Doorrekening verkiezingsprogramma SP

Het verkiezingsprogramma van de SP vergroot het overheidstekort in 2030 met circa 23 miljard euro. Dit komt vooral door hoger minimumloon en uitkeringen en verlaging van de AOW-leeftijd en ondanks de introductie van een vermogensbelasting en een stevige verhoging van de vennootschapsbelasting.

Overheidssaldo

Het SP-verkiezingsprogramma vergroot het overheidstekort in 2030 met 23 miljard euro (1,6 procent bbp). Dit is een ruwe inschatting van de budgettaire effecten van het verkiezingsprogramma op basis van openbare bronnen. Deze berekening houdt rekening met het basispad en bekijkt de effecten van beleidsaanpassingen ex ante (zie kader 1).

Het overheidssaldo verslechtert vooral door meer overheidsuitgaven (40 miljard euro) en ondanks duidelijke belastingverhogingen (18 miljard euro).

Het overheidstekort zal structureel blijven oplopen na 2030, vooral doordat het effect van de verlaging van de AOW-leeftijd verder oploopt.

Inclusief de maatregelen in het basispad leidt het SP-verkiezingsprogramma tot een negatief overheidssaldo van 59 miljard euro in 2030, waarbij inverdieneffecten (zie kader 1) niet zijn meegenomen.

Overzicht overheidsuitgaven

Het verkiezingsprogramma van de SP verhoogt de overheidsuitgaven in 2030 met 40 miljard euro ten opzichte van het basispad, exclusief de macro-economische doorwerking van het verkiezingsprogramma. De SP verhoogt voornamelijk de uitgaven aan sociale uitkeringen en zorg. De opgenomen maatregelen staan in de gespecificeerde tabel na het overzicht.

Overzicht collectieve lasten

Het verkiezingsprogramma van de SP verhoogt per saldo de belastingen en premies in 2030 met 18 miljard euro ten opzichte van het basispad, exclusief de macro-economische doorwerking van het verkiezingsprogramma (dus uitsluitend de beleidsmatige lastenmutatie). De SP verhoogt vooral de vermogensbelasting en de vennootschapsbelasting en verlaagt de btw. De opgenomen maatregelen staan in de gespecificeerde tabel na het overzicht.

Economische effecten van het verkiezingsprogramma

Het verkiezingsprogramma van de SP betekent een expansiever begrotingsbeleid, wat de groei van het nationaal inkomen in de komende kabinetsperiode verhoogt en de werkloosheid verlaagt. Het positieve groeieffect wordt gedempt door de negatieve effecten op de bedrijfsinvesteringen van het pakket aan maatregelen, waaronder de introductie van een vermogensbelasting. Het effect op de inflatie is vermoedelijk verhogend doordat tegenover het neerwaartse effect van de btw-verlaging de opwaartse effecten staan van het hogere minimumloon en de hogere overheidsuitgaven.

De vermindering van het arbeidsaanbod door verlaging van de AOW-leeftijd vergroot de spanning op de arbeidsmarkt, met een opwaarts effect op de lonen, wat weer doorwerkt in de prijzen.

Het verkiezingsprogramma verhoogt de koopkracht van de lagere inkomens in de kabinetsperiode. Deze hogere koopkracht komt vooral door de verhoging van het minimumloon.

