Duurzame industrie

De Nederlandse industrie staat op een kruispunt. Er moet veel veranderen, dat weten we allemaal. De manier waarop we fossiele materialen en brandstoffen gebruiken is immers op geen enkele manier houdbaar. De winning, omzetting en afvalverwerking hebben grote negatieve sociale en milieugevolgen, in Nederland en elders.

Schellekens en Fernandez (2024) tonen in ESB dat de Nederlandse energie-intensieve basisindustrie minder investeert en ze pleiten daarom voor het stopzetten van overheidssteun. Elders binnen het complementaire productienetwerk Amsterdam–Rotterdam–­Antwerpen wordt echter wel geïnvesteerd. Dat vraagt om een internationale ecosysteembenadering in plaats van enkel nationale industriële strategieën.

De industrie is in Nederland verantwoordelijk voor het grootste aandeel in de uitstoot van broeikasgassen. Verdere verduurzaming is dan ook belangrijk om het sectordoel voor 2030 te halen, vooral binnen de energie-intensieve industrie. Toch geeft dit jaar een kleiner aantal bedrijven aan te investeren in verduurzaming dan een jaar geleden.

Hoge energiekosten bemoeilijken investeringen in de verduurzaming van de Nederlandse industrie. Nationale subsidies kunnen duurzame investeringen aanmoedigen, maar verstoren mogelijks het gelijke Europese speelveld. Een doordachte groene industriële strategie vergt Europese coördinatie.

Energiekosten zijn steeds bepalender voor de concurrentiepositie van bedrijven. In Nederland liggen deze kosten structureel hoger dan in andere landen – grotendeels als gevolg van beleidskeuzes. Daardoor betaalt de Nederlandse industrie fors meer dan buitenlandse concurrenten. Dat heeft economische gevolgen.

Het kabinet-Schoof heeft voorgesteld de Nederlandse CO2-heffing te handhaven. De aanhoudende kritiek daarop slaat de plank mis en heeft weinig oog heeft voor de bredere beleidscontext waarin deze heffing een rol heeft.

De Tweede Kamer overweegt miljardensteun voor de vergroening van Tata Steel Nederland (TSN). Maar is er vanuit het perspectief van het bedrijf, de Nederlandse samenleving en de EU wel een businesscase voor een groen TSN?

CO2-beprijzing verhoogt de kosten in de industrie. Welke ­bedrijven worden hierdoor het meest geraakt? Een analyse op basis van Nederlandse microdata.

De Nederlandse energie-intensieve industrie wordt door drie prijsveranderingen tegelijk geraakt: hogere energieprijzen, netwerkkosten en CO2-prijzen. Welk effect heeft elk van deze prijsveranderingen op de productie en concurrentiepositie? Een analyse aan de hand van een sectoraal algemeen-evenwichtsmodel.

Om de klimaatdoelen te halen, moet de industrie verduurzamen. Zo ook Tata Steel, de grootste uitstoter van Nederland. Dit bedrijf zet in op de productie van staal op basis van duurzame in plaats van fossiele energie. Maar Nederland lijkt hiervoor geen gunstige kaarten te hebben in het toekomstige Europese energielandschap.