T.

Voorraden in duizendtalten
24 Oct.

19
25Oct.
’18
26
Oct. ’17)

Amerik. havens ……….
1205
1145
860
Binnenland …………..
958
1026
706
7

.

92
.

99
NewYork

……………..
7

.
.

281
174
‘
New Orleans ……………
Liverpool

……………
68 5 ‘)
197
359
1)
25 October i919.

VERKEERS
WEZEN.

SCHEEPVAART.

GRAAN.’

•

Data

•

Pet,o-
grad
Londeni
Rdam

Odessa
Rotte,-
dam

Atl. Kuit
Ve,. Staten
San Lorenzo

Rotte,-
Brtitol
Rotte,-
Enge.
dam
Kanaal
dam
land

20125 Oct.

19191
–
–
1
)f75,-
2)816

180/-
a)
65/-
13/18

,,

19191
—
9
f75,..
)
816
180
1
‘-
2)65/._

21126 Oct.

19181
–
.-
–
501-
–
225/- 22/27 Oct.

19171
–
–
–
301-
–
1451-
Juli

19141

lid.
7/3
1/.111/

1/11/4 12/-
121-

KOLEN.

Data

Cardif
Oostk. Engeland

Bot-
deaux
Genua

Port

Said
I
Plata

Rotte,-
dam
Goll,en-
burg
Rivier

20/25 Oct. 1919
52/6
77/6 67/6
47/6
f
10,-
Kr.70
13/18

,,

1919
54/-
631-
59-
411-
,,

10,-
,,

70,-
21126 Oct. 1918
691-
101/3
200/-
1201-
–
,,
125,-
22127 Oct. 1917
691-
101/3
– –
,,32,50
–
Juli 1914
fr. 7,—
71-
713
1416
3/2
4/-
DIVERSEN.

Bombay
Birma
Vlodivo-
Chili

0
D
t
0
Weit
Wei!
itoci
Weit
Europa
Europa
Weit
Europa
(d.
os.)
(rijst)
Europa
(salpeter)

20/25

Oct.

1919 ……
125/-
180/-
–
2301-
13118

,,

1919 …….
125/-
215/-4)
–
2301-
275/-

..

500/-
–
1901-
21126 Oct.

1918 …….
..

550/-
–
185/-

22/27 Oct.

1917 …….-

Juli

1914 …….
14/6
1613
251-.
2213

2)
Per ton stukgoed.
2)
Voor Britsche schepen.
2)
Voor neutrale schepen onder geallieerd time charter.
4)
Vrij.

Graan Peiroyrad per quarter
van
498 ib,. zwaar, Odeesce per unit, Ver. Sinten
per qua,’ier van 480 1h, zwaar.
Overigenoteericgen per ton von 1015 K.G.

RIJN VAART.

In de afgeloopen week- is de toestand in de scheepvaart
op den Rijn nog dezelfde gebleven, aangezien het water
steeds vallende ble’f. Dientengevolge overtrof de vraag
verre het aanbod van scheepsruimte, waardoor de vrachten
nog stegen en gemiddeld 28 pf. per ton per dag van Duis-
borg naar Manoheim werd genoteerd, terwijl de sleeploonen
van Duisburg naar Mannheim varieerden tdschen 60 en
65 pf. per ton.
Van Rotterdam naar de Rnhrhavens was de toestand
eveneens onveranderd. De scheepshuren bedroegen ca 8 cents
per ton per dag voor een reis van Rotterdam-Ruhrort naar
– Mannheiln/Strassburg, terwijl de sleeploonen werden geno-
teerd met 50-cents-tarief plus 70165 cents
–
per last.
Cauber Pegel wees einde der week Meter 1,12 aan,

1
Aug.19
1

Overeenkomitige perioden
‘
tot
1″
24
Oct.
19
1

1918

1917

Ontvangsten Gulf-Havens..

1193
}
1354
}
1719
Atlant. Havens)
Uitvoer naar Gr.Brittannië
441
783
‘t,Vasteland.
994
387
388
Japan etc…
,
43
34

‘-

d

–

ADVEFTENTIËN

–

DeN.V.hedemlandsche
*
Huistelefo”on-iaaatschappli

– ROTTERDAM

‘s.GRAVENHAGE

GRONINGEN

Telefoon 3600

Telefoon H .280, 300

Telefoon 1555

AMSTERDAM

LEEUWARDEN

ARNHEM

–

Telefoon N 5580

‘

.
–

Telefoon 2723

levert uit voorraad TELEFOON-, ScIEL-, ELECTR, KLOK-INSTALLATIES, etc.,

–

in huur en koop.

–

Herstelt en onderhoudt on d er g a r a ut ie ook alle niet door haar uitgevoerde installaties.

• PROSPECtUS GRATIS.

29 October1919

ECÖNOMISÇHSTATISTISCHE BERICHTEN

1007

NEDERLANDSCHE HYPOTHEEKBANK
TE
VEENDAM

Kapitaal
f 4.000.000,—

birectie
{

::

Reserve
f 1.062.309
1
99

Pandbrieven ruim
37
malhoen.

(tijdelijk Directeur).
Hypotheken ruim
38
millioen.