Overheidsuitgaven gespecificeerd

Sociale zekerheid

• De SP bevriest de sociale huren tijdens de komende kabinetsperiode; dit vermindert de huurtoeslag met 0,7 miljard euro (SP_008). Zie pagina 8 van het SP-verkiezingsprogramma. Inschatting op basis van regel 13 van tabel 35 van de Ombuigingslijst 2025 en de door het CPB verwachte prijsstijging in de jaren 2026 tot en met 2030.
• De SP schaft de kostendelersnorm in de participatiewet af. Dit is een intensivering van 0,3 miljard euro (SP_010). Zie voor maatregel pagina 10 van het SP-verkiezingsprogramma. Inschatting op basis van pagina 163 van CPB, Keuzes in Kaart 2025-2028.
• De SP verhoogt direct het wettelijk minimumloon naar 18 euro per uur en laat de gekoppelde uitkeringen in gelijke mate stijgen en laat het dempend effect op huur- en zorgtoeslag toe. Zie voor maatregel pagina 19 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering van 16 miljard euro. (SP_011). De ruwe inschatting is op basis van een wijziging van het minimumloon in 2026 van 14,86 euro per uur in het basispad (tabel 4.3 in CPB, Startnotitie Keuzes in Kaart 2027 – 2030 tot 18 euro per uur, een stijging van 21 procent. De inschatting verondersteld dat een reguliere koppeling van het minimumloon aan het mediane loon plaatsvindt in 2027-2030. Op basis van pagina 163 van CPB, Keuzes in Kaart 2025-2028 is de inschatting gemaakt, waarbij rekening is gehouden met het verschil in de minimumloonsverhoging en het uitdrukken van de effecten in prijzen 2026. (Zonder het dempend effect op de toeslagen is het budgettaire effect 24 miljard euro op basis van regel 82 in tabel 22 van de Ombuigingslijst 2025)
• De SP verlaagt de AOW-gerechtigde leeftijd naar 65 jaar. Zie pagina 19 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een netto intensivering van 6,5 miljard euro (SP_013). Inschatting op basis van antwoord op Kamervraag 2 op Jaarverslag en slotwet Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2023
• De SP breidt het geboorteverlof uit, met volledige doorbetaling in de eerste drie maanden, gevolgd door 12 maanden geboorteverlof, naar eigen inzichten te verdelen over de partners, met gedeeltelijke doorbetaling van tenminste het minimumloon, zie pagina 19 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering van 0,8 miljard euro (SP_018). Inschatting op basis van pagina 205 van CPB, Keuzes in Kaart 2025-2028.

Zorg

• De SP schaft het eigen risico in de zorg volledig af. Zie pagina 6 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering in de collectieve zorguitgaven van 3 miljard euro (SP_004). Het gaat deels om verschuiving van private naar collectieve zorguitgaven. Inschatting op basis van antwoorden op Kamervraag 91 bij Voorjaarsnota 2025
• De SP voegt mondzorg (de tandarts) toe aan de verzekerde zorg (uitbreiding van de tandheelkundige zorg voor volwassenen naar de aanspraak die nu geldt voor jeugdigen). Zie pagina 13 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering in de collectieve zorguitgaven van 2,4 miljard euro (SP_016). Het gaat deels om de verschuiving van private naar collectieve zorguitgaven. Inschatting op basis van antwoorden op Kamervraag 92 bij Voorjaarsnota 2025
• De SP voegt fysiotherapie toe aan de verzekerde zorg. Zie pagina 13 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering in de collectieve zorguitgaven van 1,3 miljard euro (SP_017). Het gaat deels om de verschuiving van private naar collectieve zorguitgaven. Inschatting op basis van antwoorden op Kamervraag 93 bij Voorjaarsnota 2025
• De SP voert een sportpas in voor kinderen en jongeren tot 23 jaar van 240 euro per jaar. Zie pagina 36 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering van 0,9 miljard euro. Inschatting op basis van de bevolking van 5 tot en met 22 jaar op 1 januari 2025 (CBS).

Openbaar bestuur

• –

Onderwijs

• De SP verkleint in het basisonderwijs het maximaal aantal leerlingen per klas tot 21. Zie pagina 30 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering van 1,2 miljard euro (SP_021). Inschatting op basis van regel 13 in tabel 10 van de Ombuigingslijst 2025, rekening houdend met verschil in omvang maatregel.
• De SP schaft de vrijwillige ouderbijdrage af en stelt een overheidsvergoeding voor deze activiteiten in. Zie pagina 31 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering van 0,8 miljard euro (SP_022). Inschatting op basis CBS-cijfers voor 2023.
• De SP schaft het lesgeld voor mbo-studenten af. Zie pagina 32 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering van 0,5 miljard euro. (SP_023). Inschatting op basis van het lesgeld in 2025/26 en het aantal studenten in 2026 op basis van tabel 26 van de Ontwerpbegroting OCW voor 2026 .

