Keuzes voor Nederland

De zorg is zelfrijzend bakmeel, het koekoeksjong van de rijksbegrotingen dat de andere eieren uit het nest duwt. Toenemende zorgkosten verzwaren de komende jaren de totale financieringsopgave van de overheid, maar voor een deel is dat goed nieuws, want het is ook een teken van welvaart.

De druk op de woningmarkt is al jaren groot. Het woningtekort vraagt om meer dan bouwen alleen: verlaag de vraag door woningdelen te stimuleren, benut landbouwgrond voor nieuwbouw en verhoog de productiviteit en duurzaamheid in de bouw. Alleen zo komt een betaalbaar huis voor iedereen weer in zicht.

Het Nederlandse belastingstelsel kent een groot aantal problemen bij de belastingheffing over de inkomsten uit vermogen, vermogen en erfenissen. Een hervorming is urgent en kan in stappen worden doorgevoerd zonder de gehele fiscale structuur op de schop te nemen.

De leerprestaties van Nederlandse leerlingen in zowel het basis als het voortgezet onderwijs, zijn de afgelopen twintig jaar gestaag gedaald. Dat de leerprestaties van leerlingen dalen heeft meerdere oorzaken. In alle gevallen lijkt het raadzaam te investeren in het lerend vermogen in het onderwijs.

Bestaanszekerheid is een recht dat in de Grondwet is vastgelegd. Dit recht is uitgewerkt in de Participatiewet en lokale inkomensregelingen. Maar bestaanszekerheid vraagt om meer dan het voorzien in een financieel vangnet. De maatregelen die nodig zijn om de groepen die bestaansonzekerheid ervaren te helpen zijn complex en vragen om een lange adem.

De bij de VS achterblijvende bbp-groei baart politici, beleidsmakers en analisten zorgen. Maar we moeten ons niet blind staren op de Amerikaanse bbp-groei: dat kan juist tot nieuwe problemen leiden in plaats van de huidige op te lossen. De problematiek kan beter worden aangevlogen via een breed welvaartsperspectief. De politiek is hier aan zet.

Om de opwarming van de aarde tegen te gaan, moet Nederland investeren in fossiel-vrije energie. Een gebrekkige net- en opslaginfrastructuur en een complexe elektriciteitsmarktwerking bemoeilijken die transitie. Gerichte sturing van de overheid kan investeringen in hernieuwbare transitie stimuleren en energiekosten drukken.

De afgelopen tijd zien we internationaal een duidelijke opleving in het gebruik van economische macht als politiek dwangmiddel om geopolitieke of economische doelen te bereiken. Nederland is hierbij extra kwetsbaar, omdat het sterk internationaal verweven is en nauwelijks grondstoffen, maar vooral finale en intermediaire producten importeert

De stikstofcrisis draait om een te hoge uitstoot van reactieve stikstofverbindingen, met name ammoniak (NH₃) uit de landbouw en stikstofoxiden (NOₓ) uit het verkeer en de industrie. De uitstoot overschrijdt de Europese natuurbeschermingsregels en schaadt kwetsbare natuurgebieden.

In de serie Keuzes voor Nederland analyseren economen in aanloop naar de verkiezingen een urgent maatschappelijk probleem en de keuzes die de politiek moet maken. In deze bijdrage: Harry van Dalen over het de toenemende vergrijzing en hoe deze demografische verandering hanteerbaar te houden is als we ons op de gevolgen instellen.

In de serie Keuzes voor Nederland analyseren economen in aanloop naar de verkiezingen een urgent maatschappelijk probleem en de keuzes die de politiek moet maken. In deze bijdrage: Daniël van Vuuren over het complexe (inkomens)belasting- en toeslagenstelsel.