106 pCt.
15

pCt. Pandbrieven

/2
Koersi

/

Hypotheekrente vanaf
5
/4
pCt.
Al
‘t

.t

CJE.BROEDERS CHABOT
KONINKLIJKE

T

ROTTERDAM
HOLLANDSCHE,

LLOYD

KASSIERS en MAKELAARS in ASSURANTIËN

Depo8ito’8.
–
Rekening-Courant.
–
Franco Chèque-Rekening.
AMSTERDAM
/

–

– –

Aan- en Verkoop van Wissels op het Buitenland.
–
Aan- en Ver-
Geregelde Passagiers- en

–
koop van Fondsen.
–
Bewaarneming en Administratie van Effecten.
Vrachtdienst met nieuwe,

–

moderne post-stoomschepen

Ooriogs-. Transport-, Casco-. Brand-, Diefstal- e. a. verzekeringen
–
van eiken aard.
TUSSCHEN
AMSTERDAM
ONTVANG- EN IBETAAJJKAS

NIEUWE DOELENSTRAAT 20-22, AMSTERDAM.-
EN

Rentevergoeding voor gelden

.
deposito:
met

1

dag opzegging

………………….

1.

O/
–

ZUIDA1VIERII(A
Bedragen tot
f 20.000,—
terstond betaalbaar.
mtt

10 dagen- opzegging

………………

1112
0/0
Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden.
VIA

OPEN EN GESLOTEN BEWAARGEVING VOLGENS REGLEMENT.
DOVER,

BOULOGNE s/M.,

GORUNA, VIGO,
SAFE-DEPOSITINRICHTING.
GEOPEND: op Werkdaen van 8/4 v.m. tot 4
1
12
uur n.m.
LISSABON,

LAS

PALMAS,

PERNAMBUGO,4
op Z’terda
g
en en Beursvâcantieda
g
en van 8
3
/

v.m. tot 12 uur.
BAHIA, RIODE JANEIRO, SANTOS, MONTE-:
Loketten van
f
45.0 per maand
–
f10,—
per jaar
–
en hooger te huür voor
bij de Directie bekende
0f
geïntroduceerde personen.
–
VIDEO en BUENOS AIREg.

NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP

Wilton s MachinefabAeke’n’Scheepsw
–
eff

–

—
ROTTERDAM

–

Scheepsbouw en Machinefabriek
Speciale inrichting voor reparatien van eiken omvang

Drie droogdokken met lichtvermogen tot
14000
ton

Dwarsffëfling
-:

Drijvende kranen met iichtvermoen tot
120
ton

Telefoon: 7303 en 7304

–

– –

.-. Telegramadres: ,WILTON” Rotteri

WERKSPOOR, ‘AMSTERDAM

Land- en Scheeps-Machines

–

Pieselmotoren

–

lnstallatiên voor Suikerfabrieken

–

Polderbemalingen

Rollend Spoorwegmateriëel – – IJzerconstructiên

1
1008

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

29 October
1919

H
*
EEMAF

HENGELO

Telefoon Nos. 54, 82 en 119

HEE

Telegram-Adres: HEEMAF-HENCELO

M A fr
ELECTRISCHE

ELECTRO-

APPARATEN EN

MOTOREN EN

INSTRUMENTEN

GENERATOREN

COMPLETÈ
ELECTRISCHE INSTALLATIES

NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP

MAATSCHAPPIJ

–

voor
BankAssocjt

Scheeps- eii Werktuigbou’w
WERTHEIM
&
GOMPERTZ 1834
en
CREDIETVEREENIGING 1853,

,,FIJENOORD”
gevestigd te AMSTERDAM.

ROTTERDAM
S

BIJKANTOREN
te
Amsterdam: Stadhouderskade 118, Amstel-

veenschéweg hoek Koninginneweg
en
Heerengracht 504.

Kruisers
–
Torpèdobooten

Onderzeebooten
KANTOREN te Alkmaar, Amersfoort, Arnhem, Breskens, Deventer,
Dordreci’ht,

Eist, ‘Goes, ‘sGavenhage,- Groningen, Harder-

Mailstoomschepen

Vrachtstoomschepen

wijk, Hill

‘
egom, Leeuwarden, Leiden, Maastricht, Middelburg;

Nijmgen, Rotte,dam, Terneuzen, Tilburg, Utrecht,.Veen-

Baggermateriaal
dam en ZwoiIe.

Machine-installaties
Maatsch,appelij k Kapitaal
/
20.000.000,— tot 65000
P.K.
waarvan tot dusver geplaatst en volgestortf 12.500.000,—

Scheeps-Zoelly-Turbines
–
Rese.ie

………..’.

-..,.

1.700.000,-

Machines en apparaten voor

•

Suikerfabrieken, enz.
S
–
UITGIFTE

van
f
5.000.000,— Aandee
–
len,

in stukken van
f 1000,—
en
f 500,—,

deelendet voor de helft in de winst over het boekjaar 1919.

•

r—

T

FRANSCHHOLLANDSCHE

OLIEFABRIEKEN

,,CALV-E-DELFT”

INSCHRIJVING op
t.

DINSDAG 4 NOVEMBER 1919
TE DELFT
tegen den koers vai
116
p.Ct.
ten Kantore van de ondergeteekende en
van hare bovçngemelde vestigingen alwaar Prospectussen, Inschrijvings-

ARTIKELEN,
biljetten,

alîiede

Jaarverslagen

en

Statuten

der

Vennootschap

ver-

krijgbaar zijn:

Delftsche Slaolie
BANK-ASSOCIATIE

Arachide.olie
-WERTHEIM
&
GOMPERTZ
1834 en
CREDIETVEREENIGING
1853

AMSTERDAM,

October
1919.
7
Sesamolie

GEBROEDERS SCHEUER

Soya-olie

Plantenvet Delfia
Assuradeurs en Assurantiebezorgers

Cocos.olie N.
0.
F.
Expediteurs en Cargadoors

AMSTERDAM
EN
ROTTERDAM
Grondnotenkoekèn en -meel

Sesamkoeken en .meel
Verzekering van Koopmansgoederen tegen

Cocosmeel
transjort, molest, brand en diefstal tegen

concurreerende premiën.