Internationale samenwerking

• De SP verhoogt de ontwikkelingshulp tot 0,7 procent bruto nationaal inkomen (bni). Zie pagina 24 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering van 3,3 miljard euro (SP_019). In het basispad zijn de uitgaven voor ontwikkelingshulp 0,44 procent bni in 2030 (pagina 122, tabel 29 van de Ombuigingslijst 2025 ). Inschatting op basis van nominaal bbp in 2030 en bbp-prijsontwikkeling 2027-2030 uit CPB, Concept-Macro Economische Verkenning 2026 en de verhouding tussen bni en bbp in 2024 (CBS). Deze inschatting komt overeen met die op pagina 28 van CPB, Startnotitie Keuzes in Kaart 2027 – 2030

Veiligheid

•  

Defensie

•  

Overdrachten aan bedrijven

• –

Bereikbaarheid

• De SP maakt het openbaar vervoer gratis voor de gebruikers. Zie pagina 35 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een intensivering van 4 miljard euro (SP_005). Inschatting op basis van Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat op basis van huidige kaartverkoop en exclusief noodzakelijke investeringen om de extra vraag door openbaar vervoer op te vangen. Zonder capaciteitsuitbreiding zal gratis openbaar vervoer leiden tot overvolle treinen en bussen.

Klimaat en milieu

•  

Overig

•  

EMU-schuld direct

• De SP richt een Nationaal Woonfonds op om investeringen in de woningbouwbouw met 30 miljard euro te vergroten (SP_006). Zie pagina 8 van het SP-verkiezingsprogramma. Het valt niet uit te sluiten dat, op basis van Eurostat, Manual on Government Deficit and Debt, het CBS in samenspraak met Eurostat de rijksuitgaven aan het Woonfonds ziet als een (kapitaal)overdracht, waardoor er toch een effect is op het overheidstekort en het effect op de EMU-schuld indirect is.

Collectieve lasten gespecificeerd

Inkomen en arbeid

• De SP schaft de 30 procent-regeling voor expats af. Zie pagina 27 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een lastenverzwaring van 0,9 miljard euro. (SP_020). Inschatting op basis van  pagina 175 van CPB, Keuzes in Kaart 2025-2028, Bijlage 10 Fiscale Regelingen, Miljoenennota 2025 en Ministerie van Financiën, Expatregeling hoogopgeleide buitenlandse werknemers

Vermogen en winst

• De SP voert een vermogensbelasting in voor de rijkste 0,3 procent huishoudens (SP_001). Deze maatregel is taakstellend opgenomen in deze doorrekening, met een lastenverzwaring van 12 miljard euro. De SP verwacht deze opbrengst te kunnen realiseren door een vermogensbelasting van 5 procent op vermogens van 5 miljoen euro en meer. Zie pagina 58 van het SP-verkiezingsprogramma. De SP voert tegelijkertijd een vertrekbelasting in om weglekeffecten te voorkomen. Bovendien voert de SP een vermogensplafond in van 50 miljoen euro in. Ondanks deze aanvullende maatregelen is het risico van weglekken en tegenvallende opbrengsten zeer groot.
• De SP verhoogt het algemene tarief van de vennootschapsbelasting van 25,8 procent tot 35,6 procent. Dit is een lastenverzwaring van 10,9 miljard euro (SP_014). Op pagina 58 van het SP-verkiezingsprogramma staat dat dit een verhoging is tot het niveau van de inkomstenbelasting dat gewone mensen betalen. In deze doorrekening is dit geoperationaliseerd als het tarief van 35,6 procent in de eerste schijf van box 1 van de inkomstenbelasting (inclusief premies volksverzekeringen). Inschatting van het budgettaire effect op basis van pagina 148 en 149 van de sleuteltabel in de Ombuigingslijst 2025
• De SP schaft voor kinderen de erfbelasting af voor erfenissen tot 100.000 euro. Zie pagina 59 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een lastenverlichting van 1,1 miljard euro. (SP_002a). Inschatting van het budgettaire effect op basis van pagina 149 van de sleuteltabel in de Ombuigingslijst 2025
• De SP verhoogt voor kinderen het tarief in de tweede schijf van de erfbelasting (voor erfenissen van meer dan 100.000 euro) van 20 tot 35,6 procent. Zie pagina 59 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een lastenverzwaring van 1,1 miljard euro. (SP_002b). Inschatting van het budgettaire effect is op basis van pagina 149 van de sleuteltabel in de Ombuigingslijst 2025 en is  inclusief het effect van de verkorting van de eerste schijf.
• De SP voert een vrijstelling in de vennootschapsbelasting in voor woningcorporaties en stelt de corporaties vrij van de ATAD-richtlijn (earningstrippingsmaatregel). Zie pagina 8 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een lastenverlichting van 1,4 miljard euro (SP_007). . Inschatting op basis van pagina 175 van CPB, Keuzes in Kaart 2025-2028. De gelijktijdige vrijstelling van de ATAD-richtlijn heeft geen budgettair effect, terwijl afzonderlijk deze vrijstelling een lastenverlichting zou zijn van 0,3 miljard euro volgens de Rijksoverheid in 2023.
• De SP voert een gemeentelijke heffing op planbaten in. De SP roomt deze lastenverzwaring af via het gemeentefonds. Voor maatregel zie pagina 8 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een lastenverzwaring van 0,3 miljard euro. (SP_015). De juridische inpasbaarheid en houdbaarheid van de heffing is onzeker. Inschatting op basis van pag. 177 van CPB, Keuzes in Kaart 2025-2028

Klimaat en Milieu

• –

Overig

• De SP schaft btw af op voeding die valt in de Schijf van Vijf, zie pagina 14 van het SP-verkiezingsprogramma. Dit is een lastenverlichting van 5,1 miljard euro (SP_014). Een juridisch aandachtspunt bij deze maatregel is dat deze mogelijk strijdigheden oplevert met het fiscale neutraliteitsbeginsel, dat een ongelijke behandeling van concurrerende productgroepen die in dezelfde behoefte voorzien niet toestaat. Omdat zowel de afbakening van (samengestelde) product(groep)en als de handhaving complex is, bestaat er ook een aanzienlijk risico op uitvoeringsproblemen voor de Belastingdienst. Inschatting op basis van informatie van de RIVM over het tweederde aandeel van de Schijf van Vijf in alles wat we eten en drinken, Antwoord Kamervraag 73 Miljoenennota 2024, plus een actualisatie op basis van de door het CPB verwachte ontwikkeling van de consumptie tussen 2024 en 2030.

Niet meegenomen voorstellen

De doorrekening probeert zo goed mogelijk alle voorstellen mee te nemen in de analyse. Niet meegenomen voorstellen zijn, zover mogelijk, hieronder opgesomd.

Onvoldoende uitgewerkte voorstellen

Indien voorstellen onvoldoende uitgewerkt zijn in het verkiezingsprogramma om een goede inschatting te maken op het overheidssaldo zijn deze niet in meegenomen.

Lasten

• Forse verlaging van de inkomstenbelasting voor “gewone mensen”. Zie pagina 6 en 58 van het SP-verkiezingsprogramma
• Afschaffen van belastingkortingen van multinationals. Zie pagina 55. Bijlage 10 van de Miljoenennota 2025 geeft een overzicht van de fiscale regelingen die de lastendruk in de winstsfeer verlagen. In dit overzicht staan geen belastingkortingen exclusief voor multinationals. Er zijn wel regelingen, bijvoorbeeld de innovatiebox, waarvan naast mkb-bedrijven ook multinationals profiteren.
• Hogere erfbelasting voor erfenissen van meer dan 500.000 euro. Zie pagina 59. Dit betekent invoering van een derde tariefgroep in de erfbelasting. Het huidige tarief van de tweede schijf voor kinderen en partners is 20 procent; in het SP-verkiezingsprogramma verhoogt de SP dit tarief tot 35,6 procent (zie hierboven in gespecificeerde lastenmaatregelen).
• Aanpakken van belastingontwijking door hogere inkomens. Zie pagina 58.
• Nominale zorgpremie vervangen door een hogere inkomensafhankelijke zorgpremie. Zie pagina 6.
• Afbouw hypotheekrenteaftrek voor hypotheken van 600.000 euro en meer. Zie pagina 8.
• Invoeren leegstandsbelasting. Zie pagina 18.
• Hogere overdrachtsbelasting op tweede huis. Zie pagina 10.
• Stoppen met fossiele subsidies. Zie pagina 37.
• Verlagen van energiebelasting voor huishoudens en kleine bedrijven en verhogen voor grootgebruikers. Zie pagina 37.
• Extra heffingen voor Shell en Exxon vanwege schade winning gas in Groningen. Zie pagina 39.
• Hogere vliegbelasting voor veelvliegers. Zie pagina 42.

Uitgaven

Sociale zekerheid:

• Verhogen van de inkomensgrens voor sociale huurwoningen waardoor iedereen behalve de hoogste 25 procent van de inkomens aanspraak maakt. Zie pagina 8 van het SP-verkiezingsprogramma. De huidige inkomensgrens is 50.000 euro voor eenpersoonshuishoudens en 55.000 euro voor meerpersoonshuishoudens. De maatregel op zich heeft geen directe budgettaire consequenties en vergroot alleen de vraag naar sociale huurwoningen zonder het aanbod te verhogen. In 2023 had 35 procent van de huishoudens een bruto inkomen tot 50.000 euro en 66 procent een bruto inkomen tot 100.000 euro. In 2023 zou de inkomensgrens voor sociale huurwoningen waardoor iedereen behalve de hoogste 25 procent van de inkomens dus iets boven de 100.000 euro liggen.
• Gratis kinderopvang. Zie pagina 17. De budgettaire consequenties worden beperkt doordat in het basispad al de stelselwijziging zit met een uniform vergoedingspercentage van 96 procent (zie pagina 32 van CPB, Startnotitie Keuzes in Kaart 2027 – 2030). De budgettaire consequenties hangen vooral af van al of niet loslaten van de arbeidseis.
• Betaald verlof voor mantelzorgers en een wettelijk rouwverlof van twee weken. Zie pagina 19.
• Arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioen voor zzp’ers. Zie pagina 19.
• Kwijtschelding van 3 miljard euro aan problematische schulden. Zie pagina 20.
• Hervorming WIA, met al bij 15 procent arbeidsongeschiktheid recht op een WIA-uitkering. Zie pagina 20. Op dit moment is er recht op een WIA-uitkering vanaf 35 procent arbeidsongeschiktheid (UWV)
• Uitbreiding sociaal werkbedrijf met 40.000 banen. Zie pagina 20.
• Huurverlaging voor woningen met slecht energielabel (E,F,G). Zie pagina 37.
• Inkomensondersteuning van boeren bij misoogsten. Zie pagina 46.
• Directe ruime compensatie voor gedupeerden toeslagenschandaal. Zie pagina 50.

Zorg:

• Verhoging overheidsuitgaven aan zorg. Zie pagina 12 van het SP-verkiezingsprogramma.
• Verhogen van lonen in de zorg en verlagen van de werkdruk. Zie pagina 12.
• Specialisten verplicht in loondienst. Zie pagina 12. Vanwege de afkoop van goodwill is dit een intensivering.
• Afschaffen van private equity in de zorg. Zie pagina 12.
• Versterken huisartsenzorg. Zie pagina 12.
• Versterken GGZ. Zie pagina 12.
• Introductie van zorgbuurthuizen. Zie pagina 13.
• Alle bewezen preventieve zorg in basispakket. Zie pagina 14.
• Oprichting van een Nationaal Onderzoekfonds Geneesmiddelen. Zie pagina 14.

Openbaar bestuur:

• Minder managers in de overheid. Zie pagina 49 van het SP-verkiezingsprogramma.
• Dekkend en fijnmazig netwerk van laagdrempelige overheidsloketten. Zie pagina 49.
• Verhoging Gemeentefonds. Zie pagina 50.

Onderwijs:

• Versterken van vakopleidingen. Zie pagina 18 van het SP-verkiezingsprogramma.
• Verkleining van de maximale omvang van klassen in het voortgezet onderwijs tot 21 leerlingen. Zie pagina 30.
• Extra ondersteuning van leerkrachten. Zie pagina 30.
• Extra financiering voor scholen in wijken met extra uitdagingen. Zie pagina 30.
• Kleinere klassen in het speciaal onderwijs en maximering van de reistijd van leerlingen. Zie pagina 31.
• Betere financiering mbo en kleinschaliger onderwijs in het mbo. Zie pagina 32.
• Hogere basisbeurs voor studenten. Zie pagina 31.
• Forse intensivering voor fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Zie pagina 32.
• Ruimhartige compensatie schuldgeneratie (studenten die geen basisbeurs ontvingen) en rente op studieleningen naar 0 procent. Zie pagina 32.
• Verplichte schoolboeken gratis voor voortgezet onderwijs, mbo en hbo. Zie pagina 35.

Internationale samenwerking:

• –

Veiligheid:

• Uitbreiding verkeerspolitie. Zie pagina 42 van het SP-verkiezingsprogramma.
• Intensivering voor politie en justitie en rechtspraak. Zie pagina 52.
• Intensivering voor het gevangeniswezen. Zie pagina 52.
• Uitbreiding van Huizen van het Recht en sociale advocatuur. Zie pagina 53.

Defensie:

• –

Overdrachten aan bedrijven:

• Oprichting van een Nationale Investeringsbank voor het mkb. Zie pagina 18 van het SP-verkiezingsprogramma.

Bereikbaarheid:

• Verhoging overheidsuitgaven aan openbaar vervoer. Zie pagina 9 van het SP-verkiezingsprogramma.
• Forse investeringen en intensiveringen in cruciale infrastructuur. Zie pagina 16.
• Investeren in Lelylijn, Maaslijn en Nedersaksenlijn. Zie pagina 41.
• Meer en betere bus- en tramlijnen. Zie pagina 41.
• Meer bewaakte fietsenstallingen bij stations. Zie pagina 41.

Klimaat en milieu:

• Publieke financiering van zonnepanelen op alle geschikte daken en verduurzaming van woningen. Zie pagina 6 van het SP-verkiezingsprogramma.
• Verhoging overheidsuitgaven aan groen. Zie pagina 9.
• Introductie van een Nationaal Isolatie Programma. Zie pagina 37.
• Nationale Bomenplan (een boom voor iedere Nederlander). Zie pagina 38.
• Investeren in klimaatadaptatie. Zie pagina 38.
• Landelijk dekkend netwerk van publieke laadpunten voor elektrische auto’s. Zie pagina 42.
• Investeren in fiets- en wandelinfrastructuur. Zie pagina 42.
• Verwijdering van alle asbestdaken. Zie pagina 43.
• Oprichting van Nationaal Asbestfonds voor hulp aan asbestslachtoffers. Zie pagina 43.
• Uitbreiding natuurgebieden. Zie pagina 43.
• Vergoeding voor ecosysteemdiensten door boeren. Zie pagina 46.
• Publiek Landfonds om grond beschikbaar te stellen aan jonge boeren. Zie pagina 46.
• Meer budget naar onderhoud, toezicht en herstel van natuur. Zie pagina 48.

Overige overheidsuitgaven:

• Forse investeringen en intensiveringen in volkshuisvesting en innovatie. Zie pagina 6 en 16 van het SP-verkiezingsprogramma.
• Verbeteren van toegankelijkheid en betaalbaarheid van kunst en cultuur. Zie pagina 33.
• Verhogen uitgaven aan de publieke omroep. Zie pagina 33.
• Rijksmusea en regionale musea één dag in de week gratis. Zie pagina 33.

Deze maatregelen zijn deels tekort verhogend en deels tekort verminderend. In totaal zijn deze maatregelen per saldo hoogstwaarschijnlijk tekortverhogend.

Budgettair beperkte voorstellen

Maatregelen met een zeer beperkt budgettair beslag (minder dan 200 miljoen euro in 2030) zijn niet in de analyse opgenomen.

• De SP draait bezuinigingen op sportclubs en buurtverenigingen terug. Zie pagina 7.
• De SP brengt zorgbestuurders onder het bezoldigingsmaximum van de Wet Normering Topinkomens. Zie pagina 12.
• Afschaffen eigen bijdrage aan de kraamzorg. Zie pagina 12.
• Afschaffen van de eigen bijdrage in de WMO. Zie pagina 12. Volgens het CBS was deze eigen bijdrage 129 miljoen euro in 2024.
• Voorbehoedsmiddelen in het basispakket zorg. Zie pagina 14.
• Afschaffing btw op sportscholen. Zie pagina 15. Gezien CBS, De Nederlandse sporteconomie 2022 vermoedelijk minder dan 200 miljoen euro.
• Herinvoering schoolzwemmen. Zie pagina 15. Gezien SEO, Schoolslag in perspectief; afweging rondom de herinvoering van schoolzwemmen minder dan 200 miljoen euro.
• Tweede ziektejaar bij kleine werkgevers betalen uit premiegeld via het UWV. Zie pagina 18. Door aangegeven dekking heeft de maatregel netto geen budgettair effect.
• Extra budget voor fietsbehendigheidscursussen. Zie pagina 41.
• Ondersteuning van vak van dierenarts. Zie pagina 47.
• Vergroting capaciteit van NVWA. Zie pagina 47.
• Afschaffing wachtgeldregeling Kamerleden en kabinetsleden. Zie pagina 50.
• Bezuiniging op vergoedingen voor reizen, verblijf- en onkostenvergoedingen van politici. Zie pagina 51.
• Salarissen in de publieke sector en bij staatsbedrijven maximeren op salaris minister-president. Zie pagina 51.
• Uitbreiding van OM en FIOD om crimineel geld op te sporen. Zie pagina 52.
• Boetes inkomensafhankelijk maken. Zie pagina 52.

Additioneel economische effecten

De SP stelt voor regelgeving op een aantal terreinen aan te passen wat moeilijk inschatbare directe economische effecten zal hebben.

• Invoering van maximumprijzen voor basisbehoeften. Zie pagina 6 van het SP-verkiezingsprogramma.
• Mogelijkheid voor gemeenten om leegstaande gebouwen te onteigenen. Zie pagina 10.
• Opheffing kraakverbod. Zie pagina 10.
• In de zorg stoppen met aanbestedingen, budgetplafonds en winstuitkeringen. Zie pagina 12.
• Betaald zorgverlof voor mantelzorgers. Zie pagina 14.
• Verbod op reclame voor ongezond voedsel. Zie pagina 14.
• Drastische beperking van het aantal verkooppunten van rookwaren. Zie pagina 14.
• Afschaffen van maatwerk van de Belastingdienst met multinationals. Zie pagina 58.
• Verbod private equity in de publieke sector. Zie pagina 17.
• Oprichting van een Nationale Spaar- en Betaalbank. Zie pagina 17.
• Beperken macht online platforms. Zie pagina 18.
• Verbod van inzetten uitzendkrachten voor structureel werk; volledig verbod voor uitzendkrachten in de vleessector, distributie en transport. Zie pagina 19.
• Uitbreiding winstdeling met werknemers. Zie pagina 20.
• Commissarissen van bedrijven worden voor de helft gekozen door werknemers. Gouden aandeel van werknemers. Zie pagina 21.
• Maximering salarissen bestuurders bedrijven tot tien keer beloning van laagstbetaalde werknemer. Zie pagina 21.
• Voor 18- tot 20-jarige geldt het algemene minimumloon en niet meer het jeugdminimumloon. Zie pagina 35.
• Nationalisatie energievoorziening, inclusief overname grote warmtebedrijven. Zie pagina 37.
• Stoppen met concurrentie op het spoor, NS en ProRail gaan op in één publiek spoorbedrijf. Zie pagina 41.
• Verbod privéjets. Zie pagina 42.
• Verplichtingen voor vliegtuigen om synthetische kerosine te gebruiken en elektrisch te taxiën. Plus verbod op nachtvluchten. Zie pagina 42.
• Verbod op het uitstoten van PFAS. Zie pagina 43.
• Verbod op het gebruik van staalslakken. Zie pagina 43.
• Afvalverzameling en verwerking terug in publieke handen. Zie pagina 44.
• Beperkingen voor intensieve veehouderij (afstand tot dorpskern, maximum vee per hectare). Zie pagina 46.
• Verbod op landbezit voor banken, pensioenfondsen en buitenlandse investeerders. Zie pagina 46.
• Lage maximumtarieven voor dierenartsbehandelingen. Zie pagina 47.
• Aanscherping dierenwelzijnormen; verplichte weidegang voor koeien. Afschaffing van bio-industrie. Zie pagina 47.
• Bevrijdingsdag, Keti Koti en Dag van de Arbeid worden vrije dagen. Zie pagina 51.
• Totaalverbod op gokreclames en verhoging van boetes bij overtreding. Zie pagina 53.
• Invoering van een vierdaagse werkweek met behoud van loon. Zie pagina 